Khó khăn bắt đầu vào năm 2023

Kỳ vọng tỷ lệ lạm phát hạ nhiệt đã giảm đáng kể vào đầu năm 2023 khi chỉ số PCE tháng 1 tăng cao 0.6%. Dữ liệu PCE toàn phần vượt kỳ vọng lần đầu tiên kể từ giữa năm 2022, ở mức 5.4%, cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của Fed.

Đặc biệt điều này không phải do giá năng lượng và lương thực. Thay vào đó, ngay cả sau khi loại bỏ hai nhóm hàng hóa này, giá cả vẫn cao hơn 0.6% MoM (7.1% YoY), sau khi tăng 0.4% trong tháng 12 và 0.2% trong tháng 11. Kể từ cuối năm 2021, tỷ lệ lạm phát lõi vẫn quá cao ở mức gần 5%.

Chỉ số "siêu lõi" quá nóng

Giá cả hàng hóa và dịch vụ bao gồm trong chỉ số PCE lõi cho thấy các xu hướng khác nhau. Ví dụ, đà tăng của giá cả hàng hóa (không bao gồm năng lượng và thực phẩm) đã giảm rõ rệt, do giá cả những mặt hàng này đã tăng mạnh trong thời kỳ đại dịch khi nhu cầu cao. Khi các yếu tố này mất dần sức ảnh hưởng, giá cả hàng hóa tăng chậm lại hoặc thậm chí giảm trong những tháng gần đây. Trong lĩnh vực dịch vụ, giá thuê nhà là một trường hợp đặc biệt khi vẫn đang tăng mạnh, nhưng có xu hướng đảo chiều trong năm nay vì giá hợp đồng thuê nhà mới khu vực tư nhân đã giảm.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch Powell, trọng tâm của Fed là dữ liệu dịch vụ không bao gồm nhà ở, do đó tỷ lệ lạm phát "siêu lõi" (super core) phản ánh khoảng 56% chỉ số lõi. Ở đây, không có dấu hiệu lạm phát đang hạ nhiệt. Ngược lại, dữ liệu mới nhất cho thấy áp lực giá cả có xu hướng tăng một lần nữa.

"Giá trị trung bình đã cắt giảm"

Trong những năm gần đây, ngoài lạm phát lõi (không bao gồm giá năng lượng và lương thực), một loạt các thước đo thay thế đã xuất hiện, chỉ số "siêu lõi" chỉ là ví dụ gần đây nhất. Tuy nhiên, cách tiếp cận này có rủi ro khi nhiều nhóm hàng hóa tùy ý được đưa vào hoặc loại bỏ. Một phương pháp loại trừ hàng hóa có giá cả biến động lớn được gọi là "giá trị trung bình đã cắt giảm" (Trimmed Mean). Fed tại Dallas đã sử dụng cách tính này cho chỉ số PCE. Trong số 178 hàng hóa, 24% mặt hàng giá tăng thấp nhất và 31% tăng mạnh nhất đã bị loại bỏ mỗi tháng. Theo các nhà thống kê, giá trị trung bình sự biến động giá cả của các hàng hóa còn lại phản ánh xu hướng lạm phát tốt hơn so với các chỉ số lõi thay thế.

Ngay sau khi BEA công bố báo cáo PCE, Fed tại Dallas đã tính toán chỉ số lạm phát với “giá trị trung bình đã cắt giảm” trên cơ sở 1, 6 và 12 tháng (tỷ lệ thay đổi được công bố trên cơ sở hàng năm trong từng trường hợp). Có thể thấy, dữ liệu 6 và 12 tháng đang biến động khá nhẹ quanh mức 4.7% kể từ mùa xuân năm 2022. Do đó, áp lực giá cơ bản có thể vẫn chưa hạ nhiệt. Dữ liệu ngắn hạn 1 tháng đương nhiên biến động mạnh hơn và những tháng gần đây cho thấy áp lực giá cả đang tăng trở lại.

Vẫn còn một chặng đường dài để đạt được 2%

Tất cả điều này cho thấy Fed vẫn chưa đạt được tiến bộ trong việc kiềm chế lạm phát. Chắc chắn, lạm phát toàn phần đã giảm khoảng 5.5% kể từ mức cao nhất của năm ngoái, sau khi giá năng lượng hoặc một số hàng hóa bị ảnh hưởng đặc biệt do các vấn đề về chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, những biến động giá không ổn định này không thể hiện được xu hướng lạm phát lõi, vẫn còn quá cao và chưa giảm đáng kể. Đánh giá về các dữ liệu lõi khác nhau cho thấy xu hướng lạm phát có thể vẫn ở mức trên 4%, cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của Fed. Fed kỳ vọng rằng ảnh hưởng của các quyết định tăng lãi suất vẫn chưa xuất hiện do chúng thường có độ trễ. Điều này cho thấy khả năng áp lực giá cả sẽ giảm mạnh vào năm nay. Nếu không, rõ ràng Fed đã không hạ nhiệt nhu cầu đủ để lạm phát giảm. Khi đó, có khả năng Fed sẽ đưa ra nhiều động thái tăng lãi suất hơn dự kiến trước đây (ước tính của Commerzbank: 3 đợt tăng 25 điểm cơ bản tính đến tháng 6, nâng lãi suất lên phạm vi 5.25 - 5.5%).