Với những ký ức về nhiệm kỳ đầu tiên của vị cựu Tổng thống Mỹ vẫn còn in đậm trong tâm trí, các nhà hoạch định chính sách hiểu rằng khát khao của ông trong việc phát động những cuộc chiến thương mại mới sẽ mang lại hậu quả không thể tránh khỏi cho một khu vực đang ở thế yếu hơn nhiều so với lần trước. Giới đầu tư cũng nhận thức rõ những hiểm họa này, và các chuyên gia chiến lược thị trường cho rằng một chiến thắng của Trump có thể đẩy đồng Euro xuống sát mức ngang giá với đồng USD.

Điều đáng lo ngại nhất chính là cam kết của ứng viên đảng Cộng hòa về việc áp thuế hàng hóa lên tới 60% đối với Trung Quốc và tối đa 20% với tất cả các quốc gia khác. Nếu được thực thi, những biện pháp này sẽ gây ra cú sốc thương mại lớn nhất kể từ Đạo luật Smoot-Hawley - nguyên nhân làm trầm trọng thêm cuộc Đại suy thoái những năm 1930, và hậu quả sẽ vượt xa tác động của những hành động mà ông đã thực hiện trong 4 năm cầm quyền kể từ năm 2017.

Ý thức được điều đó, một số nhà hoạch định chính sách ngân hàng trung ương ở khắp châu Âu đang lo ngại rằng chiến thắng của Trump trong cuộc bầu cử ngày 5 tháng 11 có thể gây khó khăn cho nhiệm vụ kiềm chế lạm phát mà không làm sụp đổ nền kinh tế.

Trong tuần này, khi tham dự các cuộc họp của IMF tại Washington, thậm chí những quan chức lạc quan nhất cũng phải đối mặt với tình thế khó khăn. Những bất ổn chính trị đang mang đến cho các ngân hàng trung ương từ Frankfurt, London đến Stockholm một viễn cảnh u ám, có lẽ là không chắc chắn nhất kể từ thời điểm trước cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine - sự kiện đã làm đảo lộn hoàn toàn triển vọng của họ.

Thương mại Mỹ - Eurozone tăng trưởng bền vững kể từ nhiệm kỳ đầu của Trump

Khi được hỏi về những lo lắng đối với định hướng chính sách kinh tế của Mỹ sau cuộc bầu cử, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Thụy Điển Erik Thedeen đã thừa nhận các nguy cơ tiềm ẩn. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng còn quá sớm để đưa ra bất kỳ kết luận chắc chắn nào.

"Những biện pháp như tạo ra các rào cản thương mại đáng kể sẽ không có lợi cho sự phát triển kinh tế, đặc biệt là đối với một quốc gia như Thụy Điển, vốn phụ thuộc vào hoạt động thương mại quốc tế," ông chia sẻ với Bloomberg. "Điều này có thể ảnh hưởng đến lạm phát và chắc chắn sẽ tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế. Do đó, chúng tôi sẽ không hoan nghênh một chương trình nghị sự như vậy."

Sự tương phản của châu Âu so với lần trước khi ông Trump nắm quyền thật đáng báo động, khi mà nền kinh tế châu Âu hiện đang yếu ớt hơn bao giờ hết. Vào năm 2017, khi các cuộc chiến tranh chưa hoành hành ở Ukraine và Trung Đông, khu vực Eurozone đã đạt được mức tăng trưởng hàng năm ấn tượng nhất trong một thập kỷ, và Vương quốc Anh cũng đạt được thành tích tốt nhất kể từ năm 2014, trước khi xảy ra sự suy thoái toàn cầu mà IMF một phần quy cho căng thẳng thương mại.

Giờ đây, ngay cả sự tăng trưởng ở Vương quốc Anh - vốn vượt trội hơn các nước trong Nhóm G7 trong nửa đầu năm 2024 - cũng đang hạ nhiệt, đủ để các nhà đầu tư đặt cược vào việc nới lỏng chính sách tiền tệ nhanh hơn. Nền kinh tế Đức đang hướng tới sự suy thoái hàng năm lần thứ hai liên tiếp, trong khi các công ty và hộ gia đình Pháp phải đối mặt với khoảng 60 tỷ Euro (65 tỷ USD) chi tiêu bị cắt giảm và tăng thuế.

