Người hâm mộ Apple đã háo hức chờ tới ngày 2/2 để được chạm tay vào thiết bị mới nhất của gã khổng lồ công nghệ, một chiếc tay nghe thực tế tăng cường mới có tên Vision Pro. Một số người chia sẻ trải nghiệm ban đầu không quá tích cực khi thiết bị gây ra hiện tượng đau đầu, và có thời lượng pin chỉ kéo dài vỏn vẹn 2 giờ. Những khách hàng tiềm năng có thể lưỡng lự trước mức giá 3.499 USD. Tuy nhiên, vẫn có 200.000 chiếc đã được đặt hàng từ trước, chiếm khoảng 40% số lượng Apple dự kiến sẽ bán trong năm nay. Tim Cook, ông chủ của Apple, mô tả trải nghiệm dùng thử Vision Pro là một khoảng khắc “Aha"! Ông chia sẻ, “bạn chí có một vài khoảnh khắc như vậy trong đời.”

Cho dù có phải đón nhận ý kiến đánh giá phê bình theo cả hai hướng tích cực hay tiêu cực, thì Vision Pro vẫn là một phần của xu hướng hiện tại. Vào tháng 9/2023, giới công nghệ đã vô cùng hào hứng trước cặp kính thông minh mới do Meta, công ty mẹ của Facebook, kết hợp cùng Ray-Ban để sản xuất. Kính được điều khiển bằng giọng nói và có thể phát nhạc, gửi tin nhắn và quay phim dưới góc nhìn của chính người đeo. Hai tháng sau, Humane, một startup do các cựu giám đốc điều hành của Apple thành lập, đã tung ra Pin, một chiếc trâm cài mà người dùng có thể tương tác bằng cách nói chuyện và thực hiện các cử chỉ khác nhau. Vào tháng 1, R1, một thiết bị điều khiển bằng giọng nói có kích thước bằng nửa chiếc smartphone, đã thu hút những người tham dự Triển lãm Điện tử Tiêu dùng ở Las Vegas. Nhà sản xuất, một startup có tên Rabbit, đã bán được gần 100.000 chiếc.

Điểm chung của tất cả các thiết bị thời thượng nói trên là chúng hầu như không có màn hình, bàn phím hay chuột. Nhờ trí tuệ nhân tạo (AI) “sáng tạo", máy tính ngày càng có khả năng nghe, đọc, xem, và hiểu nội dung tốt hơn. Điều đó có nghĩa là các phần cứng có thể được điều khiển bằng giọng nói, cử chỉ hoặc hình ảnh thay vì chạm. Do đó, AI đang tạo điều kiện cho các “”yếu tố hình thức” mới - một từ được sử dụng trong giới công nghệ dùng để chỉ các tiện ích có hình dạng và kích thước mới, giống như iPhone có thiết kế phá cách so với các thiết bị cầm tay cùng thời và trước đó.

Giới thượng lưu ở Thung lũng Silicon đang nhiệt liệt chào mừng những thay đổi đột phá. Họ tin rằng AI có thể tạo ra một thị trường mới cho mảng phần cứng, thay thế smartphone như một thiết bị không-thể-thiếu hiện nay của mọi người. Sam Altman, ông chủ của OpenAI, startup đứng sau ChatGPT, được cho là đang đàm phán để thành lập công ty với Jony Ive, cựu giám đốc thiết kế của Apple, để tạo ra một tiện ích dành riêng cho AI. Satya Nadella, giám đốc điều hành của Microsoft, một gã khổng lồ công nghệ đầy tham vọng, đã chia sẻ gần đây: “Một khi bạn đã có giao diện mới… bạn hoàn toàn có thể có phần cứng mới.”

Một trong những lý do khiến người ta hào hứng với những thiết bị mới là vì những thiết bị cũ trông không quá thú vị. Theo công ty nghiên cứu IDC, năm ngoái, 1.2 tỷ smartphone đã được bán ra trên toàn thế giới, giảm 3% so với năm trước và là mức thấp nhất trong một thập kỷ. Lượng bán ra của PC còn thảm hại hơn, giảm 15% vào năm 2023 xuống còn 242 triệu chiếc. Người tiêu dùng với hầu bao hạn hẹp đang lựa chọn những sản phẩm kinh tế hơn, như là các thiết bị cũ hoặc giữ gìn thiết bị mà họ đang có hiện tại.

