Phép màu thị trường lao động: Chìa khóa để cứu nền kinh tế Mỹ?
Thái Linh
Junior Editor
Một vật thể đang chuyển động thì vẫn chuyển động. Liệu có gì khác đối với một xu hướng thị trường lao động đang diễn ra hay không?
Đó là câu hỏi đặt ra cho các quan chức tại Fed khi họ cố gắng thực hiện một điều kỳ tích chưa bao giờ có trước đây: hạ nhiệt nền kinh tế đang trải qua lạm phát dai dẳng mà không làm sụp đổ thị trường lao động.
Tính đến nay, nỗ lực hạ cánh mềm của Fed đã có hiệu quả hơn cả mong đợi. Lạm phát đã hạ nhiệt đáng kể, với chỉ số CPI giảm từ mức đỉnh hai năm trước 9.1% xuống còn 2.5%. Ngay cả khi lãi suất chính sách của Fed ở mức đỉnh trong hơn hai thập kỷ, người tiêu dùng vẫn duy trì mức tiêu dùng và nền kinh tế vẫn tiếp tục tăng trưởng.
Các quan chức Fed rất muốn duy trì điều này. Đó là lý do tại sao mọi tín hiệu đều cho thấy họ sẽ hạ lãi suất khi kết thúc cuộc họp vào thứ 4 — và câu hỏi thực sự là liệu họ sẽ cắt giảm lãi suất 25 bps hay 50 bps. Cũng có khả năng rằng họ sẽ dự báo việc hạ lãi suất thêm nữa trước khi kết thúc năm, có thể cắt giảm thêm 100 bps so với mức hiện tại là 5.33%.
Nhưng ngay cả khi Fed đã ghi nhận những thay đổi tích cực trong quá trình chống lạm phát, rủi ro thực sự vẫn còn tập trung vào thị trường lao động.
Tỷ lệ thất nghiệp vẫn đang tăng nhưng đã chậm lại. Tăng trưởng tiền lương cũng liên tục chậm lại. Số lượng việc làm đã giảm và tỷ lệ tuyển dụng cũng giảm theo. Và trong khi tất cả những diễn biến đó là những gì Fed mong muốn — với mục đích là hạ nhiệt thị trường việc làm đang quá nóng và ngăn lạm phát tăng trong tương lai — thì các quan chức ngân hàng trung ương đã nói rõ rằng họ không muốn thấy điều đó tiếp diễn.
"Chúng tôi không muốn thị trường lao động hạ nhiệt thêm nữa", Jerome H. Powell, chủ tịch Fed, cho biết trong bài phát biểu mới nhất.
Vấn đề ở đây là không rõ chính xác điều gì sẽ khiến thị trường lao động ngừng hạ nhiệt. Việc Fed cắt giảm lãi suất sẽ giúp thúc đẩy doanh nghiệp và tăng nhu cầu, nhưng những thay đổi về chính sách của ngân hàng này sẽ không có hiệu quả ngay lập tức. Điều này không thay đổi toàn bộ nền kinh tế chỉ sau một đêm.
Đó là lý do tại sao một số người theo dõi bắt đầu lo ngại rằng Fed có thể tụt hậu nếu phản ứng quá chậm — điều này sẽ khiến Fed phải vội vã cắt giảm lãi suất để giữ cho thị trường việc làm không bị sụp đổ.
Skanda Amarnath, giám đốc điều hành tại Employ America, cho biết: "Không phải mọi sự chậm lại đều dẫn đến suy thoái, nhưng mọi cuộc suy thoái đều bắt đầu bằng sự chậm lại. Tôi nghĩ rằng dữ liệu đang báo hiệu một mức độ cấp bách nhất định".
Fed đã thận trọng trong việc cắt giảm lãi suất vì họ không muốn mạo hiểm “nhả phanh” quá sớm hoặc quá nhanh, khiến nền kinh tế nóng trở lại và khiến việc dập tắt hoàn toàn lạm phát trở nên khó khăn hơn.
Việc duy trì sự thận trọng đối với lạm phát bắt buộc Fed phải chấp nhận rủi ro đối với thị trường việc làm.
Dấu hiệu đầu tiên và đáng lo ngại nhất về sự suy thoái của thị trường lao động là tình trạng thất nghiệp gia tăng gần đây. Sau khi giảm xuống 3.4% vào năm 2023, tỷ lệ thất nghiệp đã tăng lên 4.2% tính đến tháng 8. Điều này xảy ra do mọi người nghỉ việc và những người mới gia nhập thị trường lao động mất thời gian để tìm kiếm vị trí tuyển dụng.
Tỷ lệ thất nghiệp tăng mạnh trong các cuộc suy thoái
Câu hỏi đặt ra là liệu sự thay đổi sắp tới trong chính sách của Fed có đủ để khiến tình trạng tỷ lệ thất nghiệp gia tăng dừng lại hay không. Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp đã ngừng tăng vào tháng 8, nhưng động thái tăng chậm nhìn chung đã diễn ra kể từ mùa hè năm ngoái.
