Những chính sách không thể đoán trước của Trung Quốc đang ngăn cản đầu tư nước ngoài - thứ mà các thành phố khát vốn của đất nước đang mong muốn thu hút.

Các quan chức địa phương đang ráo riết thực hiện các cuộc gọi chào mời và tổ chức các buổi giới thiệu đầu tư ở nước ngoài, trong những nỗ lực kêu gọi vốn đã cạn kiệt sau nhiều năm chi tiêu cho đại dịch và thị trường bất động sản sụp đổ. Họ cũng phải đối mặt với áp lực từ chính quyền trung ương trong việc kêu gọi vốn đầu tư, khi Bộ Công thương gọi năm nay là “Năm đầu tư vào Trung Quốc”.

Những nỗ lực của họ đang được cộng đồng doanh nghiệp bên ngoài Trung Quốc hưởng ứng nồng nhiệt. Tuy nhiên, trong khi các biên bản ghi nhớ đã được ký kết và một số thỏa thuận được công bố, nhiều nhà đầu tư tiềm năng vẫn thận trọng về tăng trưởng kinh tế của đất nước và cảnh giác với những thay đổi chính sách bất ngờ.

Nhu cầu đầu tư vào Trung Quốc đang tiếp tục suy yếu do sự đàn áp của chính phủ đối với các công ty tư vấn nước ngoài, nơi giúp các nhà đầu tư toàn cầu và các công ty đa quốc gia có thể hiểu hơn Trung Quốc. Chiến dịch này diễn ra sau một loạt các quy định thắt chặt đột ngột đối với các ngành công nghiệp từ công nghệ đến bất động sản khiến vốn nước ngoài tháo chạy khỏi thị trường tài chính quốc gia.

“Chắc chắn có rất nhiều áp lực đối với các thành phố trong việc thu hút vốn đầu tư, và đây là mâu thuẫn lớn – các chính sách cấp trung ương ban hành đang đi ngược lại điều đó,” ông Noah Fraser, Giám đốc điều hành Hội đồng Doanh nghiệp Canada tại Trung Quốc cho biết. Hội đồng ngày càng ít được nghe về các khoản đầu tư mới. “Niềm tin của nhà đầu tư có lẽ đang ở mức thấp nhất từ trước đến nay.”

Theo tuyên bố của chính quyền địa phương và báo cáo truyền thông của chính phủ, trong vài tháng qua, hàng chục tỉnh và thành phố của Trung Quốc đã cử đại diện đến tổ chức các buổi giới thiệu đầu tư tại các quốc gia bao gồm Singapore, Nhật Bản, Pháp, Đức cũng như các quốc gia ở Trung Đông. Riêng Thượng Hải có kế hoạch tổ chức ít nhất 100 chuyến thăm nước ngoài trong năm nay để thu hút doanh nghiệp, trong khi tỉnh Quảng Đông ở phía nam muốn thu hút ít nhất 2 nghìn tỷ nhân dân tệ (288 tỷ USD) đầu tư nước ngoài trong 5 năm tới.

Tuy nhiên, việc tăng vốn đầu tư vào Trung Quốc hiện đang bị trì hoãn do những lo ngại như chính sách đàn áp các công ty tư vấn nước ngoài, theo giám đốc điều hành tại một doanh nghiệp du lịch có trụ sở tại Macau, người yêu cầu giấu tên do tính nhạy cảm của vấn đề. Người này gần đây đã có cuộc gặp với các quan chức từ thành phố Cát Lâm phía đông bắc để bàn bạc về việc kinh doanh nhân sâm và nhung hươu, cũng như các quan chức từ tỉnh Giang Tô để tìm kiếm cơ gội xuất khẩu cua lông. Bất chấp các cuộc đàm phán, người này không có kế hoạch mạo hiểm vào đại lục ngay lúc này.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Trung Quốc giảm mạnh trong nửa cuối năm ngoái do lợi nhuận doanh nghiệp giảm và nền kinh tế gặp khó khăn do chính sách phong tỏa Zero Covid. Các nhà đầu tư trên toàn cầu đã không còn máy hứng thú với chứng khoán Trung Quốc, với Chỉ số MSCI China Index giảm khoảng 50% so với mức đỉnh năm 2021. Tỷ lệ nắm giữ trái phiếu Trung Quốc của nước ngoài đã giảm 12 trong 13 tháng tính đến tháng 2, trước khi tăng nhẹ vào tháng 3.

