Nhiều người trong chúng ta đã được nghe về việc có chuyên môn sâu trong một lĩnh vực sẽ dẫn đến uy tín, sự thăng tiến trong công việc và một mức thu nhập cao. Thay vào đó, “biết mỗi thứ một tý” thường bị đánh đồng với sự tham lam và không thực sự tạo ra giá trị gia tăng.

Nhưng tương lai có thể rất khác: tầm nhìn rộng trên nhiều lĩnh vực và khả năng kết nối các sự kiện (những người bao quát) có thể quan trọng như chuyên môn sâu và khả năng tạo ra các sự kiện đó (những chuyên gia).

Sự tiến bộ nhanh chóng của công nghệ, kết hợp với sự không chắc chắn ngày càng gia tăng, đang làm cho logic nghề nghiệp quan trọng nhất của quá khứ: “Một nghề cho chín còn hơn chín nghề” có thể không còn phát huy tác dụng trong tương lai. Thế giới, nói một cách thẳng thắn, đã thay đổi, nhưng triết lý của chúng ta về phát triển kỹ năng thì không.

Ngày nay, sự năng động phức tạp đòi hỏi một khả năng phát triển mạnh trong những tình huống mơ hồ và được xác định kém, một bối cảnh tạo ra sự lo lắng cho hầu hết mọi người, bởi vì nó luôn đòi khỏi một khả năng cao quát tốt.

Chỉ cần nghĩ về một số từ thông dụng đặc trưng cho lời khuyên kinh doanh trong 40 đến 50 năm qua: Năng lực cốt lõi, kỹ năng độc đáo, chuyên môn sâu. Đối với nhiều người trong chúng ta có thể nhớ, chìa khóa thành công là phát triển một chuyên ngành cho phép chúng ta leo lên các nấc thang chuyên nghiệp.

Điều đó đại loại như “Để trở thành một bác sĩ giỏi, có chuyên môn về y tế nói chung là chưa đủ, bạn phải có chuyên môn sâu hơn, ví dụ như về tim mạch. Để trở thành một bác sĩ tim mạch giỏi, kiến thức chung về tim mạch là chưa đủ, bạn phải có chuyên môn sâu hơn hơn nữa, ví dụ như kỹ năng phẫu thuật tim". Điều này không chỉ xảy ra với ngành y tế, nó đúng cho tất cả các ngành nghề.

Thông điệp đưa ra rất rõ ràng: tập trung vào phát triển chuyên môn, bạn sẽ vượt qua các cấp bậc và kiếm được nhiều tiền hơn. Cách tiếp cận này rõ ràng là có hiệu quả, nhiều người trong số các nhà lãnh đạo của ngày nay được thăng cấp bởi chuyên môn.

Tương lai thuộc về những generalists (người có khả năng khái quát hóa)

Nhưng một tuyên bố nổi tiếng từ một quỹ tương hỗ: những thứ tạo ra hiệu suất trong quá khứ chưa chắc đã mang lại kết quả trong tương lai. Sự phức tạp của một thế giới năng động ngày nay đòi hỏi nhiều hơn một kỹ năng hay sự hiểu biết gói gọn trong một phạm vi nhất định. Đã đến lúc chúng ta cần phải cân nhắc kĩ năng nào là quan trọng trong tương lai. Chuyên môn hóa hay là khái quát hóa?

Có một câu nói rất hay về vấn đề này: “Khi một người đàn ông cầm trong tay một cái búa, anh ta sẽ nhìn mọi thứ khác giống một cái đinh”. Câu nói trên ám chỉ rằng với những người chỉ có một số công cụ, kỹ năng nhất định thì cách họ nhìn thế giới và vạn vật xung quanh sẽ rất hạn hẹp. Nhưng nếu người đàn ông đó có búa, tuốc nơ vít và cờ-lê thì sao? Anh ấy có thể nhìn xem nếu đầu của chiếc đinh có một khe hẹp, đây có phải là một gợi ý cho việc sử dụng một tuốc nơ vít? Hoặc có lẽ nên xem xét hình dạng của đầu chiếc đinh. Hình tròn? Hay hình lục giác? Cờ - lê có thể là một công cụ hiệu quả hơn trong tinh huống này… Việc bổ sung thêm các công cụ khác có thể khuyến khích sự hiểu biết tốt hơn để giải quyết một vấn đề.

