Khi một cuộc gọi làm thay đổi cục diện  

“Hãy làm ai đó hạnh phúc bằng một cuộc gọi điện thoại” từng là một trong những khẩu hiệu quảng cáo được yêu thích nhất ở Anh vào những năm 1970 - một thời kỳ mà việc tập đoàn viễn thông quốc gia khuyến khích khách hàng sử dụng điện thoại bàn nhiều hơn vẫn còn hợp lý. Khẩu hiệu này có sự tham gia của Bernard Cribbins, người lồng tiếng cho chương trình The Wombles, và giờ đây, tất cả điều đó có vẻ thật lỗi thời. Nhưng đôi khi, một cuộc gọi thực sự có thể khiến ai đó vui vẻ - và đó chính xác là điều đã xảy ra vào thứ Hai vừa qua khi Claudia Sheinbaum, Tổng thống Mexico, nhấc điện thoại lên để trò chuyện với người đồng cấp Mỹ, Donald Trump.

Ngay sau cuộc gọi, bà Sheinbaum thông báo với báo chí rằng các mức thuế nhập khẩu của Mỹ, dự kiến có hiệu lực vào nửa đêm, đã bị hoãn lại một tháng sau khi bà cam kết triển khai 10,000 thành viên của Lực lượng Vệ binh Quốc gia Mexico đến biên giới. Ông Trump cũng xác nhận điều này, khiến những lo ngại của thị trường về lạm phát tại Mỹ dịu lại phần nào. Trước đó, lợi suất TPCP Mỹ kỳ hạn hai năm - một chỉ số đo lạm phát kỳ vọng của thị trường - đã tăng vọt lên trên 3% lần đầu tiên trong hai năm qua. Tuy nhiên, cuộc trò chuyện giữa Trump và Sheinbaum đã nhanh chóng kéo chỉ số này xuống, dù vẫn ở mức cao:

Trong ngắn hạn, thị trường trái phiếu vận hành dựa trên giả định chắc chắn rằng thuế quan sẽ dẫn đến lạm phát cao hơn. Các thị trường chứng khoán cũng phục hồi sau đợt bán tháo mạnh. Mexico đang trong kỳ nghỉ lễ quốc gia, nhưng các chỉ số chính ở New York và Toronto đều tăng điểm sau khởi đầu tiêu cực:

Sau khi thị trường đóng cửa, có thông tin về cuộc điện đàm giữa Trump và Justin Trudeau, người vẫn đang đảm nhiệm vai trò Thủ tướng Canada. Kết quả cuối cùng là Mỹ hoãn áp thuế một tháng, tương tự như với Mexico, đổi lại Canada cam kết triển khai thêm lực lượng bảo vệ biên giới và bổ nhiệm một "Đặc phái viên về Fentanyl". CAD ngay lập tức tăng giá sau thông tin này:

Thoạt nhìn, những cam kết từ phía Mexico và Canada không có vẻ quá đáng kể. Lực lượng Vệ binh Quốc gia Mexico với quân số 60,000 người vốn đã được thành lập dưới thời tổng thống tiền nhiệm Andrés Manuel López Obrador (AMLO) và từ lâu đã được triển khai để tăng cường an ninh tại biên giới phía nam với Guatemala, nhằm ngăn chặn dòng người di cư từ Trung Mỹ qua Mexico để đến Mỹ. Thông thường, khoảng 15,000 binh sĩ thuộc lực lượng này đã có mặt tại các bang biên giới phía bắc của Mexico. Ông Carlos Loret de Mola, một trong những nhà báo hàng đầu của Mexico và là người chỉ trích mạnh mẽ chính quyền AMLO và Sheinbaum, đã viết trong một bài bình luận trên tờ El Universal như sau:

“Hủy bỏ đe dọa áp thuế để đổi lấy 10,000 binh sĩ Mexico làm nhiệm vụ tuần tra biên giới thực chất cũng giống hệt như điều Trump đã đạt được với AMLO cách đây sáu năm. Có vẻ như Trump và Sheinbaum đã bước vào một ván cờ mà họ đều biết trước nước đi. Sheinbaum tính rằng Trump vẫn là con người cũ, còn Trump đoán rằng Sheinbaum sẽ hành xử như AMLO. Họ đều biết trước kịch bản.”

