Kho dự trữ gạo của Nhật Bản, vốn đã bị cạn kiệt sau đợt nắng nóng kéo dài ảnh hưởng đến vụ mùa 2023, đã giảm xuống mức thấp kỷ lục vào tháng 6 do lượng du khách tăng lên khiến tiêu thụ gạo tăng mạnh. Hoạt động mua gạo tích trữ sau các cảnh báo về bão và động đất đã làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt này, buộc một số nhà bán lẻ phải giới hạn số lượng gạo bán ra.

Vụ thu hoạch đã tăng mạnh trong tháng này và sẽ làm dịu tình trạng khan hiếm nguồn cung, nhưng nông dân và nhà phân phối gạo chính của Nhật Bản đã đồng ý nâng giá hợp đồng. Điều này sẽ đẩy giá gạo bán lẻ tăng lên, với giá cho một túi 5 kg tại Tokyo vào tháng trước đã đạt mức ¥2,871 (20 USD), tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ryuji Imai, chủ cửa hàng Isego ở phía bắc Tokyo cho biết, lượng hàng dự trữ của ông gần như đã cạn kiệt. Đây là lần đầu tiên ông gặp phải tình trạng khan hiếm ở mức này kể từ năm 2006. Imai dự đoán giá gạo có thể tăng tới 50% khi nguồn cung được bổ sung vào tháng 10.

Sản lượng gạo của Nhật Bản đã giảm dần từ cuối thập niên 1960, một phần do dân số nông dân già hóa và chính sách của chính phủ khuyến khích trồng các loại cây khác như lúa mì. Biến đổi khí hậu đang làm dấy lên lo ngại về sản lượng và an ninh lương thực trong tương lai.

Thị trường quốc tế có thể cung cấp một số giải pháp về gạo nhập khẩu, nhưng người tiêu dùng Nhật Bản thường ưa chuộng gạo nội địa hơn là hàng nhập khẩu. Giá gạo trên thị trường quốc tế cũng đang ở mức cao sau khi Ấn Độ thực hiện các biện pháp hạn chế xuất khẩu vào năm ngoái.

Lạm phát gia tăng

Giá một bao gạo 60 kg nguyên cám bán cho các nhà bán buôn bởi Liên đoàn Hợp tác xã Nông nghiệp Nhật Bản (JA), tổ chức kiểm soát hơn một nửa lượng gạo phân phối tại nước này, tăng lên mức kỷ lục ¥16,133 vào tháng 8.

Trong cùng tháng, lạm phát về giá gạo tăng 28.3% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng lớn nhất kể từ năm 1975. Các cuộc khảo sát cho thấy lạm phát là một trong những vấn đề chính mà người dân muốn chính phủ giải quyết, khi Đảng Dân chủ Tự do tiến tới cuộc bầu cử vào ngày 27 tháng 9.

Lượng gạo dự trữ của Nhật Bản đã giảm xuống còn 1.56 triệu tấn vào tháng 6, mức thấp nhất kể từ khi Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản bắt đầu thu thập dữ liệu vào năm 1999. Các nhà bán buôn và bán lẻ sử dụng con số thống kê hàng tháng này để xác định cung cầu trong năm, trước khi lượng gạo thu hoạch sớm từ các vùng phía nam được đưa ra thị trường.

Năm tới, lượng gạo tồn kho có thể còn ít hơn. MAFF ước tính vụ mùa 2024 sẽ sản xuất được 6.69 triệu tấn gạo, trong khi tiêu thụ dự kiến đạt 6.73 triệu tấn từ tháng 7 đến tháng 6 năm 2025.

Sản lượng gạo của Nhật Bản đang có xu hướng giảm

Tháng trước, Thống đốc Osaka đã kêu gọi chính phủ mở cửa kho dự trữ gạo, cảnh báo rằng 80% các nhà bán lẻ đang cạn kiệt nguồn hàng để bán. Tuy nhiên, bộ trưởng nông nghiệp Nhật Bản đã thận trọng với việc sử dụng kho dự trữ này, và nguồn dự trữ vẫn chưa được sử dụng.

Hidekazu Aikawa, giám đốc điều hành của Hiệp hội Thương nhân Gạo Nhật Bản cho biết, họ lẽ ra nên phân phối lượng gạo dự trữ trước khi tình hình trở nên tồi tệ hơn vào cuối tháng 6. Nguồn cung ổn định cần phải luôn được bảo vệ.

Vụ thu hoạch của Nhật Bản thường tăng tốc vào tháng 9, với 40% sản lượng thu hoạch được đưa ra thị trường. JA đã tăng giá hợp đồng cho nông dân từ 20-40% kể từ tháng 7 do lạm phát đã đẩy chi phí canh tác tăng lên.

Tại một vùng ở phía bắc Tokyo, Toshiyuki Aizawa, chủ cửa hàng gạo Aizawa Inaricho, đã mở cửa hơn 80 năm, cho biết lượng khách hàng tìm mua gạo đang tăng lên, đây là một mặt hàng thiết yếu trong các món ăn Nhật Bản.

izawa nói, họ đang cạn kiệt hàng và việc chuyển đổi nguồn cung sẽ không suôn sẻ cho đến tháng 10. Hầu hết các siêu thị gần đó đã giới hạn mỗi khách hàng chỉ được mua một túi gạo cho mỗi gia đình.