Các cuộc khảo sát kinh doanh gần đây cho thấy tình hình đủ tồi tệ để ECB phải đẩy nhanh kế hoạch cắt giảm lãi suất vào tháng này.

"Ngay cả mối đe dọa về các mức thuế quan mới cũng sẽ tác động nghiêm trọng đến môi trường kinh doanh của chúng tôi," Holger Schmieding, nhà kinh tế trưởng của Berenberg tại London nhận định. "Điều này có thể làm giảm đầu tư và sẽ làm chậm sự phục hồi của tiêu dùng hộ gia đình."

Các chuyên gia phân tích này nhìn chung đồng ý rằng trong khi một cuộc chiến thương mại mới dưới thời Trump có thể thúc đẩy áp lực giá cả ở Mỹ, thì rủi ro lớn hơn đối với khu vực Eurozone chính là tác động tiềm tàng đến sự tăng trưởng kinh tế.

Các chuyên gia kinh tế của ABN Amro ước tính rằng một mức thuế 10% áp dụng rộng rãi sẽ làm giảm gần một phần ba trong tổng số 460 tỷ Euro xuất khẩu hàng năm của khu vực Eurozone sang Mỹ, cắt giảm sản lượng 1.5 điểm phần trăm trong ba năm - một tác động tương đương với cuộc khủng hoảng năng lượng gần đây.

Tương tự, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Đức Joachim Nagel cũng nhìn thấy những rủi ro lạm phát tiềm ẩn. Trong một bài phát biểu tháng này, thừa nhận mối đe dọa về những tổn thất đáng kể trong tăng trưởng, ông bày tỏ lo ngại rằng sự tăng giá của đồng USD sẽ đẩy chi phí hàng nhập khẩu lên cao.

Các nhà hoạch định chính sách ngân hàng trung ương đã bị ám ảnh bởi cựu Tổng thống Mỹ Trump suốt cả năm. Ngay từ tháng 1, Chủ tịch ECB Christine Lagarde đã công khai bày tỏ sự lo lắng, và các quan chức đã mời Jan Hatzius - nhà kinh tế trưởng tại Goldman Sachs - trình bày phân tích về thuế quan tại cuộc họp của họ ở Sintra, Bồ Đào Nha vào tháng 7.

Chỉ trong tuần trước, bà Lagarde vẫn thể hiện rõ sự lo ngại của mình. "Bất kỳ hạn chế, bất ổn, hay trở ngại nào đối với thương mại, đều có ý nghĩa quan trọng đối với một nền kinh tế như châu Âu," bà chia sẻ với các phóng viên Bloomberg. "Sự cứng rắn của các rào cản, thuế quan, và những trở ngại bổ sung đối với khả năng giao thương với phần còn lại của thế giới, rõ ràng là một điểm yếu."

Phát biểu vào thứ Ba tại Washington, Lagarde - người bắt đầu sự nghiệp chính trị với tư cách Bộ trưởng Thương mại của Pháp vào năm 2005 - đã phản bác sở thích của Trump đối với thuế quan, vốn được ông mô tả trong một cuộc phỏng vấn gần đây là từ yêu thích nhất.

"Thương mại công bằng chính là động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng, việc làm, đổi mới và năng suất," bà nhấn mạnh với Bloomberg TV Francine Lacqua. "Tôi cho rằng đó là điều chúng ta tuyệt đối không nên từ bỏ, bởi vì trong bất kỳ giai đoạn nào mà nước Mỹ phát triển rực rỡ nhất, đều là những giai đoạn thương mại mở cửa, chứ không phải là những thời kỳ "Tôi sẽ rút lui sau biên giới của mình và chơi một mình." Tuyệt đối không phải vậy."

Trong một phát biểu thận trọng vào tháng 8, Thống đốc BoE Andrew Bailey đã khéo léo bày tỏ quan điểm: "Chúng tôi chắc chắn sẽ quan tâm đến kết quả cuối cùng" và "chúng ta sẽ chờ xem ai là người chiến thắng cùng những chính sách họ đề ra."