Tại Canada, Trudeau tuyên bố rằng gần 10,000 nhân viên tuyến đầu đang và sẽ tiếp tục bảo vệ biên giới. Tuy nhiên, Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada cho biết họ chỉ có 8,500 nhân viên tuyến đầu. Vì vậy, vẫn chưa rõ liệu có sự tái triển khai quân lực đáng kể nào hay không. Chính phủ Trudeau từ năm ngoái đã đề xuất một kế hoạch quy mô 1.3 tỷ CAD (900 triệu USD) để tăng cường an ninh biên giới.

Còn về fentanyl, mặc dù Trump tuyên bố rằng Trudeau đã đồng ý chấm dứt thảm họa ma túy chết chóc như fentanyl đang tràn vào nước Mỹ và giết hại hàng trăm nghìn người Mỹ, dữ liệu lại cho thấy một thực tế khác. Năm ngoái, chỉ có 43 pound (khoảng 20 kg) fentanyl bị chặn tại biên giới Canada, trong khi con số này từ Mexico lên đến hơn 20,000 pound. Điều đó có nghĩa là Canada khó có thể tác động đáng kể đến cuộc khủng hoảng fentanyl của Mỹ. Nếu có một sự nhượng bộ thực sự, đó có lẽ chỉ là cam kết bổ nhiệm một “Đặc phái viên về Fentanyl”.

Kết luận mà các chính phủ khác có thể rút ra là họ có thể né tránh các mối đe dọa thuế quan bằng cách khiến Mỹ cảm thấy mình đã giành chiến thắng. Đã có nhiều tranh luận về việc liệu Trump coi thuế quan là một công cụ đàm phán hay một cách để tăng nguồn thu bổ sung; những diễn biến hôm thứ Hai cho thấy khả năng đầu tiên có vẻ đúng hơn.

Cũng có lý do để nghi ngờ liệu Trump có thực sự định thực hiện chính sách này hay không. Ông Andrew Bishop của Signum là một trong số ít các chiến lược gia về rủi ro chính trị tiếp tục dự đoán rằng thuế quan sẽ không có hiệu lực, ngay cả trong suốt cuối tuần. “Điều này chỉ nhằm thực hiện các cam kết trong chiến dịch tranh cử của ông ấy”, ông Bishop nhận định. Quả thực, những người ủng hộ Trump đã hoan nghênh những diễn biến này như một sự nhượng bộ từ Sheinbaum và Trudeau.

Tuy nhiên, điều này có thể tạo ra một cảm giác an toàn sai lầm đối với các đối thủ cạnh tranh của Mỹ. Thuế quan bổ sung 10% đối với Trung Quốc vẫn sẽ có hiệu lực vào khoảng thời điểm bản tin này được công bố. Thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ đã giảm dần trong một thời gian, vì vậy điều này không gây ra cú sốc đột ngột như trước đây, nhưng tình hình vẫn đang diễn biến phức tạp và Trung Quốc chắc chắn sẽ có phản ứng sớm. Biểu đồ sau từ Ngân hàng Bank of America cho thấy một góc nhìn đáng chú ý:

Các mức thuế dự kiến áp dụng đối với các nước láng giềng của Mỹ trong một tháng tới có quy mô xấp xỉ gấp năm lần tổng giá trị của tất cả các biện pháp thương mại được thực hiện trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, theo tính toán của Deutsche Bank AG. Điều này đồng nghĩa với việc mức độ rủi ro lớn hơn nhiều so với lợi ích đạt được - một kiểu “dùng búa tạ để đập vỡ hạt lạc.”

