Cuộc gọi khẩn cấp từ Thụy Sĩ đến lúc 4 giờ chiều ngày thứ Năm. Colm Kelleher, một giám đốc điều hành ngân hàng người Ireland, người đã giữ chức chủ tịch của UBS từ tháng Tư năm ngoái, đã lên kế hoạch tổ chức lễ kỷ niệm Ngày Thánh Patrick vào thứ Sáu, trước khi xem Ireland đấu với đội tuyển bóng bầu dục Anh vào thứ Bảy tại quán rượu ở Zurich. Ông đã hy vọng được thưởng thức một chiến thắng của đội nhà.

Nhưng ngay cả trước khi nhận được cuộc gọi, ông đã biết rằng cơ hội tận hưởng một ngày cuối tuần thú vị của mình là rất mong manh. Sự hỗn loạn đang nhấn chìm đối thủ cùng thành phố Credit Suisse.

Một ngày trước đó, khoản dự phòng thanh khoản trị giá 50 tỷ SFr (54 tỷ đô la) từ ngân hàng trung ương Thụy Sĩ đã không ngăn chặn được cuộc khủng hoảng niềm tin của những người cho vay, cổ phiếu của họ đã lao dốc sau khi Ammar Al Khudairy, chủ tịch của nhà đầu tư lớn nhất Ngân hàng Quốc gia Ả Rập Saudi, thẳng thừng trả lời “chắc chắn không” khi được hỏi liệu nó có đầu tư thêm titiền vào Credit Suisse hay không.

Thị trường toàn cầu đã trở nên lo lắng sau khi các cơ quan quản lý Hoa Kỳ nắm quyền kiểm soát Ngân hàng Thung lũng Silicon sau khi 42 tỷ đô la tiền gửi bị rút ra trong một ngày. Điều tương tự cũng xảy ra ở Credit Suisse. Nó đã mất hơn 10 tỷ SFr tiền của các khách hàng giàu có mỗi ngày, cùng với đó là sự bốc hơi của 111 tỷ SFr giá trị vốn hóa sau tin đồn trên mạng xã hội vào tháng 10 rằng ngân hàng này đang trên bờ vực phá sản.

“Việc nhà đầu tư lớn nhất nói rằng tôi không bỏ thêm một xu nào nữa mang tới sự bất an rất lớn. Nếu như ông ấy không phát biểu như vậy thì mọi chuyện đã đi theo một chiều hướng khác,” một người thân cận với ban lãnh đạo cấp cao của Credit Suisse cho biết.

Chủ tịch Credit Suisse Axel Lehmann, trái, và chủ tịch UBS Colm Kelleher gặp gỡ với bộ trưởng tài chính Thụy Sĩ Karin Keller-Sutter và tổng thống Thụy Sĩ Alain Berset sau cuộc đàm phán về việc UBS tiếp quản Credit Suisse

Vào thứ Tư, “bộ ba quyền lực” gồm Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ, cơ quan quản lý Finma và bộ trưởng tài chính Thụy sỹ đã triệu tập chủ tịch Credit Suisse Axel Lehmann và giám đốc điều hành Ulrich Körner để họp bàn.

Trong cuộc họp này, bên cạnh việc cung cấp khoản đảm bảo trị giá 50 tỷ SFr, bộ ba trên còn đưa ra một chỉ thị khác: “Các anh [Credit Suisse] sẽ hợp nhất với UBS và sẽ công bố vào tối Chủ nhật trước khi thị trường châu Á mở cửa. Điều này là bắt buộc,”

Kelleher phát hiện ra kế hoạch cuối tuần của mình đã bị phá hỏng vào chiều thứ Năm. Bộ ba đã gọi cho UBS và ra lệnh cho nhóm này tìm ra giải pháp để cứu đối thủ của mình khỏi bờ vực phá sản.

Một người khác có liên quan đến phía UBS cho biết: “Việc chính phủ buộc phải thực hiện việc tiếp quản Credit Suisse sẽ là một thảm họa đối với hệ thống tài chính và gây ra làn sóng e ngại trên toàn thế giới. Sự sụp đổ của ngân hàng này cũng sẽ tác động tiêu cực tới hình ảnh của Thụy Sỹ với giới đầu tư. Vì vậy, chúng tôi sẽ sẵn sàng giúp đỡ, tất nhiên với những điều khoản phù hợp.”

