Nếu bạn đã giao dịch được một thời gian, chắc hẳn bạn đã từng nghe đến chiến thuật rất nổi tiếng (và tai tiếng) này, và thậm chí tôi có thể cá rằng 99% các nhà giao dịch trên thị trường đã từng – ít nhất một lần trong cuộc đời trading, sử dụng nó như là một cách đễ “gỡ” lại những vị thế thua lỗ của mình dù là khi được lên kế hoạch kỹ lưỡng hay khi đang quay cuồng trong nỗi sợ hãi về một tương lai “cháy tài khoản” sắp đến. Vậy Martingale là gì và cách hoạt động của nó như thế nào, điểm mạnh, điểm yếu, rủi ro tiềm ẩn của nó ra sao, trong bài viết này, trong tầm hiểu biết của mình, tôi sẽ cố gắng hết sức  để đưa ra cho các bạn một cái nhìn tổng quan và chi tiết nhất về chiến thuật này cũng như một số cách có thể áp dụng nó trong thị trường Forex.

Martingale là gì? về cơ bản đây là chiến thuật mà bạn đặt cược gấp đôi khi đang trong trạng thái thua lỗ, chiến thuật này được phổ biến vào thế kỷ 18 bởi nhà toán học người Pháp là Paul Pierre Levy. Có một vài nguyên nhân chính khiến chiến thuật này rất hấp dẫn đối với các nhà giao dịch tiền tệ đó là:

• Thứ nhất, trong một số hoàn cảnh thị trường nhất định, chiến lược này có thể đem đến mức lợi nhuận có thể ước đoán được một cách đều đặn, tỷ lệ chiến thắng ở một giai đoạn nào đó, có thể lên đến 100%

• 

• Thứ hai, chiến lược này, ở dạng cơ bản nhất, không phụ thuộc vào khả năng dự đoán xu hướng thị trường trong tương lai. Với nguồn vốn đủ nhiều, chiến lược này có thể phát huy hiệu quả ngay cả khi kỹ năng phân tích để đưa ra dự báo với tỷ lệ thành công không khá hơn việc tung đồng xu.
• Và cuối cùng, có một thực tế là các cặp tiền thường có những thời kỳ dài dao động trong một biên độ giá, và chiến thuật này là một trong những hệ thống phù hợp với dạng thị trường như vậy.

Điều cực kỳ quan trọng ở đây bạn cần phải biết đó là Martingale không làm tăng tỷ lệ thắng của bạn (nếu bạn không có khả năng lựa chọn những giao dịch có lợi thế cùng với thị trường phù hợp). Về mặt dài hạn, expectancy – lợi nhuận kỳ vọng trên mỗi giao dịch không thay đổi. Tất cả những gì chiến thuật này làm đó là trì hoãn thua lỗ.

Martingale hoạt động như thế nào

Hiện nay có rất nhiều dạng martingale khác nhau phân cấp từ giản đơn đến cực kỳ phức tạp, ở trong bài viết này tôi chỉ đề cập đến dạng nguyên thủy nhất của chiến thuật này – đó là bình quân giá lên hoặc xuống với vị thế sau gấp đôi vị thế trước.

Ý tưởng cơ bản của chiến thuật này đó là bạn có thể đang thua lỗ rất nhiều, nhưng với lợi thế của việc tăng gấp đôi vị thế sau mỗi bước giá, chỉ cần thị trường quay trở lại đúng xu hướng trade lúc ban đầu một khoảng nhỏ, chúng ta sẽ có thể có lợi nhuận trên toàn bộ các vị thế giao dịch.

Tưởng tượng bạn đang chơi trò tung đồng xu với tỷ lệ thắng/thua là 50/50, tỷ lệ Reward/Risk là 1:1, bắt đầu với 1$ và gấp đôi số tiền cược sau mỗi lần thua, chúng ta có bảng kết quả giả định như sau

Với hiệu ứng “doubling-down” gấp đôi số tiền cược sau mỗi lần thua, tỷ lệ thắng thua khá “fair” là 50%, và với số vốn không giới hạn, thì về mặt lý thuyết chúng ta sẽ không bao giờ thua trong trò chơi này, tất cả chỉ cần một lần cược thắng duy nhất để phục hồi toàn bộ số tiền đã thua trước đó.

Áp dụng ý tưởng đó vào trading, với chiến thuật Martingale thuần túy ta có một giao dịch giả định như sau: buy GBP/USD 1 lot tại mức giá 1.2500, mục tiêu chốt lời là 20 pip và bước giá để “nhồi” lệnh cũng là 20 pip.