Mọi người hy vọng rằng họ có thể bị thuyết phục và xuống tiền mua những thiết bị hoàn toàn mới vì chúng cung cấp những tính năng mà thiết bị cũ không có. Ví dụ, AI có thể làm cho hoạt động sử dụng giữa các thiết bị trở nên liền mạch hơn và cá nhân hoá nhiều hơn. Người dùng có thể ra lệnh hoặc đưa ra các cử chỉ cho R1 để gọi xe, đặt đồ ăn hoặc phát nhạc mà không cần phải chuyển giữa các ứng dụng. Các thiết bị này cũng có thể học hỏi từ các hành động trước đó của người dùng. Vinod Khosla, một nhà đầu tư mạo hiểm kỳ cựu và là người ủng hộ tiên phong cho Rabbit, cho biết cho đến nay, mọi người phải dần thích nghi với các phần mềm như thế này. Với R1, “AI sẽ cố gắng để thích nghi với người dùng.”

Các tiện ích mới cũng không quá phức tạp trong việc phát triển và sản xuất. Lior Susan của Eclipse, một VC, cho rằng mười năm trước, việc phát triển một thiết bị công nghệ cao cần hàng trăm nhân viên. Ngày nay, ta có thể phát triển một thiết bị tương tự mà chỉ cần 10 nhân viên. Mỗi bước của quy trình sản xuất đã được tinh gọn rất nhiều. Các phiên bản ban đầu của sản phẩm có thể được mô phỏng trong phần mềm thiết kế. Thay vì mua một chiếc máy công nghiệp để chế tạo các bộ phận cho nguyên mẫu, ta có thể đặt hàng từ các công ty in 3D như Shapeways. Cảm biến, pin và chip có thể được mua ngoài kệ. Các nhà sản xuất theo hợp đồng, chẳng hạn như Foxconn, không còn khăng khăng chỉ làm việc cho những khách hàng lớn như Apple. Một số bên còn cung cấp dịch vụ dành riêng cho các startup phần cứng.

Ảnh: The Economist

Kết quả là các thiết bị hỗ trợ AI mới được chia thành 2 loại chính. Loại thứ nhất là tai nghe thực tế tăng cường hoặc thực tế ảo (VR). Cho đến nay, chúng đã xuất hiện rộng rãi trong giới game. George Jijiashvili của Omdia, một công ty nghiên cứu, ước tính doanh số bán tai nghe VR đạt khoảng 10 triệu chiếc vào năm 2020 sau khi phát hành game Meta's Quest 2. Anh nghĩ rằng Vision Pro sẽ thổi một làn gió mới vào mảng này bằng cách khiến VR có thể hấp dẫn cả những người không phải game thủ (Xem biểu đồ). Các video quảng cáo mô tả moi người sử dụng Vision Pro để xem phim, làm việc, hoặc trò chuyện với bạn bè.

Loại thứ hai bao gồm các gizmo tinh tế hơn. Theo IDC, khoảng 540 triệu thiết bị đeo được định giá 68 tỷ USD đã được xuất xưởng vào năm ngoái. Nhiều người đã kết hợp AI vào chúng bằng cách này hay cách khác. Chúng bao gồm tai nghe (chiếm 63% số lượng bán ra), đồng hồ thông minh (30%), dây đeo cổ tay như Whoop, thiết bị theo dõi thể dục và kính thông minh (như sản phẩm giữa Ray-Bans và Meta). Mặt dây chuyền Pin và AI của Human do hai startup là MyTab AI và Rewind AI sản xuất là những cái tên mới nằm trong nhóm này.

Tất cả các thiết bị này đều tiện lợi, nhưng liệu chúng có đủ để thay thế smartphone và trở thành thiết bị thiết yếu tiếp theo hay không lại là một chuyện khác. Để điều đó có thể xảy ra, chúng sẽ cần được đón nhận tích cực từ người tiêu dùng. Điều này trước tiên đòi hỏi các thiết bị này phải có thiết kế đẹp - điều mà một số các thiết bị đã không thể làm được ngay từ đầu, ví dụ như Google Glass thậm chí còn có các thông số xấu hơn cả giao diện bên ngoài. R1 mang lại cảm giác cổ điển bắt mắt nhờ sự kết hợp giữa Rabbit và Teenage Engineering, một công ty thiết kế đến từ Thuỵ Điển. Trước khi ra mắt, Pin đã xuất hiện trên sàn catwalk Paris tại một sự kiện do Copermi, một hãng chuyên tổ chức sự kiện thời trang tổ chức. Kính của Meta phần nào đã thành công do Ray-Ban đã có nhiều kinh nghiệm thiết kế những chiếc kính râm thời thượng.

