Bảng Anh đang dần biến thành một đồng tiền thị trường mới nổi?
Nguyễn Long Hà
Junior Analyst
Tại sao đồng tiền của Anh lại dễ bị ảnh hưởng trước các cuộc khủng hoảng — và phổ biến một cách lạ kỳ?
Đồng Sterling đã từng là tiền tệ thống trị của thế giới. Khi đồng đô la Mỹ lên ngôi, nó trở thành đồng hạng hai nhưng vẫn thuộc hàng ưu tú, và trong nhiều thập kỷ vẫn duy trì được vị trí ấy. Tuy nhiên, gần đây, sự tỏa sáng của đồng bảng Anh dường như lại giảm sút — Kamal Sharma của Bank of America nói rằng nó đã “hoạt động giống như các loại tiền tệ được sử dụng trong thị trường mới nổi”.
Không phải là đồng bảng Anh đột nhiên biến thành lira của Thổ Nhĩ Kỳ hoặc peso của Argentina. Nó vẫn là một phần của nhóm G5 các loại tiền tệ được giao dịch nhiều, cùng với đồng đô la, đồng euro, đồng yên Nhật và đồng Franc Thụy Sĩ. Tuy nhiên, nó đã tỏ ra dễ bị tác động hơn những đồng tiền khác.
Một "cú sập chớp nhoáng" vào tháng 10 năm 2016 đã khiến giá trị của nó từ 1.26 đô la xuống 1.14 đô la trong vòng chưa đầy một phút. Khi cơn hoảng loạn do covid gây ra bao trùm các thị trường vào tháng 3 năm 2020, nó đã giảm 12% so với đồng đô la trong khoảng thời gian hai tuần (đồng euro chỉ giảm 6%). Khi các trạm xăng của Anh cạn kiệt vào tháng 9 năm ngoái, nó lại lao dốc và kỳ vọng của các nhà giao dịch về sự biến động trong tương lai của nó tăng vọt. Quyết định tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Anh sớm hơn hầu hết các quốc gia, khiến đồng bảng Anh ổn định hơn, nhưng một số nhà bình luận vẫn kiên quyết rằng đồng bảng Anh không chỉ tách khỏi tiền tệ của các nền kinh tế phát triển khác mà còn gia nhập hàng ngũ tiền tệ của các nền kinh tế mới nổi.
Những tuyên bố như vậy thường được đưa ra khi người phát biểu đã cân nhắc rất kĩ lưỡng. Những thuộc tính thú vị của các đồng tiền của nền kinh tế mới nổi bao gồm chịu kiểm soát vốn (đồng nhân dân tệ của Trung Quốc), siêu lạm phát (đồng peso của Argentina) và chính sách tiền tệ “không chính thống ”(đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ). Khả năng thanh khoản giảm trong các đợt suy giảm của thị trường có thể khiến đồng bảng Anh bị mất giá nghiêm trọng, điều này giải thích tại sao nó không phải là đồng tiền trú ẩn như đồng đô la hoặc đồng franc Thụy Sĩ. Nhưng trong những thời điểm bình thường, bạn có thể gọi đến bộ phận giao dịch ngoại hối của ngân hàng yêu cầu bán nửa tỷ bảng Anh và họ sẽ không gặp khó khăn khi làm vậy. Nhưng một đồng tiền của các nền kinh tế mới nổi thì không có khả năng đó.
Trên thực tế, đồng bảng Anh lại đáng chú ý vì điều ngược lại: nó đóng một vai trò ngoại cỡ kỳ lạ trong thị trường ngoại hối. Anh chiếm 3% gdp của thế giới. Tuy nhiên, trong hơn 20 năm qua, đồng tiền của nó đã liên tục tham gia vào hơn một phần mười các giao dịch fx.
Vậy tại sao các nhà giao dịch lại thích đồng bảng Anh, nếu nó rất “dễ vỡ”? Bạn có thể giao dịch ngoại tệ nếu bạn muốn mua hàng hóa hoặc dịch vụ từ quốc gia phát hành nó. Hoặc bạn có thể bán thứ gì đó để đổi lấy nó và muốn chuyển số tiền thu được trở lại đơn vị tiền tệ của bạn. Cả hai đều không giải thích được sự phổ biến của đồng bảng Anh: vào năm 2019, Anh chiếm 3.8% nhập khẩu hàng hóa toàn cầu và 2.6% xuất khẩu. Nó cũng không nổi bật trong các khoản nắm giữ dự trữ của ngân hàng trung ương (nó chiếm ít hơn 5% dự trữ toàn cầu). Đồng đô la chi phối các khoản thanh toán toàn cầu, nhiều chính phủ vay với đô la và một số thị trường - ví dụ như hàng hóa – cũng được định giá bằng đồng tiền này. Đồng bảng Anh thì không làm được điều nào trong số những điều trên.
Trên thực tế, nó là một phương tiện để thực hiện các mục tiêu nhỏ hơn: đầu cơ và đầu tư xuyên biên giới. Mọi người giao dịch đồng bảng Anh để đầu cơ giá trị của nó, hoặc vì họ đang mua hoặc bán tài sản của Anh. Về điểm này, nó có nhiều điểm chung hơn với một loại tiền tệ khác của thế giới giàu có. Giống như đồng bảng Anh, đồng đô la Úc được phát hành bởi một nền kinh tế mở, phát triển chủ yếu dựa vào thương mại. Những người đầu tư sử dụng cả hai loại tiền tệ để đặt cược vào các xu hướng lớn: đồng bảng Anh là một đại diện cho những người đầu tư theo khẩu vị rủi ro; đồng đô la Úc đại diện cho giá hàng hóa. Và những người này quan tâm nhiều hơn cho thị trường ngoại hối hơn là mức tăng của nền kinh tế hoặc khối lượng giao dịch. Úc chỉ chiếm chưa đến 2% gdp thế giới, nhưng đồng của tiền của quốc gia này hiện diện trong 6.8% của các giao dịch ngoại hối.
Năm năm sau cuộc bỏ phiếu Brexit, có rất ít dấu hiệu về nước Anh toàn cầu mà các cử tri đã được hứa hẹn, và tuyên bố đồng bảng Anh là một đồng tiền của nền kinh tế mới nổi phù hợp với xu hướng thoái trào của đất nước này . Nhưng để hiểu vai trò của đồng bảng Anh ngày nay, có lẽ chúng ta phải hạ bớt kỳ vọng về nó.
The Economist