Chính sách thuế quan của Trump có mức độ quyết liệt như thế nào?

Một số mức thuế của Mỹ hiện tại đã gần bằng hoặc thậm chí cao hơn mức mà Trump và các cố vấn của ông đề xuất. Tuy nhiên, các mức thuế này chỉ áp dụng cho một số loại hàng hóa cụ thể. Việc áp dụng trên diện rộng sẽ là một bước ngoặt lớn.

Hiện tại, đối với hàng công nghiệp nhập khẩu – chiếm 94% tổng giá trị nhập khẩu hàng hóa của Mỹ – mức thuế trung bình theo trọng số thương mại là 2%, theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ. Một nửa số hàng công nghiệp vào Mỹ được miễn thuế hoàn toàn.

Mức thuế trung bình đối với hàng hóa ở các thời điểm trong quá khứ

Theo phân tích của Bloomberg Economics, các đề xuất thuế quan mà Trump đưa ra trong chiến dịch tranh cử sẽ đưa mức thuế trung bình của Mỹ lên mức chưa từng thấy kể từ đầu thế kỷ 20.

Trump muốn đạt được điều gì?

Kế hoạch áp thuế mới của Donald Trump không chỉ nhắm đến việc bảo vệ ngành sản xuất Mỹ mà còn phục vụ nhiều mục tiêu chiến lược khác.

Theo Scott Bessent, người được Trump đề cử làm Bộ trưởng Tài chính, thuế quan sẽ được sử dụng theo ba hướng: khắc phục các hành vi thương mại không công bằng, tạo nguồn thu cho ngân sách và làm đòn bẩy đàm phán trong chính sách đối ngoại. Trump tin rằng Mỹ đang bị "lợi dụng" trong thương mại và muốn dùng thuế quan để thúc đẩy sản xuất nội địa, đồng thời bù đắp phần thâm hụt ngân sách do các đợt cắt giảm thuế. Ông cũng coi thuế quan là công cụ thay thế cho các lệnh trừng phạt, giúp gia tăng áp lực trong các cuộc đàm phán với đối tác thương mại.

Trump đã nói về việc sử dụng thuế quan để phục hồi ngành sản xuất, và ngăn Mỹ bị “bóc lột” bởi các quốc gia khác do mất cân bằng thương mại. Ông đã đề xuất kết hợp thuế quan với các ưu đãi như đẩy nhanh cấp phép để khuyến khích các công ty xây dựng cơ sở sản xuất tại Mỹ. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump đã áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, với những tác động vẫn đang được đánh giá.

Nhiều nhà kinh tế tin rằng các biện pháp này hoạt động như một loại thuế đánh vào người tiêu dùng Mỹ và kìm hãm tăng trưởng kinh tế. Các nhà sản xuất trong nước không phải lúc nào cũng sẵn sàng sản xuất các mặt hàng bị áp thuế. Nếu quốc gia áp thuế không có nguồn cung nội địa thay thế, giá các mặt hàng đó có thể tăng lên.

“Chúng ta sẽ đưa các công ty quay trở lại,” ông nói trong một cuộc phỏng vấn với Tổng biên tập Bloomberg, John Micklethwait, tại Câu lạc bộ Kinh tế Chicago vào tháng 10. “Chúng ta sẽ tiếp tục giảm thuế cho các công ty sản xuất tại Mỹ. Chúng ta sẽ bảo vệ họ bằng các mức thuế mạnh.”

Trump muốn kéo dài các khoản cắt giảm thuế đã được thông qua vào năm 2017, vốn sẽ hết hạn vào cuối năm 2025, đồng thời mở rộng thêm một số ưu đãi thuế mới. Cụ thể, ông đề xuất miễn thuế đối với tiền tip và thu nhập từ an sinh xã hội, nhằm giảm gánh nặng thuế cho người lao động. Tuy nhiên, những biện pháp này có thể làm giảm nguồn thu của chính phủ, vì vậy Trump dự định bù đắp một phần bằng thuế quan – tức là tăng thu từ hàng nhập khẩu để hỗ trợ ngân sách.

