Chúng ta sẽ áp dụng các hình phạt nghiêm khắc đối với Trung Quốc và tất cả các quốc gia lợi dụng chúng ta - Donald Trump

Thuế quan cao hơn? Thật sự đấy?

Thương mại quốc tế luôn là nguyên khí quốc gia. Hãy cùng xem các đô thị lớn nhất thế giới - chúng đều chứa đụng nền văn hoá nổi bật và sự thịnh vượng. Bạn nghĩ Amsterdam đã trở thành một trong những thành phố giàu có nhất thế giới như thế nào? Đó là ta còn chưa ngó tới London hay NYC. Thật khó để tìm thấy một thành phố hạng A nào trên thế giới không xây dựng hình ảnh thịnh vượng của mình bằng các hoạt động thương mại quốc tế.

Do đó, phản ứng đầu tiên của tôi khi nghe tin Donald Trump có ý định hạn chế thương mại quốc tế bằng cách tăng thuế nhập khẩu là tôi đã vô cùng sửng sốt. Ôi trời, tôi tự nhủ. Liệu ông ta có hiểu mình đang làm gì hay không? Và mức độ lo âu của tôi tăng dần đến đỉnh điểm khi tôi nhận ra Kamala Harris cũng có ý định tương tự.

Tuy nhiên, quan điểm của Trump và Harris về thuế quan không đứng trên lập trường về kinh tế, mà là về chính trị. Cả hai đều biết rằng một bộ phận lớn lực lượng lao động Hoa Kỳ ủng hộ việc hạn chế quyền tiếp cận thị trường Hoa Kỳ của các công ty không đến từ Hoa Kỳ.

Ngày bầu cử đang đến gần, và mọi lá phiếu đều trở nên giá trị hơn bao giờ hết.

Các đề xuất được đưa ra

Hiện tại, vẫn chưa có nhiều thông tin được công bố về kế hoạch của Harris, vì vậy trong bài viết này, chúng ta sẽ tập trung vào Trump. Trump đã đề xuất rằng, khi ông trở lại Nhà Trắng vào tháng 1 năm sau, ông chắc chắn sẽ tăng thuế đối với hàng hoá nhập khẩu. Tuy nhiên, khi bạn muốn đánh giá mức độ thiệt hại có thể xảy ra, mọi thứ sẽ trở nên phức tạp, vì ông ta đã đưa ra khoảng 5 mô hình khác nhau cho đến nay.

Một trong những mô hình Trump đưa ra đề xuất mức thuế 10% trên mức thuế nhập khẩu hiện hành đối với tất cả hàng hoá và dịch vụ nhập khẩu, ngoại trừ hàng hoá từ Trung Quốc. Trung Quốc sẽ được coi là trường hợp đặc biệt. Ngày nay, hàng hoá và dịch vụ nhập khẩu từ Trung Quốc phải chịu mức thuế 12%. Trump đã đưa ra con số đó trong nhiệm kỳ 2017-2020 của mình, và Biden vẫn chưa động đến. Gần đây hơn, Trump đã chỉ ra rằng ông có kế hoạch tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hoá và dịch vụ nhập khẩu từ Trung Quốc lên 60% (!).

Một chiến lược như vậy cần được cân nhắc kỹ lưỡng và lý do có thể đến từ việc thuế quan đã là giải pháp kém hiệu quả hơn rất nhiều so với cách đây 100 năm. Hiểu một cách đơn giản, thuế quan không còn giải quyết được tình trạng mất cân bằng thương mại nữa vì hầu hết các giao dịch thương mại không còn được giải quyết song phương. Có thể điều này đã đúng vào cách đây 1 thế kỷ, khi chi phí vận chuyển quá cao để có thể sản xuất ở nhiều địa điểm, nhưng điều đó đã không còn chính xác theo thời gian.

Do đó, mức thuế quan cao hơn rất có thể sẽ là một thất bại về kinh tế, nhưng vẫn có khả năng thành công về mặt chính trị.