Việc thâu tóm đối thủ đối thủ nặng ký có thể là cơ hội vàng hiếm có đối với UBS. Tuy nhiên, để đổi lấy việc xử lý một ngân hàng đầy rẫy các vấn đề kiện tụng và hàng tỷ tài sản yếu kém, UBS đã quyết tâm thương lượng để có một thỏa thuận tốt nhất có thể.

Giá cổ phiếu Credit Suisse (Đơn vị: SFr)

Một vụ sáp nhập giữa hai ngân hàng lớn nhất Thụy Sỹ đã được đồn đoán từ lâu. Tidjane Thiam, cựu giám đốc điều hành của Credit Suisse, đã nhiều lần nói với các đồng nghiệp khi ông nắm quyền từ năm 2015 đến năm 2020 rằng đó là “vụ sáp nhập hợp lý duy nhất trong hệ thống ngân hàng châu Âu”.

Vào năm 2008, chính quyền đã sử dụng tiền thuế của người dân để giải cứu UBS sau khi ngân hàng này bị thua lỗ nặng nề trong cuộc khủng hoảng tài chính, thay vì cho phép ngân hàng này được mua lại. Tuy nhiên, động thái này đã vấp phải sự tức giận của công chúng và thậm chí vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay. Việc đi vào vết xe đổ này một lần nữa là điều không khả thi về mặt chính trị.

“Đây không phải là gói cứu trợ,” bộ trưởng tài chính Thụy Sĩ Karin Keller-Sutter nhấn mạnh khi thỏa thuận được công bố vào tối Chủ nhật. “Đây là một giải pháp mang tính chất thương mại.”

Đội ngũ cố vấn

Khi cả hai bên nhận ra một thỏa thuận là không thể tránh khỏi, họ đã thuê một đội ngũ các cố vấn. Credit Suisse từ lâu đã giữ lại Centerview, ngân hàng đầu tư do Blair Effron lãnh đạo, người được hỗ trợ bởi Tadhg Flood, nhưng Lehmann và Körner cũng tuyển dụng cựu nhân viên ngân hàng đầu tư của UBS, Piero Novelli để tư vấn riêng cho hội đồng quản trị. JPMorgan tư vấn cho đội ngũ quản lý của UBS, trong khi Morgan Stanley tư vấn cho hội đồng quản trị UBS.

Trong suốt quá trình này, hầu như không có sự tiếp xúc trực tiếp nào giữa hai bên. Điều này khiến phía Credit Suisse ngày một mất kiên nhẫn khi những thông tin về giá cả và các điều khoản của việc tiếp quản bị giữ kín.

Hầu hết các tương tác diễn ra thông qua các trung gian trong chính phủ hoặc các cơ quan quản lý Thụy Sĩ qua Zoom.

“Vào thứ Năm, tất cả chúng tôi đã cùng nhau ở Zurich, và rõ ràng là chính phủ sẽ thúc đẩy bằng cách này hay cách khác để tìm ra giải pháp vào sáng thứ Hai, bằng mọi giá, để bảo vệ lợi ích quốc gia của Thụy Sĩ và lợi ích ngân hàng nói chung, trên bình diện toàn cầu,” người thân cận với Credit Suisse cho biết.

Keller-Sutter, bộ trưởng tài chính, là nhân vật chủ chốt trong suốt quá trình đàm phán, bao gồm cả việc phối hợp với các quan chức nước ngoài và cơ quan quản lý ở Hoa Kỳ và Châu Âu.

Bà đã phải chịu áp lực rất lớn từ các cơ quan quản lý từ các nước khác, những người đã yêu cầu hành động nhanh hơn và quyết đoán hơn để ngăn chặn sự hoảng loạn lan rộng trên thị trường, đặc biệt từ phía Mỹ và Pháp. Janet Yellen, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ, đã có một số cuộc trò chuyện với Keller-Sutter vào cuối tuần qua.

