Ngày 12/10, Bộ Tài chính Trung Quốc đã công bố kế hoạch "tăng cường đáng kể" việc phát hành trái phiếu nhằm khôi phục nền kinh tế đang gặp khó khăn. Tuy nhiên, quy mô cụ thể của gói kích thích vẫn chưa được tiết lộ, khiến các nhà đầu tư lo lắng về khả năng duy trì đà phục hồi gần đây của thị trường chứng khoán.

Bộ trưởng Tài chính Lan Foan cho biết Bắc Kinh sẽ hỗ trợ các chính quyền địa phương trong việc giải quyết vấn đề nợ, trợ cấp cho người có thu nhập thấp, hỗ trợ thị trường bất động sản và tái cấp vốn cho các ngân hàng nhà nước và nhiều biện pháp khác. Những biện pháp này đều là những yêu cầu mà các nhà đầu tư đã nhấn mạnh, khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang mất đà tăng trưởng, phải đối mặt với áp lực giảm phát và sự thiếu niềm tin của người tiêu dùng giữa cuộc khủng hoảng bất động sản.

Việc thiếu con số cụ thể về gói kích thích có thể khiến các nhà đầu tư tiếp tục lo lắng, chờ đợi một lộ trình chính sách rõ ràng hơn từ chính phủ, đặc biệt là trước cuộc họp sắp tới của cơ quan lập pháp Trung Quốc, nơi sẽ phê duyệt việc phát hành trái bổ sung. Ngày diễn ra cuộc họp này vẫn chưa được công bố, nhưng dự kiến sẽ diễn ra trong vài tuần tới.

Một số chuyên gia cho rằng cuộc họp báo này tuy thể hiện quyết tâm của chính phủ nhưng lại thiếu những chi tiết cụ thể. Vasu Menon, giám đốc chiến lược đầu tư tại OCBC ở Singapore, nhận định: "Gói kích thích tài khóa mạnh mẽ mà các nhà đầu tư kỳ vọng để giữ cho thị trường chứng khoán tiếp tục tăng đã không xuất hiện," điều này có thể làm một số nhà đầu tư thất vọng. Hơn nữa, nhiều dữ liệu kinh tế trong những tháng gần đây đã không đạt được kỳ vọng, khiến các nhà kinh tế và nhà đầu tư lo ngại rằng mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% của chính phủ trong năm nay có thể gặp rủi ro, đồng thời có thể xảy ra tình trạng suy thoái cơ cấu dài hạn.

Dữ liệu cho tháng Chín, sẽ được công bố trong tuần tới, dự kiến sẽ cho thấy sự suy giảm của các chỉ số kinh tế nhưng các quan chức đã bày tỏ rằng họ có "đầy đủ niềm tin" rằng mục tiêu năm 2024 sẽ được thực hiện.

Gói kích thích tài khóa mới đã trở thành chủ đề được bàn tán sôi nổi trên các thị trường tài chính toàn cầu, đặc biệt sau cuộc họp vào tháng Chín của các lãnh đạo hàng đầu Đảng Cộng sản Trung Quốc, Bộ Chính trị, đã thể hiện sự cấp bách đang gia tăng về tình hình kinh tế.

Chỉ số CSI 300 đã đạt mức cao nhất trong hai năm, tăng 25% chỉ trong vài ngày sau cuộc họp đó, nhưng đã giảm trở lại khi các nhà đầu tư lo lắng do sự thiếu vắng các chi tiết chính sách từ chính phủ. Thị trường hàng hóa toàn cầu, từ quặng sắt đến kim loại công nghiệp và dầu mỏ, cũng đã có sự biến động do hy vọng rằng các biện pháp kích thích sẽ thúc đẩy nhu cầu chậm chạp từ Trung Quốc.

