Dù quân sự 2 bên vẫn chưa nối lại đối thoại song phương trước các cuộc chạm trán không/hải quân, chuyến thăm của bà Yellen cho thấy vẫn có hy vọng về các biện pháp gỡ nút thắt trong cuộc cạnh tranh kinh tế.

Trong 10 tiếng họp từ thứ Sáu đến thứ Bảy, bà Yellen đã tìm cách thuyết phục đội ngũ kinh tế Trung Quốc rằng Mỹ không cố ý tìm kiếm "lợi thế kinh tế" đối với nước này. Mặc dù chính quyền Biden đã tăng cường kiểm soát các mặt hàng xuất khẩu quan trọng và đang xem xét các hạn chế đối với việc đầu tư ra nước ngoài của các công ty Mỹ, bà nhấn mạnh rằng các biện pháp mà Washington thực hiện chỉ nhằm bảo vệ an ninh quốc gia.

"Không có chuyến thăm nào có thể giải quyết những thách thức của chúng ta ngay tức khắc," Yellen nói vào Chủ nhật tại Bắc Kinh. "Nhưng tôi kỳ vọng chuyến đi này sẽ giúp xây dựng một kênh giao tiếp mạnh mẽ và hiệu quả với đội ngũ kinh tế mới của Trung Quốc."

Vấn đề kiểm soát xuất khẩu có thể đặt ra một thử thách ban đầu cho sức mạnh của các biện pháp hạn chế mà Yellen đã cố gắng xây dựng. Chính quyền dự kiến sẽ công bố một sắc lệnh của Tổng thống Joe Biden trong những tuần tới để thiết lập các cuộc xem xét và cuối cùng là hạn chế đối với việc đầu tư của Mỹ vào ngành bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và tính toán lượng tử. Những hạn chế xuất khẩu có tiềm năng cắt đứt một số khoản đầu tư cụ thể vào các ngành trên tại Trung Quốc.

"Tôi chắc rằng họ sẽ theo dõi hành động của chúng tôi một cách kỹ lưỡng," Yellen nói trong một cuộc họp báo. "Chúng tôi muốn mở các kênh giao tiếp để họ có thể bày tỏ lo ngại về hành động của chúng tôi. Và chúng tôi có thể giải thích hoặc phản hồi về những hậu quả không mong muốn."

Những bình luận của bà Yellen là tuyên bố rõ ràng nhất rằng Washington có thể xem xét hoặc lắng nghe quan điểm hay phản hồi của Bắc Kinh trong việc thực hiện hoặc thiết kế các biện pháp chống lại Trung Quốc. Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường, người đã gặp Yellen vào thứ Sáu, cho rằng "mở rộng" khái niệm an ninh "không có lợi cho sự phát triển kinh tế của hai nước và cả thế giới," theo Tân Hoa Xã.

Bộ trưởng Tài chính liên tục tìm cách nhấn mạnh rằng quan hệ kinh tế song phương sâu rộng là một điều tốt.

Với Trung Quốc, cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh sự phục hồi kinh tế nước này yếu hơn dự kiến sau khi kết thúc các hạn chế Covid. Tuyên bố của bà Yellen có thể làm giảm lo ngại từ các đồng minh Mỹ rằng Washington đã bắt đầu theo đuổi chính sách tách rời nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc. Washington đã gây áp lực lên Nhật Bản và Hà Lan để tham gia vào việc hạn chế xuất khẩu các sản phẩm công nghệ chủ chốt tới Trung Quốc.

Từ quan điểm của cộng đồng toàn cầu, chuyến thăm của Yellen - sau vài tuần kể từ chuyến đi của Bộ trưởng Ngoại giao Antony Blinken đến Bắc Kinh - mang lại một hình ảnh của sự tương tác trách nhiệm trong thời điểm mà nhiều quốc gia phản đối việc phải chọn một trong hai phe trong “Chiến tranh Lạnh mới”.

Mỹ và Trung Quốc đang nỗ lực tăng cường ảnh hưởng tại Nam toàn cầu. Bà Yellen sẽ có cơ hội nhắc đến chuyến thăm cấp cao tới Trung Quốc khi bà gặp các nhà đồng cấp G20 tại Ấn Độ trong tháng này.

