Với mô hình R1 được tuyên bố phát triển với chi phí thấp hơn đáng kể mà vẫn đảm bảo hiệu suất cao, DeepSeek đã khiến các nhà đầu tư hoang mang về mức độ hiệu quả của các khoản chi tiêu khổng lồ vào AI của các tập đoàn lớn. Hậu quả là thị trường chứng kiến hơn 1 nghìn tỷ USD bị bốc hơi, trong đó cổ phiếu Nvidia – nhà sản xuất chip AI hàng đầu – mất đến 589 tỷ USD giá trị vốn hóa chỉ trong một ngày. Sự kiện này không chỉ đặt ra bài toán lớn cho các công ty công nghệ phương Tây mà còn làm dấy lên câu hỏi về chiến lược đầu tư AI toàn cầu. Và mặc dù Mỹ đã áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với các công nghệ này nhằm ngăn chặn Trung Quốc phát triển AI tiên tiến, sự xuất hiện của mô hình R1 cho thấy rằng các kỹ sư Trung Quốc vẫn có thể vượt qua các rào cản và phát triển công nghệ mạnh mẽ mà không cần phải chi tiêu quá nhiều.

Mặc dù Mỹ áp đặt các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt đối với việc xuất khẩu các chip Nvidia tiên tiến sang Trung Quốc, DeepSeek đã sử dụng các chíp Nvidia H800, một phiên bản ít tiên tiến hơn mà Mỹ vẫn cho phép xuất khẩu tới Trung Quốc cho đến tháng 10 năm 2023, để phát triển mô hình AI R1 của họ. Mặc dù những chíp này không phải là loại mạnh nhất, DeepSeek vẫn thành công trong việc xây dựng một mô hình AI mạnh mẽ có thể cạnh tranh với các sản phẩm của OpenAI. Nvidia đã gọi đây là một "bước tiến AI xuất sắc", chứng tỏ rằng các công ty có thể tận dụng tài nguyên tính toán sẵn có để phát triển công nghệ tiên tiến, đồng thời tuân thủ các quy định xuất khẩu của Mỹ.

Theo ông Pat Gelsinger, cựu CEO của Intel, mặc dù các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ đã làm giảm nguồn lực sẵn có, nhưng chính những ràng buộc này lại kích thích sự sáng tạo. Ông cho rằng trong kỹ thuật, đôi khi các giới hạn lại trở thành yếu tố thúc đẩy các kỹ sư tìm kiếm các giải pháp mới mẻ và hiệu quả. Việc các kỹ sư Trung Quốc vẫn có thể phát triển một mô hình AI mạnh mẽ bất chấp các hạn chế xuất khẩu từ Mỹ là một minh chứng rõ ràng cho khả năng sáng tạo và sự linh hoạt trong việc tận dụng các nguồn lực có sẵn, ngay cả trong những điều kiện khó khăn.

Bất chấp những hạn chế thương mại, Trung Quốc vẫn là một thị trường quan trọng đối với Nvidia

Vào thứ Hai, các nhà lập pháp Mỹ đã kêu gọi chính quyền mới của Tổng thống Donald Trump áp dụng các hạn chế xuất khẩu nghiêm ngặt hơn để ngăn chặn Trung Quốc đạt được tiến bộ hơn nữa trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Hạ nghị sĩ John Moolenaar, một thành viên của ủy ban chuyên trách về cạnh tranh với Trung Quốc, đã cảnh báo rằng Mỹ không thể để các công ty Trung Quốc như DeepSeek sử dụng công nghệ của mình để phát triển các mô hình AI mà có thể đe dọa an ninh quốc gia. Ông cho rằng Trung Quốc có thể tận dụng công nghệ AI từ Mỹ để đạt được các mục tiêu chiến lược, điều này sẽ tạo ra những rủi ro lớn đối với an ninh quốc gia của Mỹ. Moolenaar kêu gọi chính quyền nhanh chóng áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt hơn, đặc biệt đối với các công nghệ quan trọng trong cơ sở hạ tầng AI, để bảo vệ lợi ích quốc gia và ngăn chặn Trung Quốc tiếp tục phát triển công nghệ tiên tiến.