Đáp lại điều này, Bộ Chính trị - cơ quan ra quyết định chính của Đảng Cộng sản - tháng trước đã kêu gọi chính quyền địa phương tăng cường đầu tư nước ngoài trong bối cảnh nhu cầu trong nước yếu và khó phục hồi.

Chính quyền địa phương của Trung Quốc đã phải đối mặt với một nhiệm vụ khó khăn. Chi tiêu của họ đã tăng 2.6% vào năm ngoái khi phải chi trả cho việc kiểm soát Covid, cắt giảm thuế và các chương trình khác, trong khi thu nhập giảm 11%, chủ yếu là do doanh số bán đất sụt giảm do thị trường bất động sản suy thoái. Chi phí lãi vay đang tăng lên sau khi họ tăng vay nợ trong những năm gần đây để chi trả cho đầu tư cơ sở hạ tầng và lấp đầy thâm hụt ngân sách. Lãi trái phiếu đạt tổng cộng 160 tỷ đô la vào năm 2022, tăng 21% so với một năm trước đó.

Căng thẳng gia tăng với phương Tây đang làm tăng thêm thách thức. Phần lớn các công ty Mỹ đã đầu tư vào Trung Quốc cho biết nước này không còn là ưu tiên hàng đầu nữa, trong khi chính phủ Mỹ đang tìm cách hạn chế các dòng vốn đầu tư vào Trung Quốc.

Singapore đã chứng kiến phái đoàn từ các thành phố của Trung Quốc sang thăm hầu như mỗi tuần trong năm nay, theo một quan chức yêu cầu giấu tên vì họ không được phép phát biểu công khai. Một doanh nhân phương Tây ở Hong Kong cho biết các quan chức đã bắt đầu gọi điện mời chào các công ty nước ngoài, bỏ qua các cuộc nói chuyện liên quan và trực tiếp đề nghị đầu tư, một chiến thuật mà người này cho là rất hiếm trước đại dịch. Doanh nhân này cho biết họ đang được một quan chức thương mại từ một thành phố ở tỉnh Sơn Đông mời chào.

Tuy nhiên, việc tìm kiếm cơ hội thật sự rất khó. Thị trưởng Thanh Đảo - một thành phố cảng ở tỉnh Sơn Đông, đã tổ chức một sự kiện ở Tokyo vào tháng 4 cho hơn 300 người. Một số doanh nghiệp nhỏ của Nhật Bản đã ký biên bản ghi nhớ vào cuối sự kiện, nhưng không có chi tiết nào được công bố về bất kỳ thỏa thuận hoặc đầu tư nào, với một người tham dự nói rằng ngày càng có nhiều bên miễn cưỡng đầu tư vào Trung Quốc do căng thẳng địa chính trị.

Theo một quan chức phụ trách quan hệ Đài Loan - Trung Quốc, trong khi hầu hết các hiệp hội doanh nghiệp Đài Loan ở Trung Quốc đại lục đều được yêu cầu tăng đầu tư trong năm nay, thì đầu tư mới từ các công ty Đài Loan đã giảm 10% trong quý đầu tiên và lượng tiền ngân hàng Đài Loan đầu tư vào Trung Quốc giảm xuống mức mức thấp kỷ lục vào cuối tháng 3, theo dữ liệu của chính phủ.

Giám đốc điều hành của một công ty phát triển bất động sản ở Hồng Kông cho biết những khó khăn trong việc thẩm định ở Trung Quốc đang ngăn cản các nhà đầu tư mua tài sản ở đại lục vì rủi ro nợ tiềm tàng. Mối quan tâm này đang trở nên trầm trọng hơn khi Chủ tịch Tập Cận Bình công bố các chiến dịch kiểm soát các công ty thẩm định nước ngoài.

Gary Lam, người sáng lập và giám đốc điều hành của Cộng đồng CEO châu Á, một câu lạc bộ tập trung vào việc phát triển mạng lưới các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có trụ sở tại Hồng Kông, cho biết những doanh nghiệp đầu tư cũng đang có cách tiếp cận thận trọng, thích tập trung vào hoạt động của chính họ ở Trung Quốc thay vì đầu tư trực tiếp bằng tiền mặt.

Lam cho biết: “Họ muốn kiểm soát các công ty của mình vì niềm tin của họ vào chính phủ Trung Quốc và môi trường kinh doanh hiện tại đã bị xói mòn giữa vô số các cuộc đàn áp của chính phủ và sự thay đổi liên tục trong chính sách”.