Thái độ dè dặt trước công chúng như vậy là đặc trưng của giới lãnh đạo ngân hàng trung ương. Mặc dù những nhận xét của Thedeen cho thấy ông đang theo dõi sát sao kết quả sau chuyến công du Hoa Kỳ, ông vẫn không quên đưa ra những lưu ý cần thiết.

"Sau những cuộc trao đổi với nhiều chuyên gia phân tích, tôi đi đến kết luận rằng chúng ta cần hết sức thận trọng khi cho rằng những tuyên bố hiện tại của Trump sẽ trở thành chính sách thực tế," ông nhấn mạnh. "Điều quan trọng là phải chờ xem chính sách kinh tế sẽ thực sự như thế nào sau cuộc bầu cử."

Như Thedeen gợi ý, những đe dọa của ông Trump có thể chỉ là những lời nói suông. Vị lãnh đạo Ngân hàng Trung ương Thụy Điển còn chỉ ra rằng ngay cả khi Kamala Harris đắc cử, điều đó cũng không đảm bảo một môi trường thương mại thuận lợi. Theo tin từ Bloomberg tuần trước, bà Harris và đội ngũ của mình đã âm thầm bày tỏ ý định kế thừa chính sách của Joe Biden - người không chỉ duy trì mà còn mở rộng các khoản thuế hàng tỷ USD đối với hàng hóa Trung Quốc vào đầu năm nay.

Phản ứng của Liên minh Châu Âu cũng là một ẩn số lớn: trong khi Ủy ban Châu Âu đã vạch ra kế hoạch đối phó với thuế quan tiềm tàng của Trump, thì quyết định áp thuế lên xe điện sản xuất tại Trung Quốc lại vấp phải sự phản đối từ Đức cùng 4 quốc gia khác, trong khi 12 thành viên còn lại bỏ phiếu trắng.

Annalisa Piazza, chuyên gia quản lý danh mục đầu tư tại MFS Investments Management, nhận định: "Sự bất đồng quan điểm về thuế quan giữa 4 cường quốc có thể trở thành một yếu tố bất ổn mới, làm chậm trễ tiến trình hướng tới tăng trưởng tiềm năng."

Tình hình chính trị hiện tại có thể nói còn căng thẳng hơn cả năm 2017. Khi đó, Pháp, Đức và Hà Lan phải đối mặt với những cuộc bầu cử gay cấn, trong khi cả khu vực còn đang choáng váng sau cú sốc Brexit của Anh, và Italy vừa thoát khỏi một cuộc khủng hoảng chính phủ.

Hiện nay, nước Pháp đang được điều hành bởi một liên minh thiểu số không ổn định, trong khi tại Đức, một liên minh cầm quyền đầy rạn nứt và mất lòng dân đang tiến về phía cuộc bầu cử trong năm tới.

Đáng chú ý là so với năm 2017, ngân sách của châu Âu cho các lĩnh vực như quốc phòng đã tăng vọt, trong khi các cường quốc như Anh và Pháp đang oằn mình gánh vác những khoản nợ khổng lồ sau đại dịch và khủng hoảng năng lượng. Điều này khiến họ rơi vào thế bất lợi trong việc cung cấp hỗ trợ tài chính nếu xảy ra biến cố.

Đây là một thách thức không nhỏ đối với các nhà hoạch định chính sách: họ một lần nữa có thể phải đứng ở tuyến đầu để ứng phó với mọi biến động kinh tế. Khác với trước đây, dù mức lãi suất cao hơn đã trang bị cho họ một số công cụ để thúc đẩy tăng trưởng, nhưng điều này vẫn chưa đủ để xua tan những lo ngại.

Theo Tomasz Wieladek, cựu quan chức BoE và hiện là chuyên gia kinh tế tại T. Rowe Price: "ECB cần có phản ứng kịp thời đối với tác động của thuế nhập khẩu Mỹ ngay khi những dấu hiệu đầu tiên xuất hiện trong dữ liệu châu Âu." Ông nhận định: "Trong kịch bản này, việc cắt giảm 50 bps hoàn toàn có thể diễn ra tại cuộc họp tháng 12 hoặc tháng 1."