Reuters đã đưa tin vào tháng trước rằng Trung Quốc dự định phát hành các trái phiếu chính phủ đặc biệt trị giá khoảng 2 nghìn tỷ nhân dân tệ (284.43 tỷ USD) trong năm nay như một phần của gói kích thích tài khóa mới. Một nửa số này sẽ được sử dụng để hỗ trợ các chính quyền địa phương giải quyết vấn đề nợ, trong khi nửa còn lại sẽ trợ cấp cho việc mua sắm thiết bị gia dụng và hàng hóa khác, cũng như tài trợ cho khoản trợ cấp hàng tháng khoảng 800 nhân dân tệ (114 USD) cho tất cả các hộ gia đình có hai con trở lên.

Ngoài ra, Bloomberg News cũng đưa tin rằng Trung Quốc đang xem xét việc bơm vào các ngân hàng nhà nước lớn nhất của mình tới 1 nghìn tỷ nhân dân tệ, tuy nhiên các nhà phân tích cho rằng khả năng cho vay này sẽ gặp khó khăn do nhu cầu tín dụng yếu.

Tăng cường kích thích tài khóa

PBC vào cuối tháng Chín đã công bố các biện pháp hỗ trợ tài chính mạnh mẽ nhất kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, bao gồm cắt giảm lãi suất, bơm 1 nghìn tỷ nhân dân tệ vào nền kinh tế và các biện pháp khác để hỗ trợ thị trường bất động sản và chứng khoán.

Mặc dù các biện pháp này đã nâng cao tâm lý thị trường, nhưng các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh cũng cần phải giải quyết các vấn đề cấu trúc sâu sắc hơn, chẳng hạn như thúc đẩy tiêu dùng và giảm bớt sự phụ thuộc vào đầu tư hạ tầng dựa vào nợ.

Hầu hết gói kích thích tài khóa của Trung Quốc vẫn được đầu tư, nhưng điều này dẫn đến việc nợ tăng vượt quá tăng trưởng kinh tế khi lợi suất giảm dần. Theo ước tính nợ chính phủ trung ương chiếm 24% tổng sản phẩm kinh tế. Tuy nhiên, quỹ này ước tính tổng nợ công, bao gồm nợ của các chính quyền địa phương, khoảng 16 nghìn tỷ USD, tương đương 116% GDP.

Ông Lan cho biết các chính quyền địa phương vẫn có 2.3 nghìn tỷ nhân dân tệ để chi tiêu trong ba tháng cuối năm nay, bao gồm các hạn ngạch nợ và quỹ chưa sử dụng. Các thành phố sẽ được phép thu mua lại đất chưa sử dụng từ các nhà phát triển bất động sản, ông nói thêm.

Mức lương thấp, tỷ lệ thất nghiệp cao ở giới trẻ và hệ thống an sinh xã hội yếu kém có nghĩa là chi tiêu hộ gia đình của Trung Quốc chiếm chưa đến 40% sản lượng kinh tế hàng năm, thấp hơn khoảng 20 điểm phần trăm so với mức trung bình toàn cầu. Trong khi đó, đầu tư lại cao hơn 20 điểm.

Các quan chức Trung Quốc đã nhiều lần cam kết trong suốt thập kỷ qua sẽ tăng cường nỗ lực thúc đẩy nhu cầu trong nước, nhưng vẫn chưa đạt được kết quả mong muốn, điều này đòi hỏi phải xem xét lại nhiều chính sách và thể chế. Ông Lan cho biết thêm rằng sẽ có thêm nhiều cải cách được công bố "theo từng bước."

"Trọng tâm dường như đang xoay quanh việc bù đắp khoảng trống tài khóa và giải quyết rủi ro nợ của chính quyền địa phương," Huang Xuefeng, giám đốc nghiên cứu tín dụng tại Shanghai Anfang Private Fund Co, nhận định về cuộc họp báo. "Mà không có các biện pháp nhằm mục tiêu vào nhu cầu và đầu tư, thật khó để giảm bớt áp lực giảm phát."