Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump dừng toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine khi căng thẳng với Tổng thống Zelensky leo thang

Trần Quốc Khải
Junior Editor
Cập nhật về tình hình viện trợ của Hoa Kỳ dành cho Ukraine.

(Cập nhật 06:58 theo giờ Việt Nam)
Đã có nhiều báo cáo mâu thuẫn xuyên suốt cả ngày, và vào một thời điểm trong buổi chiều giờ Hoa Kỳ, phía Trump còn đưa ra một lời phủ nhận dứt khoát. Tuy nhiên, vào tối thứ Hai giờ Hoa Kỳ, Bloomberg đưa tin rằng Hoa Kỳ đã tạm dừng toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine trong bối cảnh cuộc khẩu chiến qua lại ngày càng căng thẳng giữa Trump và Zelensky.
Bloomberg viết trong một bản tin nóng rằng: "Tổng thống Donald Trump đã ra lệnh tạm dừng toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine, gia tăng áp lực lên Volodymyr Zelensky chỉ vài ngày sau khi xảy ra một cuộc tranh cãi gay gắt tại Phòng Bầu dục với Tổng thống Ukraine, khiến sự hỗ trợ từ đồng minh quan trọng nhất của đất nước này trở nên đầy bất ổn."
Bloomberg bổ sung thêm rằng: "Hoa Kỳ sẽ tạm dừng toàn bộ viện trợ quân sự hiện tại cho Ukraine cho đến khi Tổng thống Trump xác định rằng các nhà lãnh đạo Ukraine thể hiện một cam kết thiện chí đối với hòa bình", theo lời một quan chức cấp cao thuộc Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, người đã yêu cầu giấu tên vì đang thảo luận về các vấn đề nội bộ.
Hiện tại, đây mới chỉ là thông tin từ một quan chức ẩn danh, và mặc dù có thể còn quá sớm để khẳng định chắc chắn (khi các cuộc họp thảo luận về việc dừng viện trợ vẫn đang diễn ra), nhưng rõ ràng mọi thứ đang tiến triển theo chiều hướng này.
Báo cáo cũng lưu ý thêm rằng: "Vị quan chức này cho biết tất cả các thiết bị quân sự của Hoa Kỳ chưa có mặt tại Ukraine sẽ bị tạm dừng, bao gồm cả các lô vũ khí đang được vận chuyển trên máy bay và tàu biển hoặc đang chờ trung chuyển tại các khu vực ở Ba Lan."
Nếu điều này trở thành sự thật, đây sẽ là một sự thay đổi mang tính bước ngoặt trong chính sách của Washington kể từ khi chiến tranh tại Đông Âu nổ ra ba năm trước.
(Cập nhật 02:55 theo giờ Việt Nam)
Trong diễn biến mới nhất, chính quyền Trump được cho là đã dừng tài trợ cho các thương vụ bán vũ khí mới cho Ukraine và có thể sẽ đóng băng việc vận chuyển vũ khí từ các kho dự trữ của Hoa Kỳ, theo Wall Street Journal dẫn lời các quan chức đương nhiệm và cựu quan chức Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, Trump đã phủ nhận thông tin này.
Việc tài trợ đã bị dừng trong vài tuần qua như một phần của lệnh đóng băng viện trợ nước ngoài của chính quyền Trump, tuy nhiên động thái cân nhắc việc dừng chuyển giao vũ khí có thể xuất phát từ cuộc họp đầy căng thẳng vào tuần trước giữa Tổng thống Trump, Phó Tổng thống JD Vance và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng.
Hiện nay, Ukraine có thể nhận vũ khí từ Hoa Kỳ thông qua một số hình thức khác nhau. Một trong số đó là Chương trình Tài trợ Quân sự Nước ngoài (Foreign Military Financing - FMF), chương trình này cung cấp các khoản vay và tài trợ cho các quốc gia để mua vũ khí từ các công ty quốc phòng của Hoa Kỳ. Ngoài ra còn có Sáng kiến Hỗ trợ An ninh Ukraine (Ukraine Security Assistance Initiative - USAI), cho phép Lầu Năm Góc mua vũ khí cho Kyiv, tuy nhiên hiện tại sáng kiến này đã cạn ngân sách. Tuy nhiên, công cụ quan trọng nhất cho đến nay là Thẩm quyền Rút vốn Tổng thống (Presidential Drawdown Authority), cho phép Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ trực tiếp lấy vũ khí từ các kho dự trữ hiện có để gửi cho Ukraine.
