Liệu vấn nạn phá sản của một số tiểu bang Hoa Kỳ có xảy ra trong tương lai?
Đặng Thùy Linh
Junior Analyst
Phá sản là một vấn đề ngày càng phổ biến trong nhiều lĩnh vực ở Mỹ vào thế kỷ XXI, từ chính phủ liên bang, doanh nghiệp, tổ chức phi lợi nhuận, cá nhân, thậm chí là một số thành phố và vùng lãnh thổ như Puerto Rico.
Luật phá sản liên bang bao gồm các Chương 7, 9, 11 và 13 cho phép chính quyền địa phương, cá nhân, tổ chức phi lợi nhuận và doanh nghiệp nộp đơn phá sản, nhưng không cho phép các bang và chính phủ liên bang làm điều này.
Một số bang đang phải đối mặt với nguy cơ vỡ nợ trái phiếu và các khoản vay do nguồn thu từ thuế giảm, dân số giảm, doanh nghiệp tư nhân ít hơn, chi tiêu phúc lợi xã hội tăng và hệ thống hưu trí công không được cấp vốn trong thời gian dài. Luật pháp liên bang không cho phép các bang tự in tiền để chi tiêu.
Lịch sử đã từng ghi nhận các bang tuyên bố phá sản. Trong cuộc khủng hoảng năm 1837, một số bang đã vỡ nợ khi xây dựng kênh đào và đường sắt vào năm 1841. Điều khoản 4 của Tu chính án thứ 14 Hiến pháp Mỹ yêu cầu một số bang tuyên bố phá sản sau Nội chiến.
Năm 1933, bang Arkansas vỡ nợ trái phiếu khi xây dựng đường cao tốc trong năm thứ 4 của cuộc Đại suy thoái. Nguồn thu từ thuế giảm mạnh khiến bang cạn kiệt tiền mặt và ngừng thanh toán tất cả trái phiếu đường cao tốc. Bang này đã cố gắng viện đến quyền miễn trừ chủ quyền và áp đặt tổn thất lên chủ nợ trái phiếu theo ý mình, nhưng không thành công. Sự kiện này đã được mô tả trong báo cáo của Ngân hàng Dự trữ Liên bang Cleveland vào tháng 10/2017, là chuẩn mực lịch sử cho các vụ phá sản tiểu bang và vỡ nợ thanh toán trái phiếu trong tương lai. Đây dường như là vụ vỡ nợ duy nhất của bang sau khi quá trình Tái thiết kết thúc vào năm 1877.
Theo xếp hạng trái phiếu của Standard and Poor's (S&P) từ năm 2004 đến 2017, một số bang có xếp hạng thấp hơn sau đại dịch Covid-19. Hiện chưa có bang nào bị xếp hạng trái phiếu rác, nhưng Illinois có xếp hạng thấp nhất là BBB-, tiếp theo là New Jersey ở mức A-. Xếp hạng trái phiếu của S&P dao động từ AAA (cao nhất) đến D (thấp nhất). Các chuyên gia phân tích của S&P cũng sẽ thêm dấu "+" hoặc dấu "-" vào cấp độ xếp hạng trái phiếu. Xếp hạng trái phiếu rác thể hiện rằng tiểu bang đó khó có thể dễ dàng đáp ứng các khoản thanh toán trái phiếu trong tương lai và phải bán trái phiếu với lợi suất cao hơn để thu hút nhà đầu tư.
Illinois và New Jersey là những ví dụ điển hình cho nguy cơ phá sản hoặc vỡ nợ trái phiếu trong tương lai của các bang. Tình trạng thâm hụt ngân sách ở California dưới thời Thống đốc Gavin Newsom đang ngày càng trầm trọng do xu hướng chi tiêu quá mức. Nhiều bang khác như New York, Connecticut, Michigan cũng đang trên đà vỡ nợ và phá sản nếu không cải cách chính sách và hợp lý hóa ngân sách.
Bài viết không thể dự đoán chính xác hậu quả của việc một bang vỡ nợ trái phiếu trong tương lai. Các cuộc đàm phán giữa quan chức bang và chủ nợ trái phiếu có thể diễn ra mà không cần sự giám sát của cơ quan liên bang do luật phá sản không đề cập đến vấn đề này. Chủ nợ sẽ phải chịu tổn thất và đặt ra các yêu cầu đối với bang đó nhằm cắt giảm chi tiêu và cải cách luật pháp, chính sách của tiểu bang đó như một phần của thỏa thuận vỡ nợ.
Tình trạng chi tiêu thiếu kỷ luật của các bang cuối cùng sẽ được giải quyết thông qua vỡ nợ hoặc phá sản do những thực tế kinh tế không thể tránh khỏi. Điều này có thể mở đầu cho quá trình phục hồi đối với người dân bang đó thông qua luật pháp, chính sách, ngân sách và thuế thực tế hơn. Đây là một lĩnh vực chưa được khai phá, và chúng ta không nên ngạc nhiên trước những lựa chọn sai lầm liên quan đến chính trị và ngân sách của các bang trong quá khứ.
Một điều trớ trêu là tính đến tháng 8/2023, 12 bang của Mỹ có xếp hạng trái phiếu từ ba cơ quan xếp hạng trái phiếu tư nhân cao hơn cả chính phủ liên bang. Nhiều bang trong số này có luật cân bằng ngân sách cấm thâm hụt, và một số bang khác hạn chế tăng chi tiêu hàng năm dựa trên một bộ yêu cầu nhất định. Màn trình diễn phá sản của Mỹ thế kỷ XXI hứa hẹn sẽ còn tiếp tục.
Bloomberg