Điều này không có nghĩa rằng chuyên môn sâu là vô ích. Chỉ mang theo búa không phải là vấn đề. Điều tối muốn nói ở đây là chỉ thế giới của chúng ta đang thay đổi nhanh đến mức những người sở hữu nhiều công cụ hơn sẽ vượt qua tốt hơn khi đối mặt với những vẫn đề và sự không chắc chắn. Để làm được điều đó trong thế giới ngày hôm nay, sự nhanh nhẹn và linh hoạt là vô cùng quan trọng.

Làm sao để trở thành một generalists?

Để bắt đầu, điều quan trọng là bạn phải lùi lại một bước và chú ý nhiều hơn đến bối cảnh mà bạn đang đưa ra quyết định. Hãy đọc thật nhiều, đọc toàn bộ trang giấy chứ không chỉ về riêng ngành nghề của bạn. Nếu chuyên môn của bạn là dầu và khí đốt? Hãy thử nghiên cứu thêm các động lực ảnh hưởng đến ngành bán lẻ. Bạn có phải là một chuyên gia tài chính? Tại sao không đọc một cuốn sách về tiếp thị? Hãy suy nghĩ lớn hơn và rộng hơn bạn những gì trước đây bạn đã làm.

Một chiến lược khác là suy nghĩ về những phát triển có vẻ không liên quan nhưng có thể tác động lẫn nhau, giống như cách mà các nhà tư tưởng có tính hệ thống thường làm. Hãy suy nghĩ về tính kết nối giữa các ngành và tưởng tượng sự thay đổi của một biến có thể phá vỡ hoạt động của các lĩnh vực khác như thế nào.

Bởi vì các nhà tổng quát luôn có sẵn một bộ công cụ để rút ra khi cần, họ có thể tự động điều chỉnh hướng hành động của mình khi có tình huống phát sinh. Chỉ cần nghĩ về việc thế giới thay đổi nhanh chóng như thế nào với sự phát triển của Internet và công nghệ dữ liệu không dây. Jeff Bezos-ông chủ của Amazon không phải là một chuyên gia bán lẻ, đã cạnh tranh với đối thủ của mình và giành chiến thắng. Ông là một người mới tiếp cận với bán lẻ nhưng có thể thích nghi nhanh chóng để nắm bắt một cơ hội khổng lồ.

Thành công trong sự nghiệp đối với các generalists

Nhiều công ty đáng mơ ước đang hướng tới việc tuyển dụng các ứng viên kinh nghiệm đa dạng, đa lĩnh vực. Điều này rất cần thiết cho các tổ chức lớn như Google, nơi nhân viên nhảy từ nhóm này sang nhóm khác và từ vai trò này sang vai trò khác.

Trên thực tế, Lisa Stern Hayes, một trong những nhà tuyển dụng hàng đầu của Google, đã nói trong một podcast rằng công ty đánh giá cao những ứng viên có khả năng giải quyết vấn đề, và nhận thức tổng quát về những kiến thức có liên quan đến vị trí mà họ làm việc. “Hãy nghĩ về việc Google đã phát triển nhanh như thế nào”, cô nói. Nếu bạn chỉ thuê một người để làm một công việc cụ thể, nhưng sau đó công ty chúng tôi cần thay đổi, chúng tôi cần yên tâm rằng người đó sẽ tìm được một công việc khác để làm tại Google.  Do vậy chúng tôi hướng tới những ứng viên thông minh và có khả năng khái quát tốt ngay từ đầu

Nếu bạn là một người mới gia nhập thị trường lao động, lời khuyên của tôi là quản lý sự nghiệp của bạn để có được sự đa dạng về kinh nghiệm làm việc theo vùng miền và vị trí công việc. Khả năng phân tích mà bạn phát triển (ví dụ: các kỹ năng thống kê cơ bản và lý luận phê bình) trong quá trình làm việc đa dạng trên sẽ có giá trị tốt khi cạnh tranh với những người chỉ tập trung hơn vào kỹ năng cụ thể.

Một điều chắc chắn khi nói về tương lai là nó sẽ không có gì chắc chắn cả. Sự tiến bộ nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo và đổi mới công nghệ đã biến thông tin thành một thứ hàng hóa quan trọng. Những kỹ năng chuyên môn nhất định sẽ mất dần giá trị. Thay vào đó, một cách tiếp cận, một triết lý hay một cách suy nghĩ sẽ giúp bạn thành công trong những thập kỉ tới đó là khả năng mở rộng tư duy và mở rộng tầm nhìn.