Các nhà lãnh đạo Trung Quốc khẳng định rằng họ sắp đánh bại dịch bệnh virus, cho phép mở lại các doanh nghiệp lớn là mắt xích chính có tầm ảnh hưởng quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Một chiến thắng trước coronavirus sẽ một lần nữa chứng minh cho khả năng lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình đã tuyên bố với 170,000 quan chức qua cuộc họp video vào ngày 23 tháng 2. Nhưng ngay cả khi tất cả những điều tự hào đó trở thành sự thật, chính phủ nước ngoài và chủ doanh nghiệp sẽ không nhanh chóng quên đi một bài học đáng sợ: một số sản phẩm tối quan trọng đang bị phụ thuộc vào một quốc gia.

Sự thống trị của Trung Quốc về ngành dược liệu điều chế (api) hiện đang là chủ đề của những câu hỏi khó trong các hành lang quyền lực của Châu Âu. Kết thúc sự phụ thuộc của thế giới vào api Trung Quốc sẽ không phải là một thách thức nhỏ. Nhà sản xuất penicillin cuối cùng của Mỹ đóng cửa năm 2004, do các cụm nhà máy Trung Quốc được sở hữu hoặc trợ cấp bởi nhà nước, mang lại hiệu quả mà các đối thủ nước ngoài không thể sánh được. Sự thay đổi để cạnh tranh sẽ liên quan đến việc nâng cao và thiết lập tốt các nền tảng chính trị và kinh tế, bắt đầu từ sự khôn ngoan trong việc cho phép các công ty tư nhân tìm kiếm hàng hóa có giá trị tốt nhất mà ít chú ý đến nguồn gốc của họ.

Có nhiều suy đoán về việc liệu covid-19 sẽ đẩy nhanh xu hướng Mỹ và các nước phương Tây khác tách rời khỏi Trung Quốc. Trong thực tế, một số lĩnh vực nhất định có thể bị vội vàng đa dạng hóa, và thậm chí xu hướng đó sẽ kéo dài trong một thời gian.

Ủy ban đánh giá kinh tế và an ninh Trung Quốc, một cơ quan thuộc Quốc hội, đã tổ chức các phiên điều trần vào tháng 7 năm 2019 về các mối đe dọa và cơ hội được tạo ra bởi các ngành công nghiệp y tế của Trung Quốc. Giọng điệu nhanh chóng hướng về phía bi quan. Một quan chức cao cấp của Lầu Năm Góc, Christopher Priest, tuyên bố rằng rủi ro an ninh quốc gia khi Trung Quốc gia tăng sự thống trị đối với thị trường api toàn cầu là không thể coi thường. Ông tổ chức phiên điều trần để nói về khả năng Trung Quốc làm gián đoạn việc cung cấp các loại thuốc không thể thay thế, chẳng hạn như những loại bảo vệ quân đội chống lại bệnh than. Một nhân chứng khác, Benjamin Shobert, người phục trách chăm sóc sức khỏe tại Microsoft, lưu ý rằng sự phụ thuộc lẫn nhau từng được coi là một lý do để tin rằng quan hệ Trung-Mỹ là ổn định và an toàn. Nhưng trong thời đại các nước không tin tưởng nhau, nếu những sự phụ thuộc tương tự đó trở thành nguồn gốc của sự sợ hãi, thì những yếu tố đã hỗ trợ cho kỷ nguyên toàn cầu hóa hiện đại sẽ không còn giá trị nữa.

Đối với những người chống Trung Quốc không suy chuyển như Peter Navarro, người cố vấn cho Tổng thống Donald Trump về thương mại, cuộc khủng hoảng Covid-19 là một sự kiện đã được ông dự báo trước. Vào ngày 23 tháng 2, ông Navarro nói với Fox Business, một kênh truyền hình, rằng nước Mỹ đã thuê ngoài rất nhiều thành phần của chuỗi cung ứng cho các loại thuốc thiết yếu. Chúng ta phải đưa chúng trở lại nước Mỹ, ông nói. Ông Navarro, một nhà kinh tế dân túy ủng hộ thuế quan, rất ít được yêu quý bởi các đối tác thương mại của Mỹ. Tuy nhiên, phát biểu của ông về các quốc gia cần kiểm soát một số hình thức sản xuất nhất định, lại gây tiếng vang ở các thế giới giàu có.

Joerg Wuttke, chủ tịch Phòng Thương mại Liên minh Châu Âu tại Trung Quốc, cho biết sự thống trị của Trung Quốc trong các lĩnh vực như dược phẩm và thuốc trừ sâu là một chủ đề đáng lo ngại khi ông đến thăm các quan chức ở Berlin, Brussels và các nơi khác. Không hay ho gì khi Trung Quốc tỏ ra sẵn sàng sử dụng thương mại để bắt nạt các nước khác trong các tranh chấp chính trị, giống như khi họ từ chối xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản vào năm 2012. Ông không cho rằng các công ty sẽ rời Trung Quốc hoàn toàn, bởi vì nó thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu trong rất nhiều lĩnh vực. Nhưng ông Wuttke hy vọng dịch bệnh sẽ tăng cường các cuộc thảo luận của châu Âu về chính sách công nghiệp. Toàn cầu hóa là đặt mọi thứ ở nơi sản xuất là hiệu quả nhất, chỉ vậy thôi.

James McGregor, một người nhiều kinh nghiệm về Trung Quốc, một chuyên gia tư vấn của Mỹ, đã theo dõi các doanh nghiệp bỏ thêm trứng vào rổ Trung Quốc trong một thập kỷ. Bị ảnh hưởng bởi chi phí lao động tăng, căng thẳng thương mại và bây giờ là virus, các công ty đã kết luận rằng họ cần đa dạng hóa, mặc dù nhiều người đang vật lộn để tìm các quốc gia có cơ sở hạ tầng và lực lượng lao động tương ứng. Chống lại điều đó, một số công ty ở Trung Quốc bán hàng nội địa đang mở rộng sản xuất, một phần để tránh sự không chắc chắn về thuế quan. Các công ty công nghệ cao có tiềm năng nhất coi Trung Quốc là thị trường của tương lai cho các ngành công nghiệp đầy triển vọng như xe tự lái, robot và internet của vạn vật. Họ có thể được tưởng thưởng cho niềm tin của họ. Chúng ta sẽ thấy chính phủ Trung Quốc đối xử rất tốt với các công ty một khi dịch bệnh này kết thúc.

Ngoại thương không có người nước ngoài

Một tác động có thể nhìn thấy của virus có thể là tốc độ thay đổi ở bộ máy lãnh đạo các công ty. Các công ty đa quốc gia ngày càng bổ nhiệm các giám đốc điều hành Trung Quốc (thường là đào tạo ở phương Tây) để điều hành các hoạt động tại Trung Quốc. Ô nhiễm không khí đã đẩy rất nhiều ra đi. Dịch bệnh có thể khiến những người nước ngoài còn lại nhanh chóng ra đi. Một số người theo thời gian cảm thấy ít được chào đón ở một Trung Quốc đang ngả theo chủ nghĩa dân tộc, độc đoán. Bây giờ, họ đang sống một mình sau khi di tản gia đình, hoặc sống tạm thời ở nước ngoài và khó khăn để tìm nơi học cho trẻ em ở quê nhà. Ngay cả khi covid-19 kết thúc sớm, nó cũng đã làm cho thế giới nhận ra sự lo lắng hướng về Trung Quốc. Rất ít công ty có thể đủ khả năng để rời khỏi hoàn toàn. Nhưng một sự rời đi trong suy nghĩ đang được thành hình.