Thứ hai, các thiết bị mới phải có những tính năng hữu ích theo cách mà các thiết bị cũ không thể có. Nhiều nhà sản xuất phần cứng đang bổ sung AI vào các thiết bị hiện có. Vào ngày 31/1, Samsung bắt đầu bán smartphone AI có thể thực hiện các thủ thuật đơn giản như tóm tắt các chuỗi tin nhắn văn bản. Các dòng máy tính xách tay và máy tính bảng mới của Microsoft được cho là sẽ bao gồm chip AI chuyên dụng và nút bàn phím mới để hồi sinh “Copilot", chatbot AI của hãng. Loa thông minh như Alexa của Amazon và Nest của Google, cũng như tai nghe AirPods của Apple đang được cải tiến với các tính năng hỗ trợ bởi AI. Các tính năng bao gồm chatbot và với AirPods, AI sẽ giúp nâng cao khả năng truyền tải các âm thành cần thiết và tự giảm âm lượng khi người đeo đang nói.

Để thực sự trở thành sản phẩm thay thế cho các thiết bị hiện nay, phần cứng AI trong các thiết bị mới sẽ phải khiến cho cuộc sống hàng ngày của chúng ta tiện nghi hơn rất nhiều (Ví dụ, ta có thể nhờ AI đặt toàn bộ chuyến du lịch, chuyến bay, ô tô và khách sạn chỉ bằng một lệnh), hoặc tuyệt vời hơn thế (truyền cảm hứng và giúp ta có một khoảnh khắc “Aha!” như Tim Cook đã có).

Người dùng cũng sẽ mong đợi các thiết bị mới có thể thực hiện nhiều chức năng hơn. Điều đó có nghĩa là chúng sẽ có thêm rất nhiều ứng dụng. Tai nghe VR mới nhất của Meta, Quest 3, cung cấp khoảng 500 ứng dụng khác nhau. Vision Pro đã tự hào có khoảng 350 ứng dụng được xây dựng cẩn thận, có thể tương thích với các phiên bản iPhone của hầu hết trong số khoảng 2 triệu ứng dụng có sẵn trong App Store. Pin của Humane tuyên bố sẽ loại bỏ các ứng dụng truyền thống, thay vào đó cung cấp một loạt “dịch vụ do AI hỗ trợ" từ các nhà cung cấp như OpenAI và Google. R1 của Rabbit thì tiếp tục tận dụng hệ sinh thái ứng dụng hiện có của smartphone.

Thứ ba, mặc dù việc sản xuất thiết bị đã trở nên dễ dàng hơn, nhưng việc quản lý chuỗi cung ứng vẫn là một khâu khó trong điều hành một doanh nghiệp phần cứng, theo Shaun Maguire của Sequoia, một VC, lưu ý. Các nhà cung cấp vẫn có thể tiếp nhận các cuộc gọi từ các doanh nghiệp nhỏ, nhưng sẽ lưỡng lự trong việc đưa ra mức giá tốt cho các công ty mới, chưa có tiếng tăm và chỉ đặt các đơn hàng số lượng thấp.

Không có thiết bị AI nào hiện nay có thể vượt qua cả ba thử thách này. Những sản phẩm đẹp mắt như R1, Pin hay Ray-Bans của Meta dường như là những thiết bị ngoại vi giống với AirPods hơn là iPhone. Những thiết bị hữu ích độc lập như Vision Pro hay Quest thì lại trông còn tệ hơn cả Google Glass. Ngoài ra, việc phát triển ứng dụng cho tai nghe của Apple rất tốn kém, khiến các nhà phát triển, bao gồm một số hãng phát hành game, Netflix, Spotify và YouTube (những bên cũng đang cạnh tranh với các dịch vụ phát video và nhạc trực tuyến của Apple) gặp khó khăn. Việc sản xuất ứng dụng dường như ảnh hưởng đến tất cả mọi người. Jesse Lyu, người sáng lập Rabbit, chia sẻ rằng chỉ sau một đêm, sản phẩm của anh đã trở thành hiện tượng để anh có thêm khả năng thương lượng với các nhà cung cấp. Ngay cả Apple, bậc thầy về chuỗi cung ứng, được cho là đã phải thu hẹp lại kế hoạch ban đầu - xuất xưởng 1 triệu Vision Pro trong năm nay - vì quá trình sản xuất quá phức tạp.

Nếu một số nhà sản xuất thiết bị vượt qua được cả ba rào cản này, họ có thể rơi vào tình trạng tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa, khi phải theo kịp tốc độ phát triển của AI. Apple mất 7 năm để phát triển Vision Pro. Ngay cả thế hệ tiếp theo của các thiết bị của Rabbit, mà ông Khosla cho biết sẽ sẵn sàng trình làng ngay trong mùa hè này, cũng có thể đã lỗi thời vào thời điểm chúng đến tay người dùng. Một trong những thiết bị AI mà ta biết hôm nay có thể sẽ soán ngôi của smartphone. Tuy nhiên, có lẽ yếu tố hình thức có khả năng áp đảo smartphone vẫn chưa thành hình.