EU đã tăng thuế quan đối với xe Trung Quốc lên tới 48% bắt đầu từ tháng tới, gia nhập cùng với Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia khác trong nỗ lực hạn chế sự gia tăng nhập khẩu từ quốc gia châu Á này. Bộ Thương mại Trung Quốc và đại diện tại EU đã chỉ trích động thái này của Brussels sau thông báo hôm thứ Tư.

Mặc dù việc trả đũa có thể giúp ngăn cản các động thái bảo hộ thương mại tiếp theo trên khắp thế giới, nhưng mối nguy hiểm đối với Bắc Kinh là phản ứng quá mạnh sẽ khuyến khích sự liên kết xuyên Đại Tây Dương chống lại Trung Quốc - đi ngược lại những nỗ lực của Chủ tịch Tập Cận Bình nhằm khuyến khích “quyền tự chủ chiến lược” ở châu Âu.

Joe Peissel, nhà phân tích kinh tế tại công ty nghiên cứu Trivium China, cho biết: “Nếu Trung Quốc đáp trả bằng việc nâng thuế quan, nước này có nguy cơ gây ra một cuộc chiến thương mại. Bắc Kinh đang cố gắng tránh điều đó."

Trung Quốc đang ngày càng phụ thuộc vào việc xuất khẩu sang châu Âu

Trung Quốc đã phải đối mặt với nguy cơ căng thẳng thương mại gia tăng với Mỹ, khi cựu Tổng thống Donald Trump - người đã đưa ra nhiều đợt tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên - hiện đang dẫn đầu trong cuộc đua tới nhà Trắng. Dưới thời Tổng thống Joe Biden, ngày càng có sự phối hợp giữa các nền kinh tế tiên tiến để chống lại Trung Quốc, với việc nhóm G7 trong những tuần gần đây bắt đầu chỉ trích quốc gia này vì đã bóp méo nền kinh tế toàn cầu.

Merics, một viện nghiên cứu tập trung vào Trung Quốc có trụ sở tại Berlin, dự đoán rằng sự trả đũa của Trung Quốc sẽ tập trung vào các mặt hàng nông sản như phô mai và thịt heo. Sau khi EU bắt đầu điều tra chống bán phá giá đối với xe điện, Bắc Kinh bắt đầu điều tra các sản phẩm rượu của châu Âu như rượu mạnh. Pháp - nước đã thúc đẩy động thái áp thuế quan đối với xe điện của Trung Quốc, là nước xuất khẩu rượu mạnh lớn.

Các công ty Trung Quốc đã nộp đơn chính thức yêu cầu các cơ quan chức năng điều tra chống bán phá giá đối với thịt heo nhập khẩu từ EU - tờ Global Times cho biết hôm thứ Năm. Bất kỳ hạn chế nào đối với sản phẩm này sẽ gây tổn hại cho Tây Ban Nha, nhà cung cấp thịt lớn nhất của EU cho Trung Quốc. Truyền thông nhà nước cũng đưa ra tín hiệu rằng Bắc Kinh đang xem xét mức thuế cao tới 25% đối với ô tô nhập khẩu có động cơ lớn, điều này sẽ ảnh hưởng đến một phần doanh số bán hàng của các nhà sản xuất ô tô Đức tại nước này.

Nhà phân tích hàng đầu của Merics, Jacob Gunter, đã viết trong một ghi chú hôm thứ Năm: “Bắc Kinh sẽ không nhắm mục tiêu vào các sản phẩm của EU mà nước này vẫn cần”. Ông cho biết những hàng hóa đó bao gồm máy móc công nghiệp chất lượng cao, hóa chất và các mặt hàng công nghệ y tế.

Tránh phản ứng thái quá

Tác động từ động thái của EU cũng có thể bị hạn chế. Hiệu quả của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc giúp các công ty vẫn có thể kiếm được lợi nhuận ngay cả khi phải chịu mức thuế quan mới. Các công ty Trung Quốc cũng đang tìm cách nhanh chóng xây dựng các nhà máy ở châu Âu, điều này sẽ làm giảm tác động của các biện pháp đối với hàng nhập khẩu.

Ja Ian Chong, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết: “Bắc Kinh có lẽ muốn tránh một cuộc chiến thuế quan trong khi tiếp tục cho phép xe điện của mình thâm nhập thị trường châu Âu. Một phản ứng thái quá có thể gây nguy hiểm cho cả hai mục tiêu.”

Chong nói rằng các động thái trả đũa có thể được điều chỉnh để nhắm vào các thành viên EU cụ thể hoặc thậm chí các quận cụ thể nhằm gây áp lực.

Phản ứng ban đầu của Trung Quốc là một làn sóng lên án bằng lời nói. Bộ Thương mại yêu cầu EU sửa chữa “sai lầm” của mình. Trong khi đó, Phòng Thương mại Trung Quốc tại EU cho rằng một số cáo buộc về trợ cấp là vô căn cứ hoặc phóng đại.

Ghi nhận sự phản đối gay gắt của Trung Quốc qua tuyên bố của Bộ Thương mại: “EU đã coi thường sự thật và các quy định của WTO, phớt lờ sự phản đối mạnh mẽ liên tục của Trung Quốc, phớt lờ những lời kêu gọi và bất đồng chính kiến ​​của nhiều chính phủ và ngành công nghiệp thành viên EU, đồng thời đã hành động đơn phương. Trung Quốc rất quan ngại và cực kỳ không hài lòng với điều này, đồng thời ngành công nghiệp Trung Quốc vô cùng thất vọng và kiên quyết phản đối điều này”.

Người phát ngôn của Bộ Thương mại tại cuộc họp báo hôm thứ Năm tuyên bố rằng Trung Quốc có thể khiếu nại với Tổ chức Thương mại Thế giới trong tương lai.

Nhưng trong thời gian chờ đợi, hai bên có thể đàm phán song phương. Sau khi công bố mức thuế quan mới, EU cho biết đã liên hệ với chính quyền Trung Quốc “để thảo luận về những phát hiện của EU và tìm ra những cách khả thi để giải quyết vấn đề”.

Tu Xinquan, trưởng khoa Viện Nghiên cứu WTO của Trung Quốc tại Đại học Kinh doanh và Kinh tế Quốc tế ở Bắc Kinh, cho biết: “Vẫn còn không gian để đàm phán. Quyết định cuối cùng sẽ được đưa ra trong vài tháng nữa, vì vậy vẫn còn thời gian. Ngay cả sau khi thuế quan được áp dụng, vẫn có thể tiếp tục đàm phán.”

Hàng không và nông nghiệp nằm trong số các lĩnh vực mà Bắc Kinh cảnh báo rằng EU có thể bị nhắm tới trước quyết định của Brussels - Bloomberg đưa tin vào tuần trước, dẫn lời một người quen thuộc với vấn đề này.

Theo Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực Châu Á Thái Bình Dương tại Natixis SA: “Đây chỉ là sự khởi đầu. Trung Quốc sẽ không trả đũa ngay lập tức nhưng cuối cùng sẽ tìm ra cách”.