Mặc dù Trump dường như đã tạo ra hàng nghìn việc làm trong lĩnh vực sản xuất trong nhiệm kỳ trước, trong một nghiên cứu từ tháng 12 năm 2019, các nhà kinh tế của Fed đã phát hiện ra rằng việc làm trong lĩnh vực sản xuất đã giảm ròng do mức thuế quan cao hơn.

Về góc độ chính trị, David Dorn từ Đại học Zurich đã diễn giải như sau: “Mọi người phản ứng rất tích cực, tích cực theo cách hiểu của Đảng Cộng hoà, để hoạt động nhập khẩu sẽ bảo vệ ngành công nghiệp địa phương của họ, [và] họ sẽ không trừng phạt Đảng Cộng hoà nhiều như vậy nếu địa điểm của họ phải chịu thuế quan trả đũa.” (theo NYTimes).

Đối với cả hai phe, thuế quan dường như là một điểm chính sách quan trọng trong chiến dịch tranh cử hiện tại. Điều quan trọng là phải chúng ta phải hiểu rằng, mặc dù thuế quan không vượt qua được mọi bài kiểm tra kinh tế, nhưng chúng có động cơ chính trị và đối với một ứng cử viên tổng thống, đảm bảo phiếu bầu vẫn là ưu tiên hàng đầu.

Khả năng tăng thuế là bao nhiêu?

Mô hình 10/60 chỉ là một trong số ít đề xuất mà Trump và các cố vấn của ông đang đưa ra. Trump đang muốn thử nghiệm trước. Vẫn còn quá sớm để nói rằng chúng ta sẽ sử dụng mô hình nào, nhưng có vẻ chắc chắn rằng thuế quan sẽ tăng dưới thời tổng thống tiếp theo, bất kể đó là ngài tổng thống hay bà tổng thống.

Câu hỏi duy nhất là (1) Quốc gia nào sẽ được làm “chuột bạch" đầu tiên và (2) Ta sẽ tăng thuế lên bao nhiêu?

Mô hình 10/60 rõ ràng là đề xuất gây sốc nhất từng được chia sẻ với công chúng cho đến nay. Một mô hình ít gây sốc hơn dựa trên một loạt các mức thuế quan - từ 5% đến 60% tùy thuộc vào loại hàng hoá hoặc dịch vụ đang được đề cập - và mô hình đó chỉ ra mức tăng 19 điểm phần trăm đối với thuế quan lên hàng hoá và dịch vụ nhập khẩu từ Trung Quốc. Hội đồng xét xử vẫn chưa đưa ra kết luận liệu mô hình đó có làm tăng thuê đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác ngoài Trung Quốc hay không.

Vấn đề mà người Mỹ phải đối mặt là mức thuế quan cao hơn hầu như luôn dẫn đến hành động trả đũa, đó là lý do tại sao tuyên bố rằng mức thuế nhập khẩu cao hơn sẽ dẫn đến nhiều việc làm hơn trong nước là không chính xác. Hành động trả đũa cũng giống như chiến tranh thương mại, tức là người Mỹ càng tăng thuế nhập khẩu của Hoa Kỳ thì khả năng chúng ta rơi vào một cuộc chiến tranh thương mại tồi tệ càng cao, điều này chẳng đem lại lợi ích cho bất kỳ ai, bởi nó không tốt cho cả tăng trưởng GDP, lạm phát, và lợi nhuận cổ phiếu trên toàn thế giới.

Và đó chính xác là lý do tại sao không có ứng cử viên nào, theo tôi, có khả năng sẽ chọn mô hình gây ra thiệt hại tối đa. Một mô hình như vậy sẽ không được Phố Wall đón nhận nồng nhiệt và cả hai ứng cử viên đều cần rất nhiều sự ủng hộ từ đó để giành chiến thắng vào tháng 11.

Điều gì đã xảy ra lần trước và điều gì có thể xảy ra lần này?

Hoa Kỳ là nước nhập khẩu ròng hàng hóa và dịch vụ với giá trị khoảng 1 nghìn tỷ USD mỗi năm. Chính quyền Trump 2017-2020 đã tăng thuế quan khoảng 80 tỷ USD trong nhiệm kỳ của mình, và CBO ước tính rằng chương trình này khiến mỗi hộ gia đình Hoa Kỳ mất khoảng 1.300 đô la vào năm 2020.