Vào thứ Hai, Nhà Trắng đã tổ chức một cuộc họp để cân nhắc việc tạm dừng các lô hàng vũ khí sử dụng quyền rút vốn tổng thống này, theo tiết lộ từ một trợ lý quốc hội và một nguồn tin khác am hiểu vấn đề.
Tuy nhiên, việc đóng băng tài trợ cho các thương vụ bán vũ khí mới đã bắt đầu từ trước cuộc họp căng thẳng diễn ra vào thứ Sáu vừa rồi. Cuộc họp này lẽ ra sẽ chứng kiến việc Ukraine và Hoa Kỳ ký kết một thỏa thuận khung về quyền khai thác khoáng sản, điều vốn được coi là tương đương với việc Hoa Kỳ có sự hiện diện gián tiếp của quân đội trên lãnh thổ Ukraine, qua đó có thể khiến Nga phải cân nhắc khi tấn công do Hoa Kỳ khi đó buộc phải có động thái đáp trả.
Trong khi đó, theo báo cáo, Ukraine hiện chỉ còn đủ vũ khí và các nguồn cung cấp khác để tiếp tục chiến đấu với Nga trong vòng 90 ngày nữa nếu duy trì nhịp độ chiến đấu như hiện tại. Báo cáo cũng cho rằng các đồng minh châu Âu có thể sẽ bù đắp được một phần thiếu hụt này.
Nếu việc Hoa Kỳ ngừng viện trợ tiếp tục kéo dài, Ukraine sẽ mất nguồn cung cấp một số loại vũ khí tối tân nhất, bao gồm các hệ thống phòng không tiên tiến, tên lửa đạn đạo đất đối đất, hệ thống định vị dẫn đường và các hệ thống pháo phản lực tầm xa. Hoa Kỳ hiện đang là nhà sản xuất duy nhất của một số hệ thống vũ khí quan trọng như Hệ thống Tên lửa Chiến thuật Lục quân (Army Tactical Missile Systems - ATACMs) và Hệ thống Pháo phản lực Cơ động cao M142 (High Mobility Artillery Rocket System - HIMARS), những loại vũ khí này đã trao cho Ukraine khả năng tấn công vào sâu phía sau các phòng tuyến của Nga.
Một khi nguồn cung cấp từ Hoa Kỳ cạn kiệt, khả năng của Ukraine trong việc tiến hành các cuộc tấn công tầm xa cũng như bảo vệ các vị trí hậu phương của chính mình sẽ bị suy giảm nghiêm trọng, theo đánh giá của các quan chức và chuyên gia phân tích.
"Châu Âu có thể vào cuộc để đáp ứng một phần đáng kể nhu cầu đạn dược pháo binh của Ukraine khi kết hợp với lượng đạn dược mà Hoa Kỳ đã vận chuyển vào đầu năm nay", ông Michael Kofmann, một thành viên cao cấp tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, cho biết và bổ sung thêm rằng: "Những thách thức sẽ trở nên rõ ràng hơn khi chúng ta bước vào mùa hè."
(Cập nhật 01:55 theo giờ Việt Nam)
Trump tiếp tục công kích trên Truth Social - đăng tải: "Châu Âu đã chi nhiều tiền để mua Dầu và Khí đốt của Nga hơn rất nhiều so với số tiền họ đã chi để bảo vệ Ukraine - QUÁ XA!"
Tổng thống Trump đã phản ứng dữ dội trước những phát biểu mới nhất của Tổng thống Ukraine Zelensky, người đã tuyên bố rằng ông coi kết thúc cuộc chiến với Nga vẫn còn "rất, rất xa vời." Zelensky thậm chí còn nói thêm rằng ông kỳ vọng sẽ tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ Hoa Kỳ, bất chấp cuộc tranh cãi nảy lửa tại Nhà Trắng vào thứ Sáu tuần trước, khi Phó Tổng thống Vance cáo buộc ông là kẻ vô ơn.
"Tôi nghĩ rằng mối quan hệ của chúng tôi (với Hoa Kỳ) sẽ vẫn tiếp tục, bởi vì đó không phải là một mối quan hệ nhất thời," Zelensky phát biểu vào tối Chủ Nhật. "Tôi tin rằng Ukraine có đủ quan hệ đối tác vững chắc với Hợp chủng quốc Hoa Kỳ" để duy trì dòng viện trợ. Đây là một số phát biểu được nêu trong bài viết của Associated Press mà Trump đã đăng lại trên Truth Social vào thứ Hai.