Ông cũng có kế hoạch giảm thuế doanh nghiệp từ 21% xuống 15%. Những biện pháp này dự kiến sẽ làm giảm doanh thu chính phủ khoảng 4.6 nghìn tỷ USD trong vòng 10 năm. Nếu được thực hiện đầy đủ, kế hoạch tăng thuế quan của Trump có thể thu về 2.5 – 3 nghìn tỷ USD trong cùng khoảng thời gian, theo Bessent.

Theo Phòng nghiên cứu Ngân sách của Yale, mức thuế 10% trên toàn bộ hàng nhập khẩu và mức thuế 60% đối với hàng hóa Trung Quốc sẽ mang lại khoảng 2.6 nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới. Tuy nhiên, phản ứng trả đũa từ các nước khác có thể làm giảm thương mại toàn cầu, khiến nguồn thu này giảm đến 25%.

Trump ngày càng hoài nghi về các biện pháp trừng phạt vì cho rằng chúng khiến các quốc gia khác xa lánh đồng USD, và ông coi thuế quan là một công cụ ngoại giao hiệu quả hơn.

Gần đây, Mỹ và Colombia đã đối mặt với căng thẳng ngoại giao liên quan đến vấn đề hồi hương người nhập cư không có giấy tờ. Khi Colombia chậm trễ trong việc tiếp nhận công dân bị trục xuất, cựu Tổng thống Donald Trump lập tức đe dọa áp thuế, cấm đi lại, hạn chế thị thực và trừng phạt quốc gia Nam Mỹ này. Nguy cơ bùng phát một cuộc chiến thương mại giữa hai nước nhanh chóng xuất hiện. Tuy nhiên, chỉ trong vài giờ sau, Colombia đã đồng ý với các điều kiện của Mỹ, chấp nhận tiếp nhận người bị trục xuất trên các chuyến bay quân sự. Trước kết quả này, Trump rút lại lời đe dọa, còn Nhà Trắng tuyên bố chiến thắng, khẳng định chính sách cứng rắn của ông đã mang lại kết quả tức thì.

Cách tiếp cận của Trump có phải là điều mới mẻ?

Trước những năm 1930, Mỹ áp dụng chính sách bảo hộ mạnh mẽ, đánh thuế cao lên hàng nhập khẩu nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước và thúc đẩy công nghiệp phát triển.

Đạo luật Smoot-Hawley năm 1930, với mục tiêu bảo vệ nền kinh tế Mỹ khỏi tác động của Đại Suy Thoái, đã đẩy mức thuế nhập khẩu trung bình tăng khoảng 20%. Tuy nhiên, thay vì hỗ trợ tăng trưởng, chính sách này lại gây phản ứng dữ dội từ các đối tác thương mại, dẫn đến làn sóng trả đũa và suy giảm thương mại toàn cầu, khiến khủng hoảng kinh tế thêm trầm trọng. Thất bại này đã mở đường cho một giai đoạn dài thúc đẩy thương mại tự do, thúc đẩy việc thành lập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 1995 nhằm điều phối hệ thống thương mại toàn cầu. Trong bối cảnh đó, Đảng Cộng hòa, vốn từng ủng hộ bảo hộ thương mại, cũng dần từ bỏ thuế quan cao và chấp nhận chính sách tự do hóa như một phần của chiến lược kinh tế mới.

Mexico, Canada và Việt Nam sẽ rất dễ bị tổn thương trong cuộc chiến thương mại với Mỹ

Tuy nhiên, chính sách này đã quay trở lại trong nhiệm kỳ đầu của Trump, ông đã áp thuế để phục hồi ngành công nghiệp Mỹ và chống lại các hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc. Tổng thống Joe Biden cũng tiếp tục xu hướng này.

Ngay khi trở lại Nhà Trắng, Trump đã ra lệnh đổi tên một ngọn núi ở Alaska thành “Núi McKinley”, thể hiện sự ngưỡng mộ của ông đối với tổng thống thứ 25 của Mỹ, người đã “đề cao thuế quan để bảo vệ sản xuất trong nước và thúc đẩy công nghiệp Mỹ.”