Đảng Cộng hòa tại Quốc hội đang gia tăng áp lực giám sát Cục Dự trữ Liên bang (Fed) trong bối cảnh ngân hàng trung ương phải đối mặt với lạm phát kéo dài và những tranh luận về vai trò giám sát hệ thống ngân hàng.

Bước đi đầu tiên trong chiến dịch này sẽ diễn ra vào thứ Ba với phiên điều trần đầu tiên của một nhóm đặc nhiệm mới do Hạ viện thành lập, nhóm chuyên trách về Fed. Phiên điều trần diễn ra đúng ngày Tổng thống Donald Trump phát biểu trước Quốc hội, trong bối cảnh ông liên tục ban hành các sắc lệnh tăng cường sự kiểm soát đối với các cơ quan chính phủ độc lập.

"Chúng tôi cần một nhóm đặc nhiệm để đánh giá toàn diện hệ thống Fed, từ khi thành lập vào năm 1913 đến nay" nghị sĩ Frank Lucas, đảng Cộng hòa bang Oklahoma, người đứng đầu nhóm đặc nhiệm, cho biết. Nhóm này sẽ xem xét cách Fed thực thi chính sách tiền tệ cũng như vai trò giám sát hệ thống ngân hàng.

Cuộc điều tra được tiến hành khi Fed đang phải vật lộn với nguy cơ lạm phát bùng phát trở lại, lo ngại nền kinh tế có thể rơi vào trạng thái đình lạm và các chính sách thuế mới từ Trump có thể làm gia tăng chi phí tiêu dùng. Ngân hàng trung ương phải điều hướng tình hình phức tạp này trong khi Trump – dù từng chỉ trích mạnh mẽ Fed trước đây – hiện giữ lập trường thận trọng hơn trong nhiệm kỳ hiện tại.

Dù vậy, Elon Musk, cố vấn thân cận của Trump và là một trong những tiếng nói có ảnh hưởng nhất trên chính trường, vẫn công khai chỉ trích Fed, cho rằng ngân hàng trung ương này "có bộ máy cồng kềnh một cách phi lý." Chủ tịch Fed Jerome Powell đã bác bỏ quan điểm này.

Lucas cho biết nhóm đặc nhiệm sẽ tập trung vào việc đánh giá xem liệu vai trò của Fed trong nền kinh tế và hệ thống ngân hàng có quá bao quát hay không. Một trong những nội dung quan trọng là xem xét lại nhiệm vụ kép mà Quốc hội giao cho Fed – vừa đảm bảo ổn định giá cả, vừa tối đa hóa việc làm – liệu có còn phù hợp hay cần điều chỉnh. Nhóm cũng sẽ nghiên cứu phạm vi quyền hạn giám sát ngân hàng của Fed, vốn không được đề cập trong đạo luật thành lập tổ chức này vào năm 1913.

Bản thân Fed cũng đang tiến hành cuộc đánh giá nội bộ kéo dài năm năm về chiến lược chính sách tiền tệ. Một trong những câu hỏi quan trọng là liệu Fed có phản ứng quá chậm trước lạm phát hậu đại dịch Covid-19 do quá tập trung vào mục tiêu tạo việc làm hay không.

"Ưu tiên hàng đầu của Fed phải là ổn định giá cả," nghị sĩ French Hill, đảng Cộng hòa bang Arkansas, nhấn mạnh trong một cuộc phỏng vấn gần đây. Là thành viên cấp cao của đảng Cộng hòa trong Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hạ viện – cơ quan giám sát Fed – Hill đã khởi xướng việc thành lập một nhóm đặc nhiệm mới vào tháng 1 nhằm xem xét vai trò và hoạt động của ngân hàng trung ương.

Theo giáo sư Sarah Binder tại Đại học George Washington, động thái này phản ánh tầm quan trọng chính trị của việc kiểm soát lạm phát. Mức lạm phát vượt 7% vào năm 2022 từng làm suy yếu cơ hội của đảng Dân chủ trong cuộc đua vào Nhà Trắng.

