Michael Bloomberg, Mark Zuckerberg, Elon Musk và những người khác không thể đem tiền của họ cho đi đủ nhanh. Các khách hàng của Tesla thì không ngạc nhiên khi nghe tin Elon Musk chậm chạp. Nhưng còn nhà thám hiểm 84 tuổi Carl Icahn thì sao? Khi ký cam kết cho đi vào năm 2010, tài sản của ông trị giá 11 tỷ đô la - bây giờ nó trị giá 20 tỷ đô la.

Tuần này, một tỷ phú đã ký cam kết tăng tốc độ. MacKenzie Scott, vợ cũ của tiểu thuyết gia Jeff Bezos, người sáng lập Amazon, tiết lộ đã tặng hơn 4 tỷ đô la kể từ tháng 7, chủ yếu cho các nhóm giải quyết tình trạng mất an ninh lương thực và bất bình đẳng. Mặc dù vậy, đại dịch đã giúp cổ phiếu Amazon tăng giá mạnh, đồng nghĩa với việc tài sản của bà đã tăng thêm khoảng 25 tỷ đô la kể từ khi ly hôn vào năm ngoái. Bà ấy sẽ cần phải cho đi gần như một tài sản của Quỹ Princeton để trở lại vạch xuất phát. Và thực tế bà ấy có vẻ như cũng muốn làm như vậy.

Tôi không chắc về một số người khác. Họ đã ký vào bản cam kết chỉ để tránh ông Buffett cằn nhằn họ? Một số có sự giàu có nhờ cổ phần, nhưng có nhiều cách khác. Hoặc có thể một số cá nhân giàu có tin là con cái của họ cần hàng tỷ đô la cứu trợ - một quan điểm dễ hiểu nếu bạn là Donald Trump.

Về mặt logic, việc chi tiêu hàng tỷ USD không phải là điều dễ dàng, trừ khi bạn cố gắng xây dựng một tuyến đường sắt trên cao Cát Linh – Hà Đông, hoặc khởi động một chiến dịch phản đổi kết quả cử tổng thống của Joe Biden. Andrew Carnegie phàn nàn rằng “việc cho đi tiền bạc khó hơn kiếm được của cải”.

Nhưng tốc độ chậm chạp đang làm mất đi hào quang từ thiện của các tỷ phú. Đầu tiên, nó cho thấy nền kinh tế bất bình đẳng như thế nào - thực sự gợi nhớ về thời đại của Carnegie. Thứ hai, nó làm tăng khả năng rằng ít nhất một số cam kết sẽ bị nghi ngờ: ai biết được điều gì trong di chúc của các tỷ phú này? Thứ ba, đơn giản là sẽ hiệu quả hơn khi giải quyết bất bình đẳng xã hội, tàn phá môi trường và các vấn đề khác ngay bây giờ, trước khi chúng trở nên tồi tệ hơn, thay vì đợi một thời điểm thuận tiện trong lịch trình.

Chuck Collins, một chuyên gia về bất bình đẳng tại Viện nghiên cứu chính sách, cho biết một “ngành công nghiệp bảo vệ sự giàu có”, bao gồm các nhà quản lý tài sản và luật sư thuế, có được lợi ích khi người giàu không cho tiền của họ đi ngay lập tức. Thay vào đó, các nền tảng kế thừa được tạo ra, thường tiếp tục sự kiểm soát và uy tín của nhà tài trợ.

Nhưng có một tấm gương sáng về việc không tuân theo cơ chế này. Chuck Feeney, người đồng sáng lập Duty Free Shoppers Group, gần đây đã hoàn thành việc tặng gần tất cả 8 tỷ đô la của mình. “Cho đi khi còn sống” của anh ấy đã cho thấy giá trị của hành động nhanh chóng: ông đã cống hiến cho hệ thống y tế của Việt Nam, hệ thống đã xuất sắc trong thời kỳ đại dịch.

Hai điều giải thích cho thành công của Feeney. Đầu tiên là khả năng cạnh tranh. Thứ hai, quan trọng hơn, là tính tiết kiệm của ông ấy. “Tôi không phải là không thích tiền, nhưng bạn cũng chỉ có thể chi tiêu một giới hạn nhất định” ông nói. Feeney chỉ sở hữu một chiếc ô tô, một chiếc Jaguar đã qua sử dụng và bay hạng phổ thông. Anh ấy chỉ giữ lại 2 triệu đô la cho thời gian nghỉ hưu của hai vợ chồng. (Warren Buffett đã để lại cho mỗi người trong số ba người con của mình một cơ chế thừa kế trị giá 2 tỷ đô la.)

Trừ khi các tỷ phú nhận ra rằng họ không cần phải giữ đến 100 triệu đô la phòng thân, chứ chưa nói đến 1 tỷ đô la, nếu không thì hoạt động từ thiện của họ sẽ luôn có một chân phanh. Chân giá trị của hoạt động từ thiện không chỉ nằm ở việc bạn nói rằng bạn sẽ cho bao nhiêu - mà còn là bạn cho đi nhanh như thế nào và bạn giữ lại bao nhiêu. Có lẽ bà Scott có thể tạo ra một “Lời cam kết Cho đi” để thúc đẩy các tỷ phú khác.