Điều then chốt đối với chính sách của Fed là liệu thị trường lao động có sắp sụp đổ?
Trần Quốc Khải
Junior Editor
Các quan chức Fed đang chú ý nhiều hơn đến sức mạnh của thị trường việc làm khi lạm phát hạ nhiệt. Tại Mỹ, sau khi tăng trưởng tiền lương và tuyển dụng chóng mặt vào năm 2022 và 2023, tình hình đã dịu lại. Hiện tại, các quan chức kinh tế đang cố gắng tìm hiểu xem thị trường lao động có đang ổn định trong một mô hình mới hay sắp chuyển biến xấu hơn. Câu trả lời sẽ đóng vai trò then chốt đối với tương lai chính sách của Fed.
Các quan chức Fed đã dành năm 2022 và 2023 chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát lạm phát một cách nhanh chóng. Họ đã giữ nguyên lãi suất ở mức 5.3% trong hơn một năm nay và có khả năng sẽ giữ nguyên mức lãi suất đó tại cuộc họp tuần này, khiến việc vay tiền trở nên đắt đỏ nhằm kiềm chế nhu cầu của người tiêu dùng và gây sức ép lên nền kinh tế nói chung.
Nhưng giờ đây, khi lạm phát đang trở lại bình thường, các quan chức lại tập trung cao độ vào mục tiêu lớn thứ hai của mình: duy trì thị trường việc làm vững mạnh. Họ đang cố gắng đạt được sự cân bằng khi dập tắt hoàn toàn lạm phát mà không khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng đột biến.
Thị trường lao động vẫn có vẻ vững chắc. Tỷ lệ thất nghiệp đánh giá ở mức thấp theo tiêu chuẩn lịch sử và số đơn xin trợ cấp thất nghiệp đã ổn định sau khi tăng vào đầu năm nay. Một báo cáo việc làm mới dự kiến công bố vào thứ Sáu được kỳ vọng sẽ cho thấy các nhà tuyển dụng vẫn tiếp tục công việc của họ trong tháng 7, mặc dù với tốc độ chậm hơn.
Nhưng các nhà hoạch định chính sách ngày càng chú ý đến khả năng các điều kiện có thể xấu đi nhanh chóng, vì những điểm yếu đã bắt đầu xuất hiện. Số lượng việc làm đã giảm mạnh, việc làm bán thời gian tăng lên, ít công ty tuyển dụng lao động thời vụ và ít người lao động nhảy việc hơn.
Theo phản ánh thực tế, người Mỹ cho biết họ gặp khó khăn với vấn đề tìm việc làm và các cuộc khảo sát cho thấy họ đã trở nên lo lắng hơn trong năm qua về vấn đề mất việc làm và phải vật lộn để tìm việc làm mới.
Các quan chức Fed đã làm rõ rằng họ sẽ cắt giảm lãi một cách suất khẩn cấp hơn nếu họ thấy những dấu hiệu bất ngờ cho thấy thị trường việc làm đang suy yếu. Hiện tại, các quan chức đang tiến hành một cách thận trọng: Họ được kỳ vọng sẽ giữ nguyên lãi suất tại cuộc họp vào thứ Tư trong khi chuẩn bị cho khả năng cắt giảm lãi suất vào tháng 9.
Noah Yosif, nhà kinh tế trưởng tại Hiệp hội tuyển dụng Hoa Kỳ cho biết: “Tin tốt là thị trường lao động đang hạ nhiệt chứ không phải sụp đổ. Tin xấu là tốc độ hạ nhiệt đang tăng lên”.
Ông Yosif cho biết các thành viên của Hiệp hội nhận thức được rằng có ít cơ hội mới cho công việc tạm thời hơn so với thời kỳ đỉnh điểm “Đại khủng hoảng lao động” - giai đoạn từ khoảng năm 2022 đến giữa năm 2023 khi người lao động nhanh chóng chuyển việc.
Bill Kasko, người đứng đầu Frontline Source Group, một công ty cung cấp nhân sự và việc làm tại Dallas, cũng chứng kiến sự chậm lại vào cuối năm 2023 và đầu năm 2024. Nhiều nhà tuyển dụng mà ông làm việc cùng lo ngại rằng suy thoái sắp xảy ra và họ đã ngừng tuyển thêm nhân viên mới vì lý do thận trọng.
Nhưng ông cho biết tình hình đang bắt đầu thay đổi. Một khách hàng đang tìm kiếm một vị trí cấp cao trong bộ phận nhân sự - thường không phải là ưu tiên trong thị trường lao động yếu - và các bộ phận khác như phân tích tài chính và bán hàng đang tuyển dụng trở lại.
Ông Kasko cho biết: "Có vẻ như tháng 8 sẽ là một tháng tuyệt vời - chắc chắn thị trường việc làm sẽ trở lại. Tôi không biết điều này sẽ kéo dài bao lâu”.