Như các bạn thấy, chỉ cần giá quay trở lại xu hướng ban đầu 1 bước giá là 20 pip, tôi đã có thể phục hồi lại toàn bộ số thua lỗ của mình và đạt lợi nhuận mục tiêu 200$ (chưa tính spread, swap, commission) chỉ với một lệnh thắng, thật tuyệt vời phải không nào?. Tuy nhiên đó chỉ là trên lý thuyết khi chúng ta có số vốn không giới hạn và thời gian không giới hạn, không có cái nào trong 2 điều đó là có thể đạt được!

Tương quan giữa việc gấp đôi vị thế và tỷ lệ thắng/thua

Đặc điểm cố hữu của hệ thống Martingale này chính là tỷ lệ nghịch giữa việc thua và số tiền thua. Giới hạn thua lỗ (drawdown) của bạn càng lớn thì tỷ lệ thua của bạn càng thấp – nhưng số tiền thua của bạn càng cao, đây chính là song đề Taleb.

Dưới đây là bảng minh họa mối tương quan giữa tỷ lệ thua và bước giá ở một hệ thống Martingale với tỷ lệ thắng mỗi trade bằng với trò chơi tung đồng xu.

Trong một hệ thống Martingale, vị thế mở của bạn sẽ tăng theo cấp số nhân cùng với số giao dịch bạn thực hiện. Điều đó có nghĩa là với N vị thế thua lỗ bạn đang “gồng”, thì rủi ro đối với trạng thái mở của bạn sẽ là 2^N-1 , do đó nếu bắt buộc phải đóng trạng thái khi thị trường chưa quay trở lại, thì số thua lỗ sẽ là kinh hoàng!

Ở chiều ngược lại, lợi nhuận từ những giao dịch thắng lợi gia tăng ổn định một cách tuyến tính. Công thức được tính như sau:

Lợi nhuận kỳ vọng = ½*N*B

Trong đó:

• N là số giao dịch được thực hiện
• B là lợi nhuận chốt trên mỗi giao dịch

Con số ½ ở đây biểu thị tỷ lệ chiến thắng trên mỗi giao dịch là 50% - bằng với tỷ lệ chiến thắng của việc tung đồng xu.

Áp dụng công thức này với trò chơi tung đồng xu tôi đề cập đến ở đầu bài viết. Nếu giới hạn của bạn là 10 lần “nhồi” lệnh, thì ở lệnh thứ 10 số tiền cá cược sẽ là 1024$. Bạn sẽ thua toàn bộ số tiền bạn có nếu xuất hiện chuỗi thua lỗ 11 lần liên tiếp, và tỷ lệ đó là (½)¹¹ , hay nói cách khác, trong 2048 lần giao dịch, sẽ có một lần khả năng đó xảy ra. Do đó khi càng nhiều giao dịch được thực hiện, thua lỗ (mặc dù tỷ lệ xảy ra rất thấp) sẽ càng có khả năng ập đến, và một khi nó xảy ra, thì đây sẽ là tấm vé một chiều đến nhà thương cho tài khoản của bạn.

Trở lại ví dụ trên, sau 2048 trade ta sẽ có:

• Số tiền thắng kỳ vọng = 1/2 *2¹¹*1 = 1024
• Thua lỗ nếu xảy ra trong 1 lần thua = -1024

Vậy tổng lợi nhuận kỳ vọng của hệ thống sẽ là ……0 !

Đây là điều lý giải tại sao những chiến thuật Martingale thuần túy bao giờ cũng có lợi nhuận rất đều đặn, và cũng sẽ kết thúc rất đều đặn chỉ với một lần “bad luck”.

Vậy Martingale có dùng được trong thực tế không ?

Để áp dụng chiến thuật này vào trading, bạn phải xác định mức thua lỗ tối đa ban đầu (maximum drawdown), một khi mức thua lỗ này bị vượt quá, toàn bộ vị thế giao dịch sẽ phải được đóng lại và hệ thống khời động lại từ đầu, nếu bạn không làm được điều đó thì bạn có thể quay số 114 để họ làm thay công việc của bạn.

Khi bạn xác định một mức thua lỗ tối đa thì lúc đó bạn đã không còn sử dụng Martingale thuần túy nữa. Bằng việc set stop loss này, bạn cũng phải chấp nhận một thực tại là sẽ luôn có một điểm thất bại cho hệ thống giao dịch của mình!

Trong phần 2, tôi sẽ giới thiệu đến các bạn một số cách và công thức để có thể áp dụng Martingale vào trading một các an toàn hơn và tổng hợp lại điểm mạnh cũng như điểm yếu của chiến thuật này. Stay tuned!