Trump đã cảnh báo đáp trả rằng: "Đây là phát biểu tồi tệ nhất mà Zelensky có thể đưa ra, và Hoa Kỳ sẽ không chấp nhận điều đó thêm bao lâu nữa." Ông còn nói thêm về Zelensky rằng: "Ông ta không muốn có hòa bình chừng nào hắn còn nhận được sự hậu thuẫn từ Hoa Kỳ…"
Điều này diễn ra trong bối cảnh xuất hiện nhiều thông tin chưa được xác nhận rằng Trump sẽ bàn bạc về việc dừng viện trợ quân sự cho Ukraine trong một cuộc họp với các cố vấn chủ chốt vào thứ Hai. Với những lời công kích của Trump nhắm vào Zelensky vào sáng nay, điều này càng có vẻ như là sự thật.
Dưới đây cũng là những gì tờ New York Times đã đưa tin vào thứ Sáu:
Tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine đã bước vào Nhà Trắng để gặp Tổng thống Donald Trump vào thứ Sáu với nhận thức rằng dòng chảy vũ khí và trang thiết bị quân sự từ Hoa Kỳ tới đất nước ông về cơ bản đã bị dừng lại.
Đến khi ông rời đi, sau một cuộc tranh cãi được phát sóng công khai giữa hai nhà lãnh đạo, tình hình dường như còn trở nên nghiêm trọng hơn.
Khi hai người gặp nhau, đã 50 ngày trôi qua kể từ lần cuối Lầu Năm Góc công bố gói viện trợ vũ khí mới cho Ukraine, và chính quyền mới hầu như không có bất kỳ thông báo nào về việc sẽ tiếp tục cung cấp thêm.
Một quan chức trong chính quyền Trump vào cuối ngày thứ Sáu đã nói rằng toàn bộ viện trợ của Hoa Kỳ cho Ukraine – bao gồm cả những lô đạn dược và trang thiết bị cuối cùng đã được phê duyệt và chi trả dưới thời chính quyền Biden - có thể sẽ bị hủy bỏ ngay lập tức.
Kịch bản này rõ ràng đang ngày càng đến gần hơn, đặc biệt khi Zelensky tiếp tục thể hiện sự thách thức công khai, đưa ra các tuyên bố chỉ trích Nhà Trắng trong khi cố gắng tỏ ra "cứng rắn" trước ống kính truyền thông châu Âu.
Giám đốc Tình báo Quốc gia của Trump cũng mới lên tiếng trong một cuộc phỏng vấn gần đây, nhấn mạnh về bản chất phản dân chủ của chính quyền Zelensky...
Và những lời khiêu khích gần đây hơn từ phía Zelensky:
Elon Musk đã nhanh chóng phản hồi trên X chỉ vài giờ sau bài đăng đầu tiên của Trump:
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vẫn tỏ ra thách thức sau cuộc đối đầu căng thẳng hôm thứ Sáu với Tổng thống Trump và Phó Tổng thống JD Vance tại Phòng Bầu Dục. Phát biểu từ London vào Chủ Nhật, ông tuyên bố rằng ông sẽ không xin lỗi vì tự do của đất nước ông "không phải để bán".
Ông thừa nhận rằng cuộc tranh cãi công khai đó "không mang lại bất kỳ điều gì tích cực hay bổ sung nào cho chúng tôi với tư cách là đối tác" – tuy nhiên, ông cũng nói thêm rằng: "Mối quan hệ này sẽ tiếp tục vì đây không chỉ là một mối quan hệ nhất thời."
"Nếu bạn không có sự kết thúc cho cuộc chiến và không có các đảm bảo an ninh, thì không ai có thể kiểm soát được một lệnh ngừng bắn," ông nói với các phóng viên trong lúc chuẩn bị rời Vương quốc Anh, sau khi gặp gỡ các nhà lãnh đạo châu Âu để thống nhất về việc tiếp tục hỗ trợ Ukraine.
Tờ Financial Times nhấn mạnh rằng Zelensky không chỉ từ chối những lời kêu gọi từ phía Mỹ yêu cầu ông xin lỗi Trump và Vance, mà giờ đây ông còn công khai phản đối việc ngừng bắn. Nhà lãnh đạo Ukraine đã bác bỏ các lời kêu gọi Ukraine đồng ý một lệnh ngừng bắn ngay lập tức trong cuộc chiến với Nga, nói rằng đó sẽ là "thất bại cho tất cả mọi người" nếu việc chấm dứt giao tranh không đi kèm với các đảm bảo an ninh chi tiết.
