Theo những bình luận gần đây, báo cáo việc làm của Mỹ vào thứ Sáu tuần trước đã gây ra nhiều bối rối cho các nhà kinh tế về tình hình kinh tế của quốc gia lớn nhất thế giới và chính sách của Fed.

Sự bất ngờ trong báo cáo việc làm không thể xem nhẹ. Trong tháng 9, số việc làm mới đạt 254,000, vượt hơn 100,000 so với dự đoán và cao hơn khoảng 30,000 so với ước tính tối đa trong khảo sát của Bloomberg. Hơn nữa, các số liệu trước đó cũng được điều chỉnh tăng, làm tăng thêm sự quan tâm đến báo cáo này và những dữ liệu khác đi kèm.

Dự báo ban đầu về tỷ lệ thất nghiệp cho rằng nó sẽ giữ nguyên ở mức 4.2%, trong khi nhiều ý kiến dự đoán con số này có thể tăng lên 4.3%. Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống còn 4.1%. Bên cạnh đó, mức lương theo giờ tăng 0.4% trong tháng, cũng cao hơn kỳ vọng của thị trường.

Dựa trên báo cáo "ấn tượng" này, có bốn điểm quan trọng cần lưu ý:

• Thị trường lao động không chỉ ổn định ở giai đoạn cuối của chu kỳ kinh tế mà còn đang hoạt động rất mạnh mẽ.
• Mỹ đang duy trì "chủ nghĩa ngoại lệ kinh tế" trong khi các khu vực kinh tế quan trọng khác như Trung Quốc và châu Âu vẫn gặp khó khăn.
• Fed có lý do chính đáng để chống lại áp lực của thị trường, tiếp tục tập trung vào mục tiêu việc làm và đồng thời mặc định rằng lạm phát đã được kiểm soát.
• Thị trường cần điều chỉnh lại kỳ vọng về việc Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong giai đoạn 2024-2025.

Tuy nhiên, có nhiều lý do để thận trọng khi đánh giá quá cao các con số này. Dữ liệu hàng tháng thường rất không ổn định và còn có những yếu tố ngẫu nhiên cũng như khó khăn trong ước tính. Những số liệu bất ngờ khác trong tuần trước, chẳng hạn như từ Khảo sát Tuyển dụng và Thay đổi Lao động, cũng đã gây ra những bất ngờ lớn về số lượng việc làm đang tuyển dụng.

Dù rất dễ bị cuốn vào các số liệu gần đây, nhưng chúng ta không nên đánh giá hời hợt. Thay vào đó, cần đi sâu vào quá trình hình thành sự đồng thuận về nền kinh tế Mỹ và các quan điểm chính sách liên quan.

Nền kinh tế hiện nay không nằm trong trạng thái cân bằng ổn định. Trên thực tế, nền kinh tế đang trải qua những thay đổi lớn về cơ cấu, làm giảm hiệu quả của các đợt tăng lãi suất trước đó của Fed và khiến nhiều nhà kinh tế bất ngờ. Năm nay, chúng ta đã chứng kiến nhiều lần thay đổi quan điểm. Thêm vào đó, nền kinh tế và thị trường vẫn hoạt động theo mô hình bị "chi phối bởi thanh khoản".

Trong thời gian tới, chúng ta có thể mong đợi nhiều dữ liệu trái chiều hơn do các điểm chuyển biến trong nền kinh tế, như sự thay đổi trong tầm quan trọng của các ngành tăng trưởng khác nhau và sự phân hóa trong tài sản, nơi mà người giàu tiếp tục phát triển trong khi người nghèo đang gặp nhiều khó khăn hơn. Để hiểu rõ hơn về nền kinh tế này, các nhà kinh tế cần kết hợp giữa phân tích chi tiết và các đánh giá tổng quát. Nếu không, họ sẽ gặp phải những bất ngờ liên tục trong một nền kinh tế đầy biến động.

Các khía cạnh quan trọng trong cách tư duy

Cách thức tư duy cũng rất quan trọng, đặc biệt là liên quan đến ba vấn đề chính:

Tác động của chính sách tài khóa: Các ngân hàng trung ương từ lâu đã là coi chính sách tiền tệ là công cụ chính sách duy nhất, dẫn đến việc người ta thường bỏ qua tầm quan trọng của chính sách tài khóa và các thay đổi cơ cấu trong lĩnh vực tư nhân, chẳng hạn như công nghệ và dịch vụ. Đây là một sai lầm, vì cả hai yếu tố này đều có ảnh hưởng lớn đến kết quả kinh tế.

Nhiều người có xu hướng chỉ nghĩ đến các kịch bản cơ sở trong một thế giới có phân phối chuẩn, tức là với giá trị trung bình chiếm phần chủ đạo còn phần đuôi rất mỏng. Điều này cần thay đổi. Chúng ta nên chấp nhận một mô hình phân phối đa dạng hơn, không có giá trị trung bình rõ ràng, và có phần đuôi dày. Dự đoán của tôi về phân phối xác suất là: 30% cho khả năng suy thoái, 55% cho khả năng hạ cánh mềm và 15% cho khả năng có một cú sốc cung thuận lợi.

Cách tiếp cận của Fed: Nhiều người nghĩ rằng Fed vẫn phụ thuộc quá nhiều vào dữ liệu và cố gắng nhắm đến một kết quả cụ thể. Thực tế, chính sách của Fed đang chuyển từ việc phụ thuộc vào dữ liệu quá khứ sang một cách tiếp cận an toàn hơn, nhằm giảm thiểu khả năng xảy ra những kết quả xấu.

Cách tiếp cận hiện tại của Fed tập trung vào việc tránh những sai lầm chính sách, không siết chặt quá mức trong thời gian dài và không quá lo lắng về chi phí bảo hiểm tiềm năng. Ví dụ, Fed đã không cắt giảm lãi suất 50 bps vào tháng trước vì theo Chủ tịch Jerome Powell, nền kinh tế đang "khá tốt" và Fed tin rằng "sức mạnh của thị trường lao động có thể được duy trì".

Cuối cùng, sự bất ngờ từ dữ liệu vào thứ Sáu tuần trước so với kỳ vọng sẽ không phải là lần cuối cùng, trừ khi các nhà kinh tế chống lại sự cám dỗ để bỏ qua cú sốc này. Trong nền kinh tế ngày nay, điều cần thiết là phải có tư duy cởi mở về lý do tại sao những biến động này vẫn tiếp diễn và cách tốt nhất để điều chỉnh chính sách cho phù hợp.