Chỉ cách đây không lâu, thị trường chứng khoán Mỹ vẫn là lựa chọn hàng đầu của nhà đầu tư, với giá cổ phiếu liên tục lập đỉnh và bỏ xa các đối thủ toàn cầu. Thế nhưng, niềm tin vào sự vượt trội của nền kinh tế Mỹ đang lung lay do triển vọng tăng trưởng kém đi và chính sách bảo hộ thất thường của Donald Trump (xem biểu đồ 1). Ngày 11 tháng 3, tổng thống tuyên bố tăng gấp đôi thuế quan đối với nhôm và thép nhập khẩu từ Canada. Trước đây, nhà đầu tư sẵn sàng trả mức định giá cao hơn nhiều lần so với lợi nhuận doanh nghiệp Mỹ nhờ biên lợi nhuận lớn và tiềm năng tăng trưởng mạnh. Nhưng giờ đây, sự chênh lệch này không còn dễ dàng được chấp nhận.

Chứng khoán Mỹ đánh mất vị thế dẫn đầu

Hơn nữa, các kênh trú ẩn an toàn quen thuộc cũng không còn hấp dẫn như trước. Đồng USD suy yếu cùng với đà giảm của chứng khoán. Giá vàng đã trải qua hai năm tăng mạnh, làm dấy lên lo ngại về một đợt điều chỉnh (xem biểu đồ 2). Trong khi đó, lạm phát kéo dài đã kìm hãm lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ giảm sâu như thường thấy trong các giai đoạn kinh tế suy yếu, khiến giá trái phiếu cũng không tăng nhiều. Còn trái phiếu chính phủ Đức và Nhật Bản, vốn là lựa chọn phòng thủ truyền thống, lại không mang đến sự an toàn. Lợi suất của trái phiếu chính phủ tăng vọt, đẩy giá giảm mạnh (xem biểu đồ 3).

Vàng tăng nóng, điều chỉnh sắp đến?

Lợi suất trái phiếu chính phủ: Mỹ giảm, Đức tăng vọt

Trước bối cảnh đó, dòng tiền đang chảy mạnh vào các thị trường chứng khoán ngoài nước Mỹ. Từ đầu năm đến nay, chỉ số Stoxx 600 của châu Âu đã tăng 12% tính theo USD, trong khi DAX của Đức tăng vọt 19%. Chỉ số Hang Seng, tập hợp nhiều công ty Trung Quốc niêm yết tại Hồng Kông, cũng tăng 19%.

Dù vậy, đây vẫn là những tài sản rủi ro. Cổ phiếu tại thị trường châu Âu và Hồng Kông chỉ trở nên hấp dẫn hơn so với cổ phiếu Mỹ trong thời điểm hiện tại. Hiện tại, chỉ số S&P 500 của Mỹ có mức định giá gấp 21 lần lợi nhuận dự báo trong năm tới của các công ty thành viên. Trong khi đó, con số này đối với Stoxx 600 của châu Âu là 15 lần, còn Hang Seng là 11 lần. Điều này có nghĩa là nếu thị trường châu Âu và Hồng Kông lao dốc, biên độ giảm sẽ thấp hơn, bởi bất kỳ doanh nghiệp nào duy trì được lợi nhuận vẫn có thể được định giá ít nhất bằng vài năm thu nhập của mình.

Nhà đầu tư không chỉ tìm kiếm mức định giá hợp lý hơn mà còn kỳ vọng đà tăng của chứng khoán châu Âu và Trung Quốc trong những tuần qua sẽ tiếp tục. Tuy nhiên, khả năng này không cao. Trước đợt hồi phục gần đây, thị trường chứng khoán Trung Quốc đã liên tục gây thất vọng do nền kinh tế trì trệ và lo ngại giảm phát. Ngày 9/3, nỗi lo này trở lại khi dữ liệu cho thấy giá tiêu dùng giảm trong năm tính đến tháng 2, dù một phần nguyên nhân là do thời điểm Tết Nguyên đán thay đổi.

Đáng lo ngại hơn, đợt tăng giá hiện tại của cổ phiếu Trung Quốc phần lớn dựa vào sự hưng phấn với trí tuệ nhân tạo (AI), bùng lên sau khi các mô hình của DeepSeek, một startup, thu hút sự chú ý toàn cầu vào tháng 1. Chỉ số Hang Seng Tech, bao gồm các công ty công nghệ hàng đầu Trung Quốc, đã tăng hơn 40%, khi nhà đầu tư đổ xô mua cổ phiếu liên quan đến AI. Sự bùng nổ này gợi nhớ đến cơn sốt AI ở Mỹ năm ngoái, khi nhiều cổ phiếu lao dốc mạnh sau giai đoạn tăng nóng.

Ngược lại, triển vọng của cổ phiếu châu Âu có vẻ vững chắc hơn. Khi kinh tế Mỹ suy yếu, kinh tế châu Âu lại phát đi những tín hiệu tích cực. Ngày 10/3, Goldman Sachs hạ dự báo tăng trưởng của Mỹ năm 2025 xuống còn 1.7%, giảm 0.7 điểm phần trăm. Một tuần trước đó, ngay sau khi Đức công bố gói kích thích tài khóa lớn, ngân hàng này đã nâng dự báo tăng trưởng của Đức.

Tuy nhiên, châu Âu cũng đối mặt với những thách thức không nhỏ, đặc biệt là việc phải tăng chi tiêu đáng kể để duy trì cuộc chiến tại Ukraine hoặc đảm bảo hòa bình lâu dài, trong bối cảnh Mỹ giảm bớt vai trò. Điều này chắc chắn sẽ có lợi cho các nhà sản xuất vũ khí châu Âu, vốn đã chứng kiến cổ phiếu tăng vọt. Tuy nhiên, nhóm này chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong thị trường chứng khoán khu vực. Tổng giá trị vốn hóa của chỉ số hàng không vũ trụ và quốc phòng thuộc Stoxx 600 chỉ đạt 600 tỷ EUR (650 tỷ USD), so với 14 nghìn tỷ EUR của toàn bộ chỉ số.

Bên cạnh đó, các tập đoàn lớn nhất châu Âu cũng phụ thuộc vào thương mại toàn cầu không kém các công ty Mỹ—một hệ thống mà Donald Trump đang đe dọa phá vỡ. Những cái tên như ASML (nhà sản xuất chip), LVMH (tập đoàn hàng xa xỉ), và nhiều hãng dược phẩm lớn đều sẽ chịu tác động tiêu cực nếu một cuộc chiến thương mại nổ ra, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và cản trở giao thương toàn cầu. Nếu những lo ngại về suy giảm kinh tế Mỹ trở thành hiện thực, giá cổ phiếu toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng, ngay cả trước khi xét đến tác động lan tỏa từ cú sốc đối với nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Nhà đầu tư chọn cổ phiếu có mức định giá thấp hơn có lẽ là một quyết định hợp lý. Nhưng điều đó không có nghĩa là họ sẽ thu về lợi nhuận bùng nổ.