Thường được gắn liền với biểu tượng của địa vị xã hội, vàng được tìm thấy ở trạng thái tự nhiên trong các lòng sông và dòng sông ở trạng thái bụi nhỏ. Theo một số ước tính, vàng đã được thu thập và khai thác như một nguồn tài nguyên quý giá từ ít nhất 3,000 năm trước Công nguyên.

Cho đến nay, vàng là ‘‘tài sản lưu trữ giá trị’’ phổ biến nhất bên cạnh tiền pháp định (fiat currency), nhưng lịch sử đầu tư của vàng phức tạp hơn nhiều người hình dung.

Vàng được coi như một công cụ tiền tệ

Trong suốt chiều dài lịch sử, vàng chủ yếu được sử dụng trong chế tạo công cụ và cho các mục đích trang trí, và phải đến năm 600 trước Công nguyên, vàng lần đầu tiên được sử dụng như một hàng hóa trao đổi. Vương quốc cổ đại Lydia là vương quốc đầu tiên tạo ra tiền đúc bằng vàng - Vua Croesus của Lydia đã đúc tiền xu làm từ electrum (hỗn hợp bạc và vàng) có thể đổi lấy hàng hóa thông thường.

Đương nhiên, vàng đã phát triển như một trong những tài sản đầu tư được khát khao nhất. Với tính dễ uốn dẻo, vàng là một kim loại tuyệt vời để đúc làm tiền xu, trong khi với sự khan hiếm cũng đảm bảo vàng sẽ luôn là một nguồn tài nguyên có hạn - giúp duy trì sự cân bằng cung và cầu. Điều này dẫn đến sự phát triển của một hệ thống tiền tệ được gọi là 'bản vị vàng', giá trị của đồng tiền quốc gia được gắn với một mệnh giá cố định của vàng.

Thông thường, chế độ bản vị vàng được thực thi bởi chế độ quân chủ, chế độ tài phiệt hoặc hệ thống chính phủ khác vào thời điểm đó, cho phép người sở hữu tiền tệ đổi tiền xu, tiền giấy và các đơn vị tiền tệ khác của họ lấy vàng với tỷ lệ hoán đổi nhất định. Cũng giống như ngày nay, vàng được coi là một khoản đầu tư, cho phép người nắm giữ phòng ngừa trước sự suy thoái nền kinh tế.

Vàng thế kỷ 20

Vào nửa đầu thế kỷ 20, chế độ bản vị vàng không còn được các chính phủ ưa chuộng, khi chi tiêu tài khóa bắt đầu vượt quá nguồn cung vàng, dẫn đến những thách thức trong việc duy trì tỷ lệ cố định theo vàng. Là yếu tố quan trọng đối với hoạt động nền kinh tế, nhiều chính phủ vẫn tuân theo hệ thống bản vị vàng đã cấm công dân nắm giữ vàng.

Ví dụ, Hoa Kỳ đã ban hành những hạn chế đối với quyền sở hữu cá nhân đối với vàng từ năm 1934 cho đến cuối những năm 1970 khi họ chuyển sang tiền giấy pháp định (fiat paper currency). Điều này đã được Tổng thống Franklin D. Roosevelt ký thành luật với tên gọi Hành pháp 6102 và không bị bãi bỏ cho đến năm 1974.

Vào giữa những năm 1940, hầu hết các quốc gia đã từ bỏ chế độ bản vị vàng, và nước cuối cùng cũng đã rời bỏ chế độ bản vị vàng vào những năm 1970. Mỹ là một trong những quốc gia cuối cùng như vậy và chuyển sang nền kinh tế fiat vào năm 1971 sau khi nước này hủy bỏ khả năng chuyển đổi trực tiếp của USD sang vàng và khiến hệ thống Bretton Woods không còn hiệu lực.

Sau khi quyền sở hữu cá nhân với vàng được hợp pháp hóa ở Mỹ, vàng một lần nữa trở thành khoản đầu tư phổ biến cho những người muốn bảo vệ giá trị tài sản và chống lạm phát. Kết quả là vàng đã có xu hướng tăng trong suốt phần lớn lịch sử gần đây và tăng vọt từ mức cố định $35/ounce, lên đến mức đỉnh trên $2,000/ounce vào tháng 7 năm 2020.

Kỷ nguyên hiện đại

Trong phần lớn lịch sử, vàng được lưu trữ vật chất, thường dưới dạng thanh, tiền xu hoặc chứng chỉ mua lại. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển của Internet, các nhà đầu tư có thể đầu cơ giá vàng, hoặc nắm quyền sở hữu vàng mà không cần phải sở hữu hay mua bán vàng vật chất.

Ngày nay, các công cụ phái sinh là một trong những cách phổ biến nhất để đầu cơ vàng. Về cơ bản, đây là các hợp đồng online dựa trên giá vàng (hoặc các tài sản khác), cho phép các nhà giao dịch tiếp cận với sự tăng giá của vàng mà không phải lo lắng về chi phí lưu trữ, vận chuyển và bảo hiểm. Các sản phẩm phái sinh vàng có nhiều loại, bao gồm CFD, quyền chọn, hợp đồng tương lai và hoán đổi, mỗi loại đều có ưu và nhược điểm riêng.

Tiền điện tử được hỗ trợ bằng vàng là các loại tiền điện tử được gắn với một lượng vàng cố định. Ví dụ: mỗi mã thông báo CACHE Gold (CACHE) đại diện cho 1 gram vàng đầu tư nguyên chất. Giống như phái sinh vàng và CFD, tiền điện tử dựa trên vàng có thể được trao đổi tự do trên các nền tảng giao dịch, nhưng không giống như các hợp đồng phái sinh và CFD, chúng có thể được đổi thành vàng vật chất.

Do đó, tiền điện tử dựa trên vàng được đánh giá là cách linh hoạt nhất tiếp cận với vàng vì chúng có thể được giao dịch ảo hoặc vật lý — tùy thuộc vào các trường hợp và hoàn cảnh.