Việc đàm phán về thỏa thuận này ban đầu diễn ra khá khá thân thiện nhưng theo thời gian, phía nhà chức trách bắt đầu gia tăng sức ép, thúc đẩy một thỏa thuận mà phía Credit Suisse kịch liệt phản đối.

UBS cũng tỏ ra thận trọng. Ban điều hành đã nói rõ rằng họ sẽ chỉ tham gia giải cứu đối thủ của mình với giá rẻ và được miễn trừ khỏi một loạt các cuộc điều tra về văn hóa và kiểm soát của Credit Suisse.

Đến tối thứ Sáu, khi có thông tin tiết lộ rằng UBS đang xem xét việc tiếp quản theo ủy quyền của chính quyền, Credit Suisse đã mất thêm 35 tỷ SFr tiền gửi của khách hàng trong ba ngày trước đó, các ngân hàng quốc tế từ BNP Paribas đến HSBC đã cắt đứt quan hệ. Các cơ quan quản lý kết luận rằng ngân hàng này có thể sẽ không thể mở cửa vào thứ Hai.

Tuy nhiên, một nhà thầu tiềm năng khác đang chờ đợi: BlackRock của Larry Fink.

Giám đốc điều hành của công ty Hoa Kỳ đã triệu tập đội ngũ cố vấn vào thứ Năm và nói với họ một câu mà ông đã sử dụng nhiều lần: “Để ở trong cuộc chơi, bạn trước hết phải bắt đầu chơi nó,”.

Chủ tịch Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ Thomas Jordan, trái, và nhóm của ông rời Bộ Tài chính Liên bang Thụy Sĩ sau cuộc đàm phán cuối tuần về cuộc khủng hoảng Credit Suisse

Trong cuộc khủng hoảng tài chính, BlackRock đã mua chi nhánh đầu tư BGI của Barclays vào năm 2009 với giá 15.2 tỷ USD, một thỏa thuận mang tính chuyển đổi giúp BlackRock trở thành công ty quản lý tài sản lớn nhất thế giới với tài sản trị giá 2.7 nghìn tỷ USD. Kể từ đó, nó đã phát triển để thống trị ngành đầu tư toàn cầu và quản lý 8.6 nghìn tỷ đô la.

Quỹ này một lần nữa nhìn thấy cơ hội tương tự từ những khó khăn của Credit Suisse.

Một nhóm do Rob Kapito, cánh tay đắc lực của Fink, dẫn đầu, đã bay ngay đến Zurich và dành hàng giờ trong phòng họp để nghiên cứu các phương án khác nhau. Vào thứ Sáu, Fink cũng liên hệ với Bob Steel, phó chủ tịch của Perella Weinberg Partners, người đã đến Zurich. BlackRock sẵn sàng cho nhiều lựa chọn, bao gồm cả việc mua lại một phần hoặc hợp tác với những nhà đầu tư khác.

“Phương án thay thế khả dĩ nhất nhất là BlackRock . . . Nhưng đó không phải là điều mà chính phủ Thụy Sĩ muốn,” một người có liên quan.

Đến cuối ngày thứ Sáu, BlackRock cho biết họ không muốn mua toàn bộ ngân hàng. Credit Suisse phản ứng bằng cách đề xuất một khoản đầu tư thiểu số, dưới dạng thỏa thuận hợp tác quản lý tài sản. BlackRock cuối cùng đã quyết định tạm dừng công việc đấu thầu của mình.

“Fink thực sự không có tâm trạng chọc tức UBS vì đây là một trong những khách hàng lớn nhất của anh ấy. Vì vậy, tôi luôn nghĩ rằng đến một lúc nào đó, anh ấy sẽ phải từ bỏ thương vụ này. Anh ấy sẽ phải đối phó với các cơ quan quản lý của Hoa Kỳ, đó là một điều khó khăn,” một người thân cận với Credit Suisse cho biết.

Các cuộc đàm phán tiếp tục trong suốt ngày thứ Bảy, với việc giới điều hành phương Tây muốn thúc đẩy việc thống nhất về một thỏa thuận nguyên tắc ngay vào tối hôm đó. Thời hạn chót liên tục bị lùi lại khi các quan chức liên tục thay đổi các nội dung điều khoản.