Bishop cho rằng ngày quan trọng sẽ là ngày 1 tháng 4, khi Trump yêu cầu công bố kết quả đánh giá của nhóm thương mại của mình. Khi đó, có thể một chiến lược hoàn toàn khác sẽ được áp dụng, tập trung vào các ngành cụ thể và có thông báo trước về việc tăng thuế trong tương lai. Dù những ngày vừa qua có thể chỉ là một vở kịch chính trị, rõ ràng tổng thống mới muốn định hình lại cách thức vận hành của hệ thống thương mại toàn cầu và có đủ công cụ để thực hiện điều đó.

Liên minh châu Âu (EU) có thể là bài kiểm tra thực tế hơn, vì không có cách nào để Trump viện dẫn các lý do về an ninh quốc gia như đã làm với Canada và Mexico. “Nếu ông ấy áp thuế đối với EU, thì lý do chắc chắn không thể là fentanyl hay vấn đề nhập cư”, ông Dhaval Joshi của BCA Research nhận xét.

“Trump trades” không phải là “lá chắn miễn dịch”

Việc Trump quay trở lại Nhà Trắng vẫn chưa mang lại lợi ích đáng kể cho các giao dịch tài chính liên quan đến Trump (Trump trades). Kể từ mùa thu năm ngoái, dòng vốn đã đổ vào các khoản đầu tư với kỳ vọng rằng nhiệm kỳ Trump 2.0 sẽ ưu tiên cắt giảm thuế trước, sau đó mới đến áp thuế quan. Tuy nhiên, những khoản đầu tư này không mang lại nhiều sự bảo vệ trước những biến động chính sách của Trump, và phản ứng e ngại rủi ro trong lúc tranh cãi về thuế quan nổ ra cho thấy rằng thị trường chưa thực sự định giá khả năng Trump sẽ thực hiện đúng những gì ông tuyên bố.

Không có dấu hiệu nào cho thấy chương trình nghị sự thân thiện với doanh nghiệp của Trump - bao gồm cắt giảm thuế và nới lỏng quy định - đang gặp rủi ro, nhưng một số giả định của nhà đầu tư đã bị lung lay.

Tài sản kỹ thuật số, vốn là nhóm hưởng lợi nhiều nhất từ chiến thắng của Trump, hầu như không thể phục hồi sau cuộc điện đàm với Sheinbaum. Trước đó, chỉ số MVIS CryptoCompare Small-Cap - chỉ số theo dõi các đồng tiền điện tử có vốn hóa nhỏ hơn - đã giảm mạnh tới 21% trong phiên giao dịch hôm thứ Hai, tiếp nối mức giảm 11% vào Chủ nhật. Ethereum giảm 29% so với mức đỉnh vào cuối tuần trước và 48% so với mức cao nhất vào tháng 12, trước khi thu hẹp mức lỗ. Bitcoin, đồng tiền điện tử lớn nhất, chịu ảnh hưởng ít hơn, chỉ giảm gần 6%. Dù vậy, tất cả các tài sản này vẫn tăng ít nhiều kể từ Ngày Bầu cử:

Có thể có nhiều yếu tố khác góp phần vào sự biến động mạnh của thị trường, nhưng thật khó để không coi thuế quan là nguyên nhân chính dẫn đến đợt sụt giảm này - đặc biệt là khi sự phục hồi bắt đầu ngay sau cuộc điện đàm với Sheinbaum. Dù vậy, ông Jeff Dorman của Arca Investment cho rằng tiền điện tử chỉ đơn thuần chịu tác động từ các động thái thị trường, và thuế quan chỉ là cái cớ để đẩy giá theo hướng vốn đã được định sẵn:

"Thị trường tài sản số vốn đã ở trong trạng thái suy yếu suốt sáu tuần qua, với vô số giả thuyết về việc thị trường sẽ sụp đổ hay bùng nổ mạnh. Có giả thuyết về việc có quá nhiều đồng tiền trên thị trường, kết quả kinh doanh yếu kém của các công ty công nghệ, phân tích kỹ thuật, tính thời vụ, chu kỳ kinh tế, cấu trúc thị trường, và vô vàn lý do khác, nhưng tôi thách ai đó tìm được một luận điểm bài bản về mối quan hệ giữa tiền điện tử và thuế quan được viết ra trước thứ Sáu tuần trước. Đã có rất nhiều phản ứng và dự đoán sau khi tin tức bùng nổ, nhưng trước đó thì không có gì cả."