"Nếu bạn không có sự kết thúc cho cuộc chiến và không có các đảm bảo an ninh, thì không ai có thể kiểm soát được một lệnh ngừng bắn," Zelensky nhấn mạnh trong những phát biểu mới nhất này.
Ông cũng tuyên bố rằng ông vẫn "sẵn sàng" ký một thỏa thuận khai thác khoáng sản với Mỹ, xác nhận rằng các trợ lý của ông hiện đang trao đổi với đội ngũ của Trump về các phương án để xúc tiến vấn đề này. Zelensky cho biết ông sẵn sàng ký một thỏa thuận về quyền khai thác khoáng sản với Mỹ và tin rằng mối quan hệ với Washington có thể được cứu vãn - NBC
Tuy nhiên, bầu không khí từ Nhà Trắng lại cho thấy sự sẵn sàng cắt đứt hoàn toàn với Zelensky. Có các báo cáo rằng Tổng thống Trump đang cân nhắc việc dừng toàn bộ viện trợ quốc phòng liên tục cho Ukraine.
Các quan chức trong chính quyền đã cố gắng làm rõ rằng đây không phải là một cuộc phục kích diễn ra trước ống kính truyền thông vào thứ Sáu, mà rằng Zelensky đã tỏ ra thô lỗ và đối đầu trong suốt thời gian đó, và không bao giờ hài lòng với những gì Mỹ đang cung cấp cho Ukraine.
Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Waltz đã nói trên các chương trình thời sự Chủ Nhật rằng Tổng thống Trump "đã cảm thấy thất vọng và tức giận vì không rõ liệu Zelensky có thực sự muốn dừng cuộc giao tranh hay không. Tổng thống và Phó Tổng thống đã nói rằng như vậy là đủ rồi."
Waltz nói thêm: "Việc chỉ trích như vậy là cách tiếp cận sai lầm, sai thời điểm và sai tổng thống để làm kiểu việc đó. Đây không phải là Joe Biden. Toàn thế giới đã chứng kiến điều đó, vô cùng rõ ràng."
Và đoạn trích này từ lời kể của Waltz trong một cuộc phỏng vấn trên Fox News đã hé lộ rất nhiều điều:
Hỏi: Zelensky đã phản ứng thế nào sau khi báo chí rời đi? Ông ấy có bất ngờ không?
Waltz: Không. Nhưng đội ngũ của ông ấy thì có. Đại sứ và cố vấn của ông ấy gần như bật khóc, muốn chuyện này được tiếp tục. Nhưng Zelensky vẫn tranh cãi. Tôi đã nói: "Thưa Tổng thống, thời gian không đứng về phía ngài đâu, cả trên chiến trường lẫn trong tình hình thế giới hiện nay. Và quan trọng nhất, viện trợ của Mỹ và sự kiên nhẫn của người đóng thuế Mỹ không phải là vô hạn."
Waltz: Tôi nghĩ rằng Zelensky đã quen với việc nghe rằng "chúng tôi sẽ hỗ trợ bao lâu cũng được" và những khoản viện trợ không giới hạn từ Biden.
Ông ta vẫn chưa nhận ra rằng giờ đã có một "cảnh sát trưởng mới trong thị trấn". Đây là một tổng thống mới, và chúng tôi quyết tâm thực hiện một cách tiếp cận mới hướng đến hòa bình.
Trong khi đó, các nhà lãnh đạo châu Âu hiện đang cố gắng xử lý những hậu quả và phản ứng dây chuyền, giờ đang bàn bạc về một kế hoạch hòa bình thay thế với sự hậu thuẫn của "binh sĩ trên mặt đất và máy bay trên không". Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer đang dẫn đầu kế hoạch về một "lực lượng ổn định" để hỗ trợ cho một lệnh ngừng bắn tại Ukraine, khả năng sẽ có sự tham gia của Pháp – và các nước châu Âu hy vọng Trump có thể đồng ý tham gia. Tuy nhiên, Điện Kremlin nhiều khả năng sẽ lập tức bác bỏ kế hoạch này, vì yếu tố "binh lính phương Tây hiện diện trên thực địa" trong kế hoạch đó.
ZeroHedge