Ngoài ra, sự chậm trễ còn tới từ vấn đề hệ thống mail của UBS khi các thư mất nhiều thời gian để gửi. Những người trong cuộc buộc phải nhấc điện thoại lên để liên lạc trực tiếp.

Trở nên thất vọng với việc thiếu thông tin liên lạc từ UBS, Lehmann quyết định thay vào đó ông sẽ viết một lá thư cho Kelleher và các nhà chức trách Thụy Sĩ. Được soạn thảo bởi luật sư Markus Diethelm - người đã tham gia từ UBS vào tháng 6 - nó được giao vào tối thứ Bảy và liệt kê một số lý do giải thích tại sao giao dịch này là không thể chấp nhận.

Những điều này bao gồm sự khăng khăng của UBS đối với các điều khoản rút lui, bao gồm một điều khoản thay đổi bất lợi quan trọng gắn với việc giá hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng tăng vọt.

Thông cáo của Lehmann cũng mang theo một lời đe dọa. Ông viết rằng ba cổ đông lớn nhất của Credit Suisse – bao gồm hai người từ Ả Rập Xê Út và một người từ Qatar – đã bày tỏ “sự khó chịu tột độ” của họ với sự mờ mịt của thỏa thuận. Họ yêu cầu được thấy một mức giá hợp lý, một cuộc bỏ phiếu về thỏa thuận và bất kỳ điều khoản rút lui nào đều bị loại bỏ. Bức thư cũng lưu ý rằng Saudis và Qataris là khách hàng lớn của cả hai ngân hàng.

Đáp lại, vào tối thứ Bảy, Kelleher đã gọi điện cho đối tác của mình tại Credit Suisse từ bên ngoài một nhà hàng để nói với anh ta rằng UBS đã chuẩn bị chào giá 1 tỷ đô la để mua lại cổ phiếu của cả tập đoàn, khoảng 0.25 SFr cho một cổ phiếu, thấp hơn nhiều so với giá đóng cửa 1.86 SFr vào ngày Thứ sáu.

Sau đó, chính phủ đã thông báo cho Credit Suisse rằng họ sẽ đưa ra luật khẩn cấp để tước quyền bỏ phiếu của cả hai nhóm cổ đông đối với thỏa thuận này.

Phía Credit Suisse đã cực kỳ tức giận và từ chối ký vào thỏa thuận.

Các cổ đông Trung Đông cũng rất tức giận.

“Bạn chế nhạo các chế độ độc tài và sau đó bạn có thể thay đổi luật vào cuối tuần. Sự khác biệt giữa Ả Rập Saudi và Thụy Sĩ bây giờ là gì? Điều đó thực sự tồi tệ,” một người thân cận với một trong ba cổ đông lớn cho biết.

Gia tăng áp lực

Dưới áp lực phải hoàn thành một thỏa thuận trước cuối ngày, bộ ba quyền lực bắt đầu tăng áp lực lên cả hai bên, đe dọa sẽ loại bỏ hội đồng quản trị Credit Suisse nếu họ không ký kết.

Ở chiều ngược lại, UBS được cho vay để tăng giá và miễn cưỡng đồng ý, cuối cùng đẩy đề nghị lên 3.25 tỷ USD dưới hình thức cổ phiếu. Nhưng đổi lại, ngân hàng này đã thương lượng để thêm sự hỗ trợ từ nhà nước, bao gồm hạn mức thanh khoản 100 tỷ SFr từ SNB và khoản bảo đảm tổn thất của chính phủ lên tới 9 tỷ SFr, sau khi đã tự gánh chịu 5 tỷ SFr đầu tiên.

Một người trong nhóm đàm phán nói với FT rằng các điều khoản cuối cùng vẫn rất có lợi cho UBS, "một lời đề nghị mà chúng tôi không thể từ chối". Một cố vấn của Credit Suisse đã mô tả thỏa thuận này là "không thể chấp nhận được và thái quá" và "hoàn toàn coi thường quyền lợi của cổ đông".

Tại thời điểm này, cả hai bên hầu như không gặp mặt trực tiếp, mặc dù văn phòng của họ về cơ bản đối diện nhau trên quảng trường Paradeplatz của Zurich.