Điều tương tự cũng diễn ra đối với mức tăng trưởng tiền lương, đây là tín hiệu cho thấy các công ty đang cạnh tranh khốc liệt như thế nào để tuyển dụng. Nếu thị trường việc làm đang bùng nổ, các doanh nghiệp có xu hướng trả lương cao hơn để thu hút họ hoặc để giữ chân nhân viên hiện tại. Nếu thị trường việc làm đang hạ nhiệt, tăng trưởng tiền lương sẽ chậm lại.
Đó là những gì đang xảy ra hiện nay. Tăng trưởng thu nhập trung bình theo giờ của nhân viên đã giảm từ mức đỉnh 7% vào năm 2022 xuống còn 4%. Tốc độ này vẫn nhanh hơn so với ngay trước đại dịch, nhưng chỉ nhanh hơn một chút: Tăng trưởng tiền lương ở mức khoảng 3.7% vào mùa hè năm 2019.
Tăng trưởng tiền lương đang chậm lại
Số lượng việc làm đang giảm dần đều và quay trở lại mức trước đại dịch. Điều đó là do tỷ lệ thất nghiệp thường tăng khi số lượng việc làm giảm, một mối quan hệ mà các nhà kinh tế thường gọi là "Đường cong Beveridge".
Trên thực tế, nghiên cứu của Fed Dallas năm nay dự đoán rằng tình trạng thất nghiệp có thể tăng, cảnh báo rằng "sự suy giảm số lượng việc làm mà không có sự gia tăng tương ứng của tỷ lệ thất nghiệp sẽ không phải là xu hướng lâu dài".
Số lượng việc làm giảm trong khi có nhiều người tìm kiếm việc làm hơn
Nhưng ngay cả khi có các dấu hiệu cho thấy thị trường lao động đang hạ nhiệt, các quan chức Fed đã giải thích rằng có lý do để hy vọng lần này sẽ khác.
Những nỗ lực trước đây của Fed nhằm hạ nhiệt lạm phát bằng cách làm chậm thị trường lao động đã dẫn đến suy thoái kinh tế đau đớn: Ví dụ rõ ràng nhất về điều đó là các đợt suy thoái liên tiếp đã hoành hành đất nước vào đầu những năm 1980.
Các mối quan hệ kinh tế trong quá khứ cũng cho thấy rằng với tình trạng thất nghiệp gia tăng như hiện nay, khả năng suy thoái là rất cao. Thông thường, tình trạng thất nghiệp gia tăng là dấu hiệu cho một cuộc suy thoái, vì những người thất nghiệp và công nhân lo lắng sẽ cắt giảm tiêu dùng.
Nhưng lần này, đại dịch đã làm rung chuyển nền kinh tế đến mức các nhà kinh tế cho rằng có khả năng những gì đang xảy ra là sự trở lại bình thường dần dần, thay vì một cuộc khủng hoảng đau đớn.
"Mọi người nên hiểu rõ rằng nhiều mối quan hệ kinh tế trước đại dịch không phải là những định hướng chính sách tốt sau đại dịch", Christopher J. Waller, một thống đốc Fed, cho biết trong một bài phát biểu gần đây. “Mặc dù tôi không thấy dữ liệu gần đây báo hiệu suy thoái, nhưng tôi thấy một số rủi ro giảm đối với số lượng việc làm mà tôi sẽ theo dõi chặt chẽ”.
Ví dụ, các quan chức Fed thường lưu ý rằng một phần nguyên nhân cho sự gia tăng gần đây về tỷ lệ thất nghiệp là do làn sóng người mới tham gia thị trường lao động, chứ không phải do sự gia tăng đột biến trong việc sa thải. Mặc dù việc sa thải đang tăng nhẹ, nhưng không tăng đột biến.
Đó là lý do tại sao một số nhà kinh tế vẫn hy vọng vào hạ cánh mềm — đặc biệt là nếu Fed hành động kịp thời.
Các quan chức Fed đang cân nhắc giảm lãi suất nhiều hơn trong tháng này, cụ thể là vì họ cảnh giác với các rủi ro trên thị trường việc làm. Ngay cả khi họ không cắt giảm mạnh, có nhiều khả năng sẽ có các động thái mới đối với lãi suất tại cuộc họp tiếp theo nếu dữ liệu đáp ứng được tiêu chí của Fed.
Diane Swonk, nhà kinh tế trưởng tại KPMG cho biết: “Nếu thị trường việc làm suy yếu từ đây, họ sẽ phải — tại một thời điểm nào đó — cắt giảm 50 bps. Điểm mấu chốt là Fed, cụ thể hơn là ông Powell, muốn hạ cánh mềm thành công. Đây là di sản của ông ấy”.
New York Times