Mức thuế 10% đối với tất cả hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu sẽ có tác động tương tự, với các gia đình có thu nhập trung bình phải đối mặt với ít nhất 1.700 USD chi phí bổ sung hàng năm, có khả năng lên tới 2.400 USD nếu thuế quan được chuyển hoàn toàn cho người tiêu dùng. Nếu áp dụng mức thuế 60% đối với Trung Quốc, các gia đình có thu nhập trung bình sẽ phải đối mặt với chi phí bổ sung gần 4.000 USD mỗi năm.

Việc ước tính tác động đối với các hộ gia đình Hoa Kỳ trên thực tế khá khó khăn. Bạn không biết người tiêu dùng thay đổi thói quen mua sắm của họ đến mức nào. Họ có chấp nhận mức tăng giá hay thay thế hàng hóa và dịch vụ đang được đề cập bằng hàng hóa và dịch vụ từ các quốc gia áp dụng mức thuế thấp hơn?

Hiệu ứng ròng ước tính

Thuế quan hiếm khi diễn ra theo đúng kế hoạch và có (ít nhất) ba lý do cho điều đó:
50%

1. Khi bạn áp dụng mức thuế quan (cao hơn), không có gì đảm bảo rằng bạn sẽ giảm được lượng hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu. Thay vào đó, bạn có thể chỉ làm tăng lạm phát giá cả. Sự đồng thuận là mức thuế quan 10% của Hoa Kỳ đối với tất cả hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu sẽ làm tăng CPI của Hoa Kỳ khoảng 1% trong năm đầu tiên sau khi thực hiện, rất có thể dẫn đến một Fed thù địch hơn;

2. Khi bạn tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc, chẳng hạn, người tiêu dùng có thể chọn mua cùng một loại hàng hóa từ các quốc gia khác (ví dụ: Việt Nam), tức là cán cân thương mại chung có thể không bị ảnh hưởng ở mức độ có ý nghĩa; và

3. Các loại công việc mà Hoa Kỳ đã mất do cạnh tranh nhập khẩu từ, chẳng hạn như Trung Quốc, trong quá khứ khá khác so với các loại công việc sẽ được tạo ra nếu những ngành công nghiệp đó mở rộng hoạt động ngày nay, nghĩa là mức tăng việc làm tiềm năng từ thuế quan mới rất có thể sẽ nhỏ hơn nhiều so với mức mất việc làm từ cạnh tranh nhập khẩu trước đó.
.. và, vì những lý do đó, rất khó để dự đoán hai ứng cử viên sẽ chọn mô hình nào và tác động chính xác sẽ là gì. Tuy nhiên, chúng ta biết chắc rằng lạm phát của Hoa Kỳ sẽ tăng và chúng ta biết rằng tăng trưởng GDP của Hoa Kỳ sẽ giảm.

Nếu chúng ta giả định rằng chúng ta sẽ kết thúc với mức thuế nhập khẩu toàn diện là 10% đối với tất cả các quốc gia, ngoại trừ Trung Quốc và theo mô hình thu nhỏ được giới thiệu trước đó về hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, một phân tích chi tiết do Goldman Sachs Research thực hiện cho thấy điều sau đây sẽ xảy ra: Lạm phát của Hoa Kỳ sẽ tăng 1,2% trong năm đầu tiên sau khi triển khai (Biểu đồ 1) trong khi tăng trưởng GDP của Hoa Kỳ sẽ thấp hơn 0,6% so với mức lẽ ra phải đạt được (biểu đồ không bao gồm).

Kết quả thực sự không làm tôi ngạc nhiên. Thuế quan là giải pháp tồi tệ - chấm hết - nhưng thực tế là kết quả vẫn chưa ngã ngũ có lẽ là phần đáng ngạc nhiên nhất của phân tích này. Nhưng một lần nữa, đối với họ, đó là về việc được bầu, không phải về kinh tế.