Dù lạm phát đã giảm xuống gần mức mục tiêu 2% của Fed, giúp ngân hàng trung ương có thể hạ lãi suất ba lần vào cuối năm 2024, nhưng xu hướng này đang chững lại. Điều đó khiến Fed thận trọng hơn với các đợt cắt giảm tiếp theo. Trong khi đó, Trump đang thúc đẩy một chương trình kinh tế đầy tham vọng và cam kết kéo giảm lạm phát để giảm bớt áp lực chi tiêu cho người dân.

"Kiểm soát lạm phát là yếu tố then chốt đối với thành công của Trump và đảng Cộng hòa. Vì thế, không có gì ngạc nhiên khi họ muốn tăng cường giám sát Fed và xem xét lại định hướng mà Quốc hội đã giao cho ngân hàng trung ương," Binder nhận định. "Điều này cho thấy họ coi đây là một vấn đề trọng tâm trong cả chính sách kinh tế lẫn chiến lược tranh cử."

Các nghị sĩ cho biết nhóm đặc nhiệm vẫn đang định hình mục tiêu cụ thể. Khi được hỏi liệu nhóm có thúc đẩy việc sửa đổi nhiệm vụ kép của Fed hay không, nghị sĩ Frank Lucas lưu ý rằng thế đa số của đảng Cộng hòa tại Hạ viện và yêu cầu 60 phiếu ủng hộ tại Thượng viện sẽ khiến bất kỳ thay đổi lập pháp nào cũng gặp thách thức lớn.

Thay vào đó, Lucas mô tả nhóm đặc nhiệm hiện tập trung vào việc nghiên cứu và đánh giá trước khi đưa ra các đề xuất chính sách cụ thể.

“Tôi muốn thu thập thông tin để đạt được sự đồng thuận về những gì nên hoặc không nên làm,” nghị sĩ Frank Lucas nhấn mạnh khi đề cập đến mục tiêu của nhóm đặc nhiệm giám sát Cục Dự trữ Liên bang (Fed).

Ở phía đảng Dân chủ, nghị sĩ Juan Vargas của California – thành viên cấp cao trong nhóm – bày tỏ mong muốn hợp tác với phe Cộng hòa. Tuy nhiên, ông phản đối mạnh mẽ ý tưởng giảm bớt trọng tâm của Fed đối với mục tiêu việc làm, gọi đó là một sai lầm nghiêm trọng.

“Đối với phần lớn người dân Mỹ, công việc là điều quan trọng nhất,” Vargas nhấn mạnh. “Tôi lo ngại rằng một số đồng nghiệp đảng Cộng hòa không nhìn nhận vấn đề theo cách đó.”

Fed chịu áp lực về vai trò giám sát ngân hàng

Ngoài chính sách tiền tệ, vai trò của Fed trong giám sát các ngân hàng lớn nhất nước Mỹ cũng đang bị soi xét kỹ lưỡng. Ngân hàng trung ương này ngày càng đối mặt với nhiều sức ép từ đảng Cộng hòa, đặc biệt liên quan đến quy trình cấp quyền truy cập vào hệ thống thanh toán và các quy định về vốn ngân hàng.

Trong các phiên điều trần gần đây, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã liên tục bị các nghị sĩ đảng Cộng hòa chất vấn về cách Fed thực hiện vai trò giám sát. Sự phản đối của họ đối với kế hoạch cải cách quy định vốn do Thống đốc Michael Barr khởi xướng đã dẫn đến việc ông rời khỏi vị trí Phó Chủ tịch phụ trách giám sát. Tháng trước, Barr chính thức từ chức sau nhiều đồn đoán rằng phe Cộng hòa sẽ gây áp lực buộc ông phải ra đi.

Áp lực chưa dừng lại ở đó. Tháng trước, Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp nhằm tăng cường sự kiểm soát của Nhà Trắng đối với các cơ quan quản lý độc lập, bao gồm cả Fed. Tuy nhiên, sắc lệnh này có một ngoại lệ đáng chú ý: Không can thiệp vào chính sách tiền tệ.

Nghị sĩ Bill Huizenga, một thành viên trong nhóm đặc nhiệm, cho rằng Fed đôi khi nhập nhằng giữa vai trò hoạch định chính sách tiền tệ và chức năng giám sát ngân hàng. Ông đề xuất cần có một sự phân định rõ ràng hơn giữa hai nhiệm vụ này.

“Chúng ta cần một ranh giới minh bạch hơn,” Huizenga nhấn mạnh.