Rất nhiều điều đã được viết về sự chênh lệch giữa tâm lý người tiêu dùng, vốn vẫn còn tồi tệ, và việc làm cũng như tiền lương, vẫn đang mạnh mẽ. Một điều tương tự đang xảy ra trên thị trường: tâm lý ngày càng lạc quan, nhưng giá vàng vẫn tiếp tục tăng mạnh. Đây không phải là tình huống hoàn toàn bất thường, nhưng trong lịch sử, giá vàng thường đạt đỉnh khi nhà đầu tư cảm thấy bất an. Điều này không xảy ra vào thời điểm hiện tại. Dưới đây là biểu đồ về khoảng cách giữa tâm lý lạc quan và bi quan của Hiệp hội Các nhà đầu tư cá nhân Mỹ (AAII) so với giá vàng. Đường nét đứt đánh dấu những điểm mà giá vàng đạt đỉnh ngay khi tâm lý chạm đáy.

Không chỉ khảo sát của AAII cho thấy tâm lý đang tích cực. Khảo sát các nhà quản lý quỹ toàn cầu của Bank of America trong tháng này cho thấy sự gia tăng lớn nhất về tâm lý kể từ tháng 6 năm 2020, cùng với sự giảm sút trong phân bổ trái phiếu và tiền mặt. Vậy tại sao giá vàng, tài sản cổ điển phòng hộ cho những tình huống xấu có thể xảy ra, lại đạt đỉnh?

Unhedged đã viết nhiều lần trước đây về sự kỳ lạ của đợt tăng giá vàng này:

• Giá vàng không phản ứng một cách đơn giản với lạm phát hoặc việc in tiền. Vàng đã tăng khi các biện pháp khẩn cấp về tài chính và tiền tệ lần đầu tiên gia tăng cung tiền vào năm 2020. Nhưng sau đó, giá vàng đi ngang khi cung tiền tiếp tục mở rộng và lạm phát bắt đầu. Chỉ sau khi Fed bắt đầu hút thanh khoản, lãi suất tăng và lạm phát chậm lại, giá vàng mới thực sự nhảy vọt:

• Mối quan hệ thông thường giữa vàng và lãi suất thực đã bị phá vỡ. Lãi suất thực là chi phí cơ hội của việc nắm giữ kim loại không sinh lãi, nên khi lãi suất thực tăng, giá vàng thường giảm. Lần này không như vậy:

• Tương tự, vàng và USD đã tăng mạnh cùng lúc trong phần lớn năm nay. Thông thường, vì vàng được định giá bằng USD và có mối quan hệ ngược chiều với lãi suất Mỹ, chúng thường di chuyển theo hướng ngược nhau. Mối quan hệ này gần đây đã trở lại bình thường hơn.
• Cổ phiếu của các công ty khai thác vàng không tham gia vào đợt tăng giá này. Biểu đồ dưới đây, từ James Luke của Schroders, cho thấy tỷ lệ giữa giá vàng và giá của VanEck Gold Miners ETF (đường màu xanh lá). Cổ phiếu của các công ty khai thác vàng thường rất rẻ so với kim loại này. Đường màu xanh dương thể hiện "biên lợi nhuận toàn diện" của ngành khai thác vàng để sản xuất một ounce vàng. Biên lợi nhuận rất cao.

Để hiểu rõ những điểm bất thường này, câu hỏi đặt ra là: ai đang mua tất cả số vàng đó? Đặc biệt, ai đã mua vàng kể từ khi giá vượt mức 2,100 USD, mức mà nhiều chuyên gia nghĩ rằng nhu cầu của những người mua nhạy cảm với giá sẽ cạn kiệt?

Ứng viên đầu tiên là các NHTW. Họ đã tăng đáng kể phần dự trữ ngoại hối của mình được giữ bằng vàng trong năm 2022 và 2023. Nhưng theo báo cáo về nhu cầu của Hội đồng Vàng Thế giới, nhu cầu của NHTW đã không thay đổi nhiều trong nửa đầu năm 2024.

Nhu cầu đầu tư cũng có vẻ ổn định so với năm ngoái. Trong khi lượng nắm giữ của các quỹ ETF vàng có tăng nhẹ, chúng vẫn thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái:

Nhu cầu trang sức cũng không phải là nguyên nhân chính. Nhu cầu vàng trang sức từ Trung Quốc và Ấn Độ, một phần quan trọng của bức tranh toàn cầu, đã giảm mạnh khi giá tăng và nền kinh tế Trung Quốc chậm lại, theo Hội đồng Vàng Thế giới.

Vậy ai đang điều khiển giá? Các quỹ tài sản âm thầm mua vào và các quỹ đầu cơ đang đuổi theo đà tăng giá là những lý thuyết phổ biến nhất. Chắc chắn, các quỹ đầu cơ theo xu hướng sẽ theo đuổi bất kỳ mức giá nào có xu hướng tăng mạnh.

Dù là ai, việc giá vàng tăng từ 2,000 USD lên 2,700 USD, nếu được duy trì, có thể cho thấy rằng vàng đang trở thành một loại tài sản khác biệt hơn một chút.

Tất nhiên, cũng có thể vàng đang phản ứng với thực tế rằng đang có chiến tranh ở châu Âu và Trung Đông, cũng như sự bất ổn bầu cử nghiêm trọng ở Mỹ. Thật vậy, lo ngại về địa chính trị gần như chắc chắn là một phần của câu chuyện. Nhưng nếu đó là toàn bộ câu chuyện, lẽ ra cổ phiếu phải giảm và biến động của trái phiếu phải tăng.

Trong một thế giới ngập tràn thanh khoản, vàng có thể đã trở thành một tài sản mà nhà đầu tư mua khi họ cảm thấy có quá nhiều tiền mặt trong bảng cân đối kế toán của mình. Nếu điều này là đúng, vàng có thể sẽ hành xử giống như một tài sản rủi ro hơn là một biện pháp phòng ngừa rủi ro trong tương lai.

Một giải thích khác hoàn toàn là vàng, thay vì phản ứng với các biến động ngắn hạn hoặc trung hạn của lãi suất, lạm phát và cung tiền, đang điều chỉnh theo kỳ vọng rằng thị trường đang bước vào một chế độ tài khóa mới, nơi lãi suất trung lập cao hơn, các NHTW chịu nhiều áp lực hơn và các sự kiện lạm phát trở nên phổ biến hơn. Trong một thế giới như vậy, vàng có thể xứng đáng chiếm một phần lớn hơn trong danh mục đầu tư tối ưu.