Ông Charlie Morris của ByteTree cho rằng có thể sẽ có một yếu tố tích cực cho tiền điện tử từ tình huống này, dù có thể mất một thời gian để nó phát huy tác dụng:

"Trump muốn lãi suất thấp, và những gì Trump muốn, Trump sẽ có được. Khi lãi suất bắt đầu giảm, áp lực lên đồng đô la sẽ giảm bớt, từ đó hỗ trợ tiền điện tử. Một thứ gì đó cần phải hỗ trợ tiền điện tử, bởi dù Bitcoin vẫn đang giữ vững khá tốt, nhưng độ rộng của thị trường tiền điện tử lại đang suy yếu một cách có hệ thống."

Sự bất ổn trong chính sách kinh tế thường không mang lại nhiều lợi ích, và diễn biến của tiền điện tử cũng không phải là ngoại lệ, khi thị trường đang đối diện với viễn cảnh gia tăng các cuộc đối đầu thương mại. Theo các nhà kinh tế của Morgan Stanley, nếu các mức thuế quan được thực thi đầy đủ, kịch bản cơ sở sẽ là một cuộc suy thoái ở Mexico - trong khi trong ngắn hạn, lạm phát và tăng trưởng tại Mỹ cũng có thể bị ảnh hưởng tiêu cực. Điều này khiến chiến thuật đàm phán của Trump trở nên đáng lo ngại, đồng thời giúp lý giải vì sao giá vàng đã đạt mức cao nhất mọi thời đại trong bối cảnh hoang mang.

TPCP Mỹ kỳ hạn 10 năm không chứng kiến phản ứng tương tự như một kênh trú ẩn an toàn, dù sự kiện này đã giúp kéo lợi suất xuống thấp hơn; trong khi đó, các loại tài sản nhạy cảm hơn với tăng trưởng toàn cầu, như kim loại công nghiệp, vẫn khá trầm lắng. Cổ phiếu ngân hàng - được cho là sẽ hưởng lợi lớn từ chính quyền Trump 2.0 - đã giảm gần 3% ngay khi thị trường mở cửa, nhưng sau đó phục hồi được khoảng một nửa mức giảm:

Các quyết sách khó đoán của Trump khiến các giao dịch tài chính liên quan đến ông trở nên dễ bị tổn thương trước những biến động mới, khi thuế quan làm giảm dự báo lợi nhuận. Bà Lori Calvasina của RBC Capital Markets đã phân tích các cuộc họp công bố lợi nhuận tuần trước để chỉ ra rằng thuế quan đang trở thành một chủ đề quan trọng trong các cuộc thảo luận nội bộ tại các tập đoàn lớn:

"Cuộc thảo luận đã có sự thay đổi so với mùa hội nghị tháng 11 năm ngoái. Khi đó, hầu hết các công ty đề cập đến thuế quan đều tập trung vào việc họ đã giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc như thế nào (trong một số trường hợp, bằng cách chuyển nhà máy sang Mexico), nhấn mạnh khả năng thích ứng với các thách thức chuỗi cung ứng, và khẳng định rằng họ sẽ chuyển chi phí thuế quan sang giá bán."

Tuy nhiên, lần này, sự tự tin đã giảm đi đáng kể, và các đánh giá trở nên đa dạng hơn. Calvasina cho biết một số công ty đang hy vọng được miễn trừ thuế, trong khi có công ty nhận định rằng họ đã chứng kiến những biến động bất thường trong chuỗi cung ứng (ví dụ: sự gia tăng nhu cầu trước khi thuế có hiệu lực) do rủi ro thuế quan.

Những câu hỏi tương tự sẽ tiếp tục xuất hiện, nhưng câu trả lời sẽ chưa rõ ràng trong một thời gian nữa. Thời điểm quan trọng tiếp theo dường như là ngày 1 tháng 4.