Tổng thống đắc cử Donald Trump vừa tuyên bố kế hoạch áp thuế 25% lên hàng hóa từ Mexico và Canada, 10% đối với Trung Quốc, nhằm ép các nước này thắt chặt biên giới và kiểm soát buôn lậu fentanyl. Phản ứng ngay sau đó, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đã chỉ trích mạnh mẽ, gọi đây là động thái "không thể chấp nhận" vì sẽ gây ra lạm phát và mất việc làm ở cả hai quốc gia. Bà cũng đe dọa đáp trả bằng các biện pháp thuế quan tương tự, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các doanh nghiệp Mỹ đang hoạt động tại Mexico, đặc biệt trong ngành ô tô.

Claudia Sheinbaum cho biết:" Nếu Mỹ áp thuế lên Mexico, thì Mexico cũng sẽ áp một loại thuế trả đũa tương tự lên hàng hóa Mỹ." Hậu quả là các doanh nghiệp đang hoạt động ở cả hai quốc gia – đặc biệt là các doanh nghiệp lớn như ngành sản xuất ô tô – sẽ rơi vào rủi ro thiệt hại nghiêm trọng do chi phí tăng cao và môi trường kinh doanh bất ổn.

Bà khẳng định rằng Mexico đã đạt được những tiến bộ trong việc ngăn chặn dòng người di cư. Tuy nhiên liệu điều này có thực sự là kết quả từ các nỗ lực của Mexico hay chỉ đơn giản là do chính sách thắt chặt biên giới của Trump sau khi ông đắc cử? Bà Sheinbaum cũng cho rằng vấn đề ma túy, đặc biệt là fentanyl, là một vấn đề sức khỏe cộng đồng trong xã hội Mỹ, không phải do Mexico gây ra. Cả hai vấn đề này, theo bà, cần được giải quyết từ gốc rễ, với sự thay đổi trong cách tiếp cận của Mỹ đối với các vấn đề di cư và ma túy.

Sheinbaum cho biết: "Điều này không thể chấp nhận được và sẽ gây ra lạm phát cũng như mất việc làm ở cả Mexico và Mỹ. Nếu một phần nhỏ những gì Hoa Kỳ chi cho chiến tranh được dành cho hòa bình và phát triển, điều đó sẽ giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của di cư."

Đáng chú ý, Mexico đứng đầu về tỷ lệ hàng hóa nhập khẩu vào Hoa Kỳ, tiếp theo là Trung Quốc và Canada.

Nguyên nhân gốc rễ của tình trạng di cư không chỉ đơn giản là vấn đề biên giới, mà còn liên quan đến các điều kiện kinh tế và xã hội khó khăn ở các quốc gia Trung Mỹ như Guatemala, Honduras và Colombia. Bà nhấn mạnh rằng việc thúc đẩy phát triển khu vực và cải thiện điều kiện sống tại các quốc gia này sẽ giúp giảm thiểu dòng người di cư. Quan điểm của bà giống với Kamala Harris, Harris đã cố gắng giải quyết các nguyên nhân cơ bản của tình trạng di cư, thay vì chỉ tập trung vào các biện pháp kiểm soát ở biên giới.

Người phát ngôn của đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, Liu Pengyu, cho rằng: "Không ai chiến thắng trong một cuộc chiến thương mại hoặc chiến tranh thuế quan. Tin tức Trung Quốc cố tình cho phép tiền chất fentanyl chảy vào Hoa Kỳ hoàn toàn trái ngược với thực tế."

Vào thứ Hai, Trump đã đăng trên Truth Social để chỉ trích Mexico, Canada và Trung Quốc về tình trạng buôn lậu ma túy và an ninh biên giới:

"Như mọi người đã biết, hàng ngàn người đang tràn qua Mexico và Canada, mang theo Tội phạm và Ma túy ở mức độ chưa từng thấy. Hiện tại, một đoàn người từ Mexico, gồm hàng ngàn người, dường như không thể ngăn cản trong nỗ lực tiến vào Biên giới Mở của chúng ta. Vào ngày 20 tháng 1, trong số nhiều Sắc lệnh Hành pháp đầu tiên, tôi sẽ áp thuế 25% lên TẤT CẢ sản phẩm đến từ Mexico và Canada. Loại thuế này sẽ được giữ cho đến khi Ma túy, đặc biệt là Fentanyl, và tất cả Người nhập cư Bất hợp pháp dừng cuộc Xâm lược vào Đất nước của chúng ta! Cả Mexico và Canada đều có quyền và sức mạnh để dễ dàng giải quyết vấn đề kéo dài này. Chúng tôi yêu cầu họ sử dụng sức mạnh này, và cho đến khi họ làm điều đó, họ sẽ phải trả một cái giá rất lớn!"

Về Trung Quốc, Trump nói rằng:
"Tôi đã có nhiều cuộc thảo luận với Trung Quốc về lượng lớn ma túy, đặc biệt là Fentanyl, được gửi vào Hoa Kỳ, nhưng không thành công. Đại diện của Trung Quốc nói với tôi rằng họ sẽ áp dụng hình phạt cao nhất – tử hình – đối với bất kỳ kẻ buôn ma túy nào bị bắt, nhưng, thật không may, họ không thực hiện, và ma túy đang tràn vào Đất nước của chúng ta, chủ yếu qua Mexico, ở mức chưa từng thấy. Cho đến khi họ dừng lại, chúng tôi sẽ áp dụng thêm 10% thuế lên tất cả sản phẩm của họ đến Hoa Kỳ, ngoài các thuế quan hiện tại. Cảm ơn đã quan tâm đến vấn đề này."

"Nhiều công ty sẽ hoàn toàn dừng giao dịch với Hoa Kỳ," Tu Xinquan, Giám đốc Viện Nghiên cứu WTO Trung Quốc tại Đại học Kinh doanh và Kinh tế Quốc tế ở Bắc Kinh, nhận xét.

Những ngành công nghiệp dự kiến sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thuế mới bao gồm sản xuất nhẹ, dệt may, cũng như thép và máy tính, theo công ty môi giới Trung Quốc Caicong Securities.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump đã áp thuế lên hơn 360 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc - phần lớn vẫn được chính quyền Biden duy trì và thậm chí bổ sung thêm thuế đối với các sản phẩm như thép, pin mặt trời và xe điện.

Trump cũng muốn chấm dứt miễn thuế đối với các mặt hàng Trung Quốc có giá trị dưới 800 USD - nhiều trong số đó được bán qua nền tảng bên thứ ba của Amazon cũng như Temu và Shein của Trung Quốc.

"Điều này sẽ là một đòn nặng nề đối với các nhà xuất khẩu Trung Quốc, đã xây dựng mô hình kinh doanh dựa trên các sản phẩm giá trị thấp," Eswar Prasad, giáo sư chính sách thương mại tại Đại học Cornell và cựu lãnh đạo bộ phận Trung Quốc tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết.

ING nhận định rằng:

Trong khi hầu hết thị trường cho rằng Trump sẽ sử dụng thuế quan mạnh tay để thắt chặt kiểm soát biên giới Hoa Kỳ, chúng tôi khuyến nghị không nên xem nhẹ tác động của điều này đến thị trường. Nếu thuế 25% thật sự được áp dụng thực tại Mexico, đồng tiền của nước này sẽ gặp khó khăn hơn trong nhiệm kỳ Trump 2.0 so với lần đầu tiên."