Ông Kasko cho biết những gì ông đang chứng kiến là tình huống mà lao động được tuyển dụng nhanh chóng sau đại dịch năm 2020, sau đó các công ty cắt giảm nhân sự và hiện đang tuyển dụng với tốc độ tương tự như trước đại dịch.
“Bản thân người lao động đang yêu cầu phúc lợi tốt hơn và mức lương cao hơn, và khi nhà tuyển dụng yêu cầu thuê một người có mức lương từ 30,000 - 60,000 USD, nguồn lao động cho vị trí ấy sẽ rất hạn chế”, ông Kasko phát biểu.
Điều này phù hợp với dữ liệu chính thức: Sau nhiều năm lạm phát mạnh, tiền lương cũng tăng lên khi người lao động cố gắng theo kịp các hóa đơn gia đình. Nhưng mức tăng lương gần đây đã bắt đầu chậm lại, một dấu hiệu cho thấy những người lao động tương lai có thể không có nhiều quyền thương lượng như họ đã từng làm cách đây vài năm.
Beige Book, một bộ sưu tập các báo cáo thực tế của Fed từ các mối quan hệ kinh doanh trên khắp cả nước, đã báo cáo trong tháng này rằng vẫn còn tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề, nhưng một số nhà tuyển dụng mong muốn sẽ chọn lọc kĩ càng hơn đối với lao động họ thuê và không lấp đầy tất cả các vị trí còn trống.
Điều này có nghĩa là việc giành được một công việc mới có thể khó khăn hơn so với một hoặc hai năm trước. Nela Richardson, nhà kinh tế trưởng tại công ty nhân sự và bảng lương ADP, cho biết những người tìm việc không còn có thể rải bản sơ yếu lý lịch và mong chờ may mắn được nữa.
Bà cho biết: “Mạng lưới việc làm đang trở lại giống như trước đây. Bây giờ bạn phải cố gắng hơn một chút để tìm được việc làm”.
Nhưng ngay cả khi những người tìm việc cho rằng việc tìm được công việc hoàn hảo đã trở nên khó khăn hơn một chút, hầu hết đều không mô tả bối cảnh hiện tại là tồi tệ và vô vọng.
Michael Duff, 63 tuổi, đã phải vật lộn để tìm được một công việc toàn thời gian tại một công ty tạp chí trong vài năm qua - một vấn đề mà ông cho là do sự phân biệt đối xử về tuổi tác. Nhưng ông đang cố gắng tìm kiếm hợp đồng làm việc tự do và vẫn cảm thấy rằng còn nhiều việc làm ngoài kia.
Bức tranh toàn cảnh hiện ra, kết hợp dữ liệu, khảo sát và thực tế, là bức tranh về một thị trường việc làm đang sôi động trở lại, nhưng không phải là thị trường đang sụp đổ.
Đối với Fed, đây là hoàn cảnh khó đánh giá. Chính sách lãi suất có độ trễ, do đó có nguy cơ là nếu các quan chức chờ đợi để cắt giảm lãi suất, họ có thể làm điều đó quá muộn để ngăn chặn sự suy thoái của thị trường việc làm.
"Như chúng ta vẫn nói trong kinh tế học, tỷ lệ thất nghiệp tăng lên rất nhanh nhưng lại hạ xuống vô cùng chậm”, Austan Goolsbee, chủ tịch Fed Chicago, cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào ngày 12/7.
Mặt khác, nếu thị trường lao động và nền kinh tế nói chung bắt đầu nóng trở lại - như ông Kasko đang chứng kiến - thì điều này có thể giúp thúc đẩy tăng trưởng nhu cầu tiêu dùng. Nếu người tiêu dùng sẵn sàng chi tiêu, các công ty có thể dễ dàng tăng giá hơn và lạm phát có thể mắc kẹt trên mức mục tiêu 2% của Fed.
Mặc dù đã hạ nhiệt đáng kể trong những tháng gần đây, lạm phát vẫn ở mức 2.5% và hiện đã trở nên quá nóng trong 39 tháng liên tiếp. Bà Richardson cho biết, nếu tính đến các xu hướng rộng hơn như dân số già hóa và sự chuyển dịch khỏi toàn cầu hóa, thì có nguy cơ lạm phát sẽ mang tính giai đoạn hơn, biến động nhiều hơn so với trước đây.
Và cuối cùng, người Mỹ cần cả thị trường việc làm vững chắc và lạm phát tương đối ổn định để cảm thấy thoải mái.
Ông Gurley, lập trình viên trò chơi, lưu ý rằng trong khi việc tăng lương của ông cho phép gia đình ông có thể duy trì mức sống trong khi đưa cả hai đứa con đi nhà trẻ, một số người bạn của ông lại có mức lương cố định hơn. Thu nhập của họ đơn giản là không theo kịp mức lạm phát gần đây.
Ông cho biết:“Rất nhiều người thực sự đang phải chịu đựng. Tôi cảm thấy may mắn vì không nằm trong số đó”.
The New York Times