Để làm cho thỏa thuận trở nên dễ chịu hơn đối với công dân Thụy Sĩ và các nhà đầu tư vốn cổ phần của ngân hàng, chính phủ cũng đã quyết định áp dụng khoản lỗ đối với 16 tỷ SFr trái phiếu vốn bổ sung cấp 1 (AT1) của Credit Suisse. Mặc dù chúng được thiết kế để bù lỗ khi các tổ chức gặp khó khăn, nhưng thông thường chúng không được kích hoạt nếu các cổ đông nhận được tiền như một phần của việc tiếp quản.

Tuy nhiên, chỉ có một lượng nhỏ trái phiếu đã khiến cho các nhà chức trách Thụy Sĩ bỏ qua thứ tự ưu tiên thông thường và bỏ qua các trái chủ.

“Những người nắm giữ AT1 đã phải hy sinh để bộ tài chính có thể cố gắng giữ thể diện với những cổ đông từ nước ngoài sau khi loại bỏ quyền bỏ phiếu của họ trước đó,” một trong những chủ ngân hàng tư vấn về việc tiếp quản cho biết.

Các chi tiết được đưa ra quá nhanh, giám đốc điều hành của UBS, Ralph Hamers, đã không thể trả lời các câu hỏi của các nhà phân tích về việc xử lý khoản nợ của Credit Suisse tại buổi thuyết trình vào tối Chủ nhật sau thông báo.

“Chúng tôi sẽ phải quay lại giải thích sau với các bạn,” ông nói với giới phân tích.

Hội đồng quản trị của Credit Suisse đã xem xét các chi tiết của đề xuất cuối cùng và sau khi tham khảo ý kiến nhanh với các cố vấn của mình, đã thông báo cho các nhà cầm quyền rằng họ sẽ chấp nhận đề nghị trị giá 3.25 tỷ đô la của UBS.

Khi Keller-Sutter được thông báo rằng thỏa thuận sẽ thực sự được thông qua trước khi thị trường châu Á mở cửa, bộ trưởng tài chính thở phào nhẹ nhõm, nói rằng mọi người đã thông báo ngắn gọn về vấn đề này, giải tỏa những ngày căng thẳng về tương lai của hệ thống tài chính Thụy Sĩ và toàn cầu.

Kelleher, theo chiều kim đồng hồ từ giữa bên trái, nói chuyện với chủ tịch Finma Marlene Amstad, Berset, Keller-Sutter, Jordan và Lehmann trước báo giới ở Bern vào Chủ nhật

Một cuộc họp báo được triệu tập vội vàng tại Bern, nơi bộ ba có sự tham gia của chủ tịch UBS và Credit Suisse trên sân khấu để thông báo một thỏa thuận lịch sử.

Keller-Sutter nói: “Sự thất bại của một ngân hàng có liên quan đến hệ thống sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng. “Thụy Sĩ cần nhận thức được trách nhiệm của chính mình bên ngoài biên giới của mình.”

Đứng bên cạnh bà trên sân khấu, Lehmann của Credit Suisse đã được hỏi, "Ai chịu trách nhiệm cho thảm họa này?" Anh ấy đã chọn đổ lỗi cho Twitter.

“Chúng tôi thừa nhận đã nhận thức sai, và để chỉ ra nguyên nhân cho điều này — thực tế là kể từ năm 2021 . . . chúng tôi không bao giờ rời khỏi các tiêu đề trên mạng xã hội, ”ông trả lời. “Mùa thu năm ngoái, chúng tôi đã trải qua một cơn bão trên mạng xã hội và điều này đã gây ra hậu quả rất lớn - trong lĩnh vực bán lẻ lẫn bán buôn. Và mọi thứ dần trở nên quá tải.”

Kelleher thì thẳng thừng hơn.

“Đây là một ngày lịch sử, và một ngày mà chúng tôi đã hy vọng sẽ không xảy ra,” anh ấy nói. “Thương vụ mua lại này rất hấp dẫn đối với các cổ đông của UBS, nhưng chúng tôi xin nói rõ rằng, theo như Credit Suisse được biết, đây thực chất là một giải cứu khẩn cấp.”