Lời phát biểu của bà ở Bắc Kinh cũng gợi ý một thuật ngữ mới để mô tả các nỗ lực của Mỹ trong việc thúc đẩy thương mại và đầu tư ở những nơi khác ngoài Trung Quốc.

"Chúng tôi tìm cách đa dạng hóa, không phải tách rời," Yellen nói vào thứ Sáu. Ngày hôm sau, bà nói: "Tôi đã nghe các đối tác Trung Quốc của mình bày tỏ sự hoài nghi về việc tách rời - và đã bày tỏ một số quan ngại rằng việc hạn chế rủi ro có nghĩa là tách rời. Và tôi cảm thấy rất quan trọng trong việc đề cập đến vấn đề này." Bà nhấn mạnh rằng "hạn chế rủi ro liên quan đến sự chú trọng đến các vấn đề an ninh quốc gia được nêu rõ và hướng đến một số lĩnh vực quan trọng nhất."

Một bài bình luận của Tân Hoa Xã được công bố vào thứ Sáu nói rằng "những hành động ngắn hạn và tư duy Chiến tranh Lạnh sẽ dễ dàng phá hoại bất kỳ tiến triển nào đã đạt được để nối lại quan hệ song phương. Bài bình luận cũng chỉ ra rằng người Trung Quốc sẽ không tin rằng Mỹ đã từ bỏ nỗ lực để kiềm chế Trung Quốc."

Vấn đề thuế

Một sự hòa giải thực sự có lẽ đòi hỏi Mỹ và Trung Quốc đã phải dỡ bỏ hàng loạt việc tăng thuế quan trong thời kỳ của tổng thống Trump.

Bà Yellen nói rằng vấn đề thuế có được nhắc đến trong cuộc đàm phán ở Bắc Kinh vào thứ Bảy. Hiện nay, Mỹ đang tiến hành một cuộc đánh giá kéo dài bốn năm về các biện pháp này, và hiện tại "vẫn chưa có kết quả," bà nói.

Bất kỳ việc giảm thuế quan nào cũng sẽ gây rủi ro chính trị cho Biden, người đang tái ứng cử vào tháng 11/2024. Các ưng viên đảng Cộng hòa đang có lập trường bài Trung mạnh mẽ và các nghị sĩ Đảng Cộng hòa có thể chỉ trích việc khôi phục quan hệ kinh tế.

"Không thể tưởng tượng rằng kinh tế có thể tách rời khỏi an ninh quốc gia," Mark Sobel, cựu quan chức cao cấp Bộ Tài chính người hiện là chủ tịch Mỹ của Diễn đàn các Cơ quan Tài chính và Tiền tệ Chính thức, cho biết.

"Chuyến thăm của Yellen không có khả năng thay đổi động lực cơ bản của mối quan hệ kinh tế," ông nói.

Đội ngũ mới

Cuộc họp của bà Yellen là cơ hội cho chính quyền Mỹ hiểu về đội ngũ kinh tế mới của ông Tập Cận Bình, được thành lập từ tháng 10 năm ngoái.

Một quan chức của Bộ Tài chính nói rằng đội ngũ của họ đã tham gia đàm phán mà không biết nhiều về cách làm việc của các quan chức mới. Chuyến thăm của bà Yellen bắt đầu với cuộc họp với ông Lưu Hạc và Dịch Cương, người từng học Mỹ và hiện là thống đốc PBoC.

"Lưu Hạc và Dịch Cương nói tiếng Anh và, nhìn chung, hiểu biết về quan hệ quốc tế tốt hơn so với đội ngũ hiện tại," Alfred Wu, giáo sư bổ tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, cho biết. "Đội ngũ hiện tại mới chỉ được thăng chức trong nước, họ chưa bao giờ tiếp xúc với môi trường quốc tế."

Theo một quan chức của Bộ Tài chính, bên Mỹ không có kỳ vọng vào tiến trình cụ thể trong cuộc đàm phán, vào cuối cùng, nhóm đã nhận được sự chào đón nồng nhiệt và cuộc họp quan trọng với ông Hà Lập Phong đã kéo dài hơn dự kiến, theo quan chức này. Cả hai bên đã đồng ý muốn có thêm giao tiếp ở nhiều cấp độ, theo quan chức này.