Khát vọng lật đổ đồng Dollar có phải là điều viển vông?
Nguyễn Ngọc Mai
Analyst
Một loại tiền tệ chung có thể thay thế đồng bạc xanh là điều mà nhiều người đang mong đợi từ BRICS
Đặc quyền cắt cổ mà Hoa Kỳ được hưởng từ việc đồng đô la rõ ràng là đồng tiền dự trữ của thế giới đang bị tấn công một lần nữa. nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS) gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi đang cố gắng thu hút người theo dõi bằng cách tung tin đồn về một đồng tiền chung nhằm mục đích truất ngôi vương của đồng USD. Tuy nhiên, kế hoạch này sẽ thất bại bởi những lý do dễ hiểu. Như chính Nhà vua, Elvis Presley, đã hát: Làm ơn bớt bàn luận thay vào đó, hãy hành động”.
Đồng đô la đã duy trì giá trị quốc tế khá ổn định.
Nguồn: Bloomberg
Cuối tuần này, các Ngoại trưởng BRICS sẽ nhóm họp tại Cape Town, Nam Phi cùng với đại diện từ các quốc gia như Ả Rập Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Kazakhstan. Đây là hoạt động khởi động cho sự kiện chính của các nguyên thủ dự kiến diễn ra trong tháng 8 tại Johannesburg, mặc dù địa điểm có thể được thay đổi để Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể tham dự mà không gặp rủi ro bị bắt giữ theo lệnh của Tòa án Hình sự Quốc tế. Mục đích của các cuộc họp này thường ít khi dựa trên quy tắc đạo đức - một nỗ lực ngụy tạo nhằm lật đổ trật tự thế giới dựa trên quy tắc sau Thế chiến thứ hai.
Sau cuộc chiến tại Ukraine, dự trữ vàng và ngoại hối trị giá 300 tỷ USD của Nga đã bị Mỹ và châu u phong tỏa. Điều này làm tăng nguy cơ tài sản ở nước ngoài của các quốc gia hành động trái ngược với lợi ích của phương Tây cũng có thể bị “đóng băng”. Có một điểm ở đây về khả năng tiếp cận quá mức, vì các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với các quốc gia phe đối lập đã mọc lên như nấm trong những năm gần đây. Chính phủ Hoa Kỳ không thể chối bỏ kết quả từ hành động trả đũa Putin, và lợi ích cá nhân được khai sáng cho thấy họ nên đưa ra sự rõ ràng hơn về những gì họ sẽ và sẽ không làm trong tương lai.
Điều trớ trêu là quá trình phi đô la hóa đang trỗi dậy ngay khi Hoa Kỳ giải quyết các hạn chế về trần nợ.
Ảnh hưởng của liên minh BRICS có thể rất lớn, do nhóm này chiếm 42% dân số thế giới. Nhưng về mặt kinh tế, nó chỉ cung cấp 23% tổng sản lượng toàn cầu và chỉ 18% thương mại. Theo Hiệp hội giao dịch tài chính liên ngân hàng toàn cầu, đồng đô la được sử dụng trong 42% giao dịch tiền tệ. Tỷ lệ giao dịch của đồng Euro là 32% nhưng nó không có bất cứ thứ gì giống như ảnh hưởng bên ngoài châu u và một phần của Bắc Phi. Đồng nhân dân tệ của Trung Quốc đóng góp khoảng 2%, do đồng tiền này ít khi được sử dụng ngay cả ở châu Á hoặc bên ngoài tài chính liên kết thương mại.
Nguồn: SWIFT, Bloomberg
Yếu tố xác định cho một loại tiền dự trữ là nơi mà loại tiền được sử dụng nhiều thứ hai cho các giao dịch trong nước. Đồng đô la gần như là phương thức trao đổi được sử dụng nhiều nhất trên toàn thế giới sau đồng tiền riêng của mỗi quốc gia - đôi khi thậm chí còn vượt qua các đồng tiền nội địa. Hầu hết mọi hàng hóa, kể cả dầu mỏ và vàng, đều được giao dịch bằng đô la. Ngay cả tiền điện tử cũng gắn liền với đồng bạc xanh. Điều cũng quan trọng đối với một loại tiền dự trữ là việc sử dụng nó như một kho lưu trữ giá trị. uỹ Tiền tệ Quốc tế IMF ước tính 59% dự trữ của các ngân hàng trung ương trên toàn cầu là đồng USD, theo sau là đồng Euro với 20% và đồng nhân dân tệ chỉ 5%.
Theo Bloomberg, 19 nước khác đang quan tâm tới việc gia nhập BRICS với 13 quốc gia đã có lời mời gia nhập chính thức. Nhưng một loạt các lợi ích mâu thuẫn ngày càng lớn sẽ chỉ làm cho nhóm này càng trở nên khó quản lý hơn. Một đồng tiền chung là trong chương trình nghị sự.Nga có ý tưởng dùng vàng để hỗ trợ đồng tiền mới này nhưng việc chuyên chở vàng giữa các quốc gia thành viên cũng không phải việc dễ dàng. Mặc dù có chung mối quan ngại về sự bành trướng của Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, nhưng sự khác biệt cơ bản của nhóm quá rộng để có thể đạt được tiến bộ. Dầu giá rẻ của Nga hiện có thể rất hấp dẫn đối với các quốc gia nhập khẩu hydrocarbon nhưng nó không phải là nền tảng lâu dài cho thương mại thế giới.
Thống đốc Ngân hàng trung ương Nam Phi Lesetja Kganyago nhấn mạnh rằng việc tạo ra một đồng tiền chung của BRICS sẽ yêu cầu một ngân hàng trung ương của khối. Cũng như sáng kiến Vành đai và Con đường từ châu Á đến châu Âu, thật khó tưởng tượng rằng Trung Quốc sẽ không thống trị