Nợ công Anh phá đỉnh trước thềm cải tổ ngân sách - Bài toán hóc búa chờ Tân Bộ trưởng?
Quỳnh Chi
Junior Editor
Số liệu công bố hôm thứ Ba cho thấy mức vay nợ công của Chính phủ Anh trong 6 tháng đầu năm tài khóa đã vượt xa dự báo chính thức, đặt ra thách thức lớn cho Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves trong kỳ ngân sách đầu tiên tuần tới.
Tổng nợ vay đã đạt 79.6 tỷ bảng (tương đương 103.50 tỷ USD) trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 9 - cao hơn gần 7 tỷ Bảng so với dự báo của Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách (OBR) - cơ quan chịu trách nhiệm đưa ra các dự báo làm cơ sở cho ngân sách chính phủ.
Riêng trong tháng 9, mức vay nợ đạt 16.6 tỷ Bảng, thấp hơn mức dự báo trung bình 17.5 tỷ bảng trong cuộc khảo sát các chuyên gia kinh tế của Reuters, nhưng vẫn cao hơn con số 15.1 tỷ bảng mà OBR dự báo hồi đầu năm. Đây là mức vay nợ tháng 9 cao thứ ba kể từ khi bắt đầu thống kê vào năm 1993.
Mức vay nợ vượt dự kiến trong năm tài chính này chủ yếu do chi tiêu công cao hơn dự báo.
Alex Kerr, chuyên gia kinh tế tại Capital Economics nhận định, những con số này cho thấy Bộ trưởng Reeves có dư địa rất hạn chế để tăng chi tiêu thường xuyên nếu không tăng thuế. "Tuy nhiên, nếu điều chỉnh các quy tắc tài khóa, bà ấy vẫn có dư địa để tăng đầu tư công," Kerr nói thêm.
Bộ trưởng Reeves - người đang muốn tăng chi tiêu công để cải thiện dịch vụ và nâng cấp cơ sở hạ tầng Anh - đã khẳng định thuế sẽ tăng nhưng loại trừ khả năng tăng hầu hết các mức thuế suất chính.
Thủ tướng Keir Starmer tuyên bố gánh nặng thuế nên đặt lên vai những người có khả năng gánh vác nhiều nhất.
Điều này ngầm chỉ khả năng tăng các loại thuế chủ yếu đánh vào người giàu, như thuế thu nhập từ vốn, thuế cổ tức và thuế thừa kế, cũng như đóng góp an sinh xã hội của người sử dụng lao động.
Một số hiệp hội doanh nghiệp đã cảnh báo rằng việc tăng thuế đối với doanh nghiệp sẽ đi ngược với mục tiêu của chính phủ mới về tăng gấp đôi tốc độ tăng trưởng kinh tế của Anh.
Bộ trưởng Reeves cáo buộc chính phủ Bảo thủ tiền nhiệm để lại khoản thâm hụt ngân sách 22 tỷ Bảng do chi tiêu quá mức. Đảng Bảo thủ phủ nhận cáo buộc này và cho rằng Reeves đang tạo cớ để tăng thuế và đổ lỗi cho họ.
Thứ trưởng Tài chính Darren Jones, phản hồi về số liệu công bố hôm thứ Ba, tiếp tục chỉ trích chính phủ tiền nhiệm về tình trạng tài chính công. "Việc giải quyết lỗ hổng này trong ngân sách tuần tới sẽ đòi hỏi những quyết định khó khăn để củng cố nền tảng kinh tế và bắt đầu thực hiện cam kết thay đổi," Jones tuyên bố.
Giới đầu tư dự đoán Bộ trưởng Reeves sẽ điều chỉnh các quy tắc tài khóa tự đặt ra của chính phủ để có thêm dư địa vay nợ cho đầu tư. Tuy nhiên, rút kinh nghiệm từ cuộc khủng hoảng thị trường trái phiếu năm 2022 do kế hoạch cắt giảm thuế quy mô lớn của cựu Thủ tướng Liz Truss, bà có khả năng sẽ hành động thận trọng.
Văn phòng Thống kê Quốc gia (ONS) cho biết nợ công đạt 98.5% GDP vào tháng 9, và không còn ước tính đã chạm mốc 100% trong tháng 8 như trước đây, mà được điều chỉnh xuống 98.8%.
Reuters