Một mặt, lãi suất chính sách điều chỉnh theo lạm phát của Fed đang ở mức cao nhất kể từ năm 2007, thậm chí sau đợt cắt giảm 50 điểm cơ bản hồi tháng 9. Điều này cho thấy Fed vẫn còn dư địa để tiếp tục giảm lãi suất, thậm chí có thể giảm "hàng trăm điểm cơ bản" như Chủ tịch Fed Chicago Austan Goolsbee gợi ý. So sánh với mức lãi suất thực cân bằng (R*) ước tính từ 0.7% đến 1.2%, chính sách hiện tại của Fed dường như rất hạn chế.

Tuy nhiên, nhiều chỉ số tài chính trên thị trường lại cho thấy một bức tranh khác. Theo một số chỉ số, điều kiện tài chính đang ở mức nới lỏng nhất trong nhiều năm qua, chủ yếu nhờ sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường chứng khoán Mỹ. Sự phân kỳ này đặt ra câu hỏi: liệu lãi suất thực sẽ giảm xuống, hay điều kiện tài chính sẽ thắt chặt hơn, hoặc cả hai? Hiện tại, chưa ai biết chắc điều gì sẽ xảy ra.

NỀN KINH TẾ VÀ THỊ TRƯỜNG CÙNG KHỞI SẮC

Tình hình kinh tế Mỹ hiện nay khá khả quan, với tăng trưởng GDP hàng năm đạt 2.8% cùng với đó là mùa báo cáo lợi nhuận doanh nghiệp khởi sắc. Khả năng chấp nhận rủi ro của nhà đầu tư vẫn cao bất chấp rủi ro địa chính trị và cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới. Chứng khoán bứt phá 40% trong năm qua, còn lợi suất trái phiếu doanh nghiệp xuống thấp nhất 20 năm.

Tuy nhiên, điều nghịch lý là trong khi lạm phát hạ nhiệt, lãi suất vay thực tế lại tăng lên mức đỉnh trong 17 năm. Bên cạnh đó, kỳ vọng về việc Fed nới lỏng chính sách đang giảm dần do nền kinh tế tăng trưởng vững chắc.

CÁC CHUYÊN GIA NHÌN NHẬN THẾ NÀO?

BNP Paribas phân tích rằng mặc dù lãi suất cao cho thấy Fed đang thắt chặt, nhưng điều quan trọng hơn là các điều kiện tài chính tổng thể đã nới lỏng đáng kể. Theo mô hình của Fed, điều này có thể giúp GDP tăng thêm 0.7% trong năm tới.

Joe Lavorgna, Giám đốc điều hành và Chuyên gia kinh tế trưởng tại SMBC Nikko Securities, cho rằng điều kiện tài chính nới lỏng này phần lớn là do sự bùng nổ của thị trường chứng khoán. Ông gọi đây là hiện tượng "cái đuôi điều khiển con chó": sự tăng giá cổ phiếu đang thúc đẩy giá tài sản nói chung và làm cho việc tiếp cận tài chính dễ dàng hơn, tạo ra một vòng lặp khó phá vỡ. Điều này có thể giải thích tại sao nền kinh tế lại có sức chống chịu tốt như vậy bất chấp lãi suất cao.

NHỮNG RỦI RO TIỀM ẨN

Tuy nhiên, tình hình này cũng tạo ra một kịch bản rủi ro: nếu kinh tế tiếp tục quá mạnh (gọi là kịch bản "không hạ cánh"), thị trường có thể đột ngột đảo chiều, dẫn đến việc điều kiện tài chính bị thắt chặt nhanh và mạnh hơn Fed mong muốn.

Chủ tịch Powell đã xác nhận Fed đang bắt đầu quá trình điều chỉnh chính sách về mức cân bằng hơn. Trong bối cảnh phức tạp này, điều kiện tài chính sẽ là yếu tố quyết định cho việc Fed sẽ nới lỏng nhanh hay chậm trong thời gian tới.