Sự ra mắt của mô hình R1 của DeepSeek, trùng với ngày Tổng thống Donald Trump nhậm chức, đã tạo ra một thử thách lớn cho đội ngũ chính quyền mới. Họ phải quyết định liệu có tiếp tục duy trì các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip mà chính quyền Tổng thống Joe Biden đã áp dụng vào cuối nhiệm kỳ của ông, hay liệu có cần thắt chặt thêm các hạn chế này để ngăn chặn Trung Quốc phát triển công nghệ AI tiên tiến. Một trong những biện pháp có thể được cân nhắc là mở rộng các kiểm soát đối với các loại chíp Nvidia, như H20, nhằm đảm bảo Trung Quốc không thể đạt được những bước tiến vượt bậc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

Tổng thống Donald Trump đã coi việc công bố mô hình R1 của DeepSeek là một lời cảnh tỉnh đối với các ngành công nghiệp Mỹ, nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp cần phải tập trung vào việc nâng cao khả năng cạnh tranh để chiến thắng trong cuộc đua công nghệ toàn cầu. Ông gọi đây là một "phát triển tích cực" có thể giúp tiến bộ trong lĩnh vực AI trở nên ít tốn kém hơn, tạo cơ hội cho các quốc gia và công ty tiết kiệm chi phí. Hơn nữa, nghiên cứu của DeepSeek được công khai, mở ra cơ hội cho các công ty Mỹ không chỉ tận dụng những sáng tạo công nghệ từ DeepSeek mà còn có thể sử dụng khả năng tính toán mạnh mẽ hơn để thúc đẩy sự phát triển của mình.

CEO Nvidia, Hoàng Nhân Huân, dự đoán rằng chính quyền của Tổng thống Donald Trump sẽ đưa ra các chính sách nới lỏng quy định đối với ngành bán dẫn, điều này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ngành công nghiệp này. Ông cho rằng một môi trường với ít kiểm soát hơn sẽ mang lại lợi ích cho Nvidia và toàn ngành bán dẫn. Đặc biệt, trong dịp nhậm chức của Tổng thống, ông Huang đã không tham gia các lễ hội tại Washington mà thay vào đó lựa chọn thăm Trung Quốc và Đài Loan, phản ánh sự quan trọng của các thị trường này đối với Nvidia và chiến lược duy trì quan hệ hợp tác chiến lược tại các khu vực then chốt trong ngành công nghệ.

Trong vài năm qua, các quan chức Mỹ đã siết chặt các hạn chế xuất khẩu đối với một loạt công nghệ nhạy cảm sang Trung Quốc, bao gồm chip bộ nhớ băng thông cao và các thiết bị chế tạo chíp tinh vi. Các biện pháp này “đang có tác dụng nhưng không hoàn hảo,” ông Donald Pearce, cựu quan chức Bộ Thương mại Mỹ hiện làm việc tại Torres Trade Advisory, cho biết. Ông cũng nhấn mạnh rằng việc xác định sớm các công nghệ then chốt và nhanh chóng triển khai các biện pháp kiểm soát xuất khẩu là điều quan trọng để ngăn chặn các đối thủ, như Trung Quốc, tận dụng những công nghệ này để phát triển khả năng đe dọa an ninh quốc gia. Ông cho rằng khi chính phủ Mỹ phối hợp chặt chẽ với các đồng minh quốc tế để thực thi các biện pháp kiểm soát, việc ngăn chặn các quốc gia đối thủ sẽ trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn, bảo vệ lợi ích quốc gia trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ ngày càng gay gắt.

Theo ông Greg Allen, giám đốc Trung tâm AI Wadhwani tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, mặc dù phải đối mặt với các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, DeepSeek vẫn thành công trong việc vượt qua một trong những hạn chế lớn nhất về tốc độ kết nối của các chíp Nvidia. Sau các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ vào tháng 10 năm 2022, Nvidia đã giảm khả năng kết nối của các chíp thiết kế cho Trung Quốc, nhưng DeepSeek vẫn có thể phát triển mô hình AI R1 mạnh mẽ. Tuy nhiên, sự thành công này sẽ không kéo dài lâu khi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới, có hiệu lực từ tháng 10 năm 2023, sẽ khiến DeepSeek không thể tiếp tục phát triển mô hình do không còn được mua các chíp Nvidia cần thiết.

CEO của DeepSeek, ông Lương Văn Phong, cũng chỉ ra rằng vấn đề lớn không phải là thiếu tiền mà là các lệnh cấm xuất khẩu các chíp tiên tiến, điều này tạo ra khó khăn lớn trong việc duy trì và phát triển công nghệ AI của công ty.