Thị trường bất động sản vẫn trong tình trạng ảm đạm chưa từng thấy, tình trạng giảm phát trong lĩnh vực sản xuất đã kéo dài sang năm thứ ba, và tỷ lệ thất nghiệp ở người trẻ lại một lần nữa chạm mốc cao kỷ lục.

Nhiều nhà đầu tư đã đặt câu hỏi với tôi về điểm đặc biệt của đợt kích thích kinh tế lần này: Phải chăng đây là thời khắc Trung Quốc sẵn sàng thực hiện bất cứ biện pháp nào? Liệu nền kinh tế đã suy yếu đến mức chạm đến ngưỡng giới hạn của Bắc Kinh? Hiện tại, khi tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO) đang dấy lên, các nhà quản lý tài sản toàn cầu một lần nữa tranh luận sôi nổi về việc liệu chính phủ Trung Quốc có đủ quyết tâm, năng lực, hay dư địa tài chính để khôi phục niềm tin vào nền kinh tế hay không.

Tôi không dám mạo muội đoán định đâu là ngưỡng giới hạn của Chủ tịch Tập Cận Bình - bất kỳ ai tự nhận biết điều này đều đang phỏng đoán mà thôi. Tuy nhiên, qua những chính sách mới được ban hành gần đây, có thể thấy rõ ràng rằng giới lãnh đạo cao cấp cuối cùng đã nhận thức được căn nguyên thực sự gây tổn thương nền kinh tế Trung Quốc, cũng như lý do vì sao các biện pháp trước đây không phát huy hiệu quả.

Ba điểm đáng chú ý nổi bật lên. Thứ nhất, sức mạnh tài khóa. Lần đầu tiên kể từ năm 2018, Bộ Chính trị dưới sự chỉ đạo của ông Tập đã đưa các vấn đề kinh tế vào chương trình nghị sự tháng 9, trong khi thông thường những chủ đề này chỉ được thảo luận trong các cuộc họp tháng 4, tháng 7 và tháng 12. Việc đẩy mạnh chi tiêu tài khóa đã được đặc biệt nhấn mạnh trong thông cáo chính thức.

Trung Quốc hiện đang trải qua giai đoạn mà chuyên gia kinh tế Lư Đình thuộc Công ty Chứng khoán Nomura gọi là "làn sóng chấn động thứ hai". Trong quá khứ, chính quyền địa phương đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy tăng trưởng khu vực và thu hút doanh nghiệp đến đầu tư. Tuy nhiên, trước tình trạng suy thoái của thị trường bất động sản và sự sụt giảm nghiêm trọng của nguồn thu từ đất đai, họ đã trở thành gánh nặng cho xã hội. Nhiều nơi đã áp dụng các biện pháp cực đoan như đưa ra các mức phạt vi phạm giao thông quá cao chỉ nhằm bù đắp ngân sách địa phương.

Trong 8 tháng đầu năm, trong khi doanh thu phi thuế tăng 11.7%, doanh thu từ bán đất lại giảm mạnh tới 25.4%. Làm sao người dân có thể đặt niềm tin vào chính quyền khi mà ngay cả những tiếp xúc đầu tiên với bộ máy nhà nước - thường là thông qua các công chức cấp thấp - lại phải đối mặt với việc thu phí một cách tùy tiện và thiếu hợp lý như vậy?

Chính quyền địa phương Trung Quốc: Tăng thu phí để bù đắp sụt giảm doanh thu đất đai

Trong bối cảnh suy thoái kinh tế sâu rộng, chính phủ cần đồng thời vận dụng cả hai công cụ tài khóa và tiền tệ một cách mạnh mẽ. Mặc dù PBoC đã liên tục hạ lãi suất, phần còn lại của guồng máy hành chính vẫn trong trạng thái trì trệ - thậm chí tệ hơn, còn gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp. Dự toán ngân sách năm 2024 đặt mục tiêu thâm hụt quỹ chính phủ, bao gồm chi tiêu cho các dự án cơ sở hạ tầng, ở mức 4.9 nghìn tỷ Nhân dân tệ. Tuy nhiên, đến tháng 8, con số thâm hụt thực tế mới chỉ đạt 2.1 nghìn tỷ Nhân dân tệ.

Thâm hụt ngân sách Trung Quốc năm 2024: Xu hướng giảm so với các năm trước

Thông cáo gần đây nhất của Bộ Chính trị đặc biệt nhấn mạnh việc đẩy mạnh chi tiêu và vay nợ công, bao gồm việc phát hành và triển khai trái phiếu chính phủ siêu dài hạn cũng như trái phiếu đô thị mục đích đặc biệt. Điều này cho thấy Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhận thức được nguyên nhân vì sao các biện pháp nới lỏng tiền tệ của PBoC chưa phát huy hiệu quả như kỳ vọng.

Thứ hai, vấn nạn thất nghiệp trong giới trẻ có lẽ đang trở thành mối lo ngại không kém phần nghiêm trọng so với tình trạng suy thoái của thị trường bất động sản đối với chính phủ. Hằng năm, các trường đại học Trung Quốc tạo ra một lượng sinh viên tốt nghiệp khổng lồ, vượt quá 10 triệu người. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm thanh niên thành thị từ 18 đến 24 tuổi đã chạm mốc 18.8% vào tháng 8, bất chấp việc cục thống kê đã điều chỉnh phương pháp thu thập dữ liệu vào tháng 1, nhằm "làm đẹp" các con số bằng cách loại trừ sinh viên khỏi lực lượng lao động.

Sinh viên Trung Quốc tốt nghiệp năm 2024 đối mặt thị trường lao động khó khăn

Có thể nhận thấy một sự chuyển biến đáng kể trong ngôn từ chính thức của giới lãnh đạo. Vào tháng 5 năm ngoái, Chủ tịch Tập Cận Bình đã kêu gọi thế hệ trẻ chịu đựng gian khổ và đón nhận thử thách như chính ông đã trải qua vào những năm 1960, nhưng lời kêu gọi này chỉ nhận được sự chế giễu trên không gian mạng. Năm nay, ông đã điều chỉnh cách tiếp cận, chuyển sang kêu gọi tạo ra những công việc có chất lượng. Mới đây, chính phủ đã công bố sẽ cung cấp một số chế độ an sinh xã hội cho những cử nhân vẫn chưa tìm được việc làm sau hai năm tốt nghiệp đại học.

Động thái này được xem như một sự thừa nhận ngầm về những vấn đề cơ cấu trong thị trường lao động mà thế hệ Gen Z đang phải đối mặt. Trong quá trình nỗ lực chuyển đổi sang các động lực tăng trưởng mới như ngành sản xuất xe điện, các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt của chính phủ đối với lĩnh vực bất động sản và dịch vụ tài chính đã thu hẹp đáng kể cơ hội việc làm cho nhiều đối tượng. Hiện tại, dù có rất nhiều vị trí việc làm trong lĩnh vực lao động phổ thông, nhưng liệu những thanh niên có trình độ học vấn cao ở đô thị có sẵn sàng quay trở lại làm việc trên dây chuyền sản xuất hoặc trở thành nhân viên giao hàng cho Meituan không, ngay cả khi những công việc này có mức thu nhập hấp dẫn hơn? Việc cung cấp việc làm chất lượng đã trở thành một phương châm chính thức mới của chính phủ, và đây được xem là một bước khởi đầu đầy hứa hẹn.

Thứ ba, vấn đề thị trường bất động sản. Vào tháng 5, Trung Quốc đã triển khai một gói giải cứu toàn diện, bao gồm việc hạ lãi suất vay mua nhà và chuyển đổi một số bất động sản tồn kho thành nhà ở công cộng. Trong khuôn khổ sáng kiến này, PBoC đã thiết lập một cơ chế tái cấp vốn trị giá 300 tỷ Nhân dân tệ, cho phép các tổ chức quốc doanh mua lại căn hộ từ các nhà phát triển đang gặp khó khăn. Điều này nhằm cung cấp nguồn tiền mặt để các nhà phát triển có thể hoàn thiện và bàn giao những căn hộ đã bán trước cho người mua. Tuy nhiên, việc sử dụng nguồn vốn này vẫn còn hạn chế. Hệ quả là ngân hàng trung ương sẽ mở rộng chương trình tái cấp vốn, nâng mức hỗ trợ từ 60% lên 100% giá trị gốc. Có thể nói, đây là cách Trung Quốc vận dụng tinh hoa của y học cổ truyền vào chính sách kinh tế: điều chỉnh và tăng liều lượng khi các phương thuốc trước đó chưa phát huy hiệu quả như mong đợi.

Không thể phủ nhận rằng, lập trường bearish về triển vọng kinh tế Trung Quốc đang là một trong những xu hướng phổ biến nhất hiện nay, và các nhà quản lý tài sản đã bày tỏ lo ngại rằng các biện pháp kích thích của Bắc Kinh không còn mang lại hiệu quả như trước đây. Tuy nhiên, đợt công bố chính sách gần đây có những điểm khác biệt đáng chú ý. Các khẩu hiệu mới dường như phản ánh sự thấu hiểu sâu sắc hơn về tình hình thực tế và đồng điệu hơn với tâm tư nguyện vọng của người dân. Có lẽ, đây chính là dấu hiệu cho thấy tình thế đang chuyển biến theo hướng có lợi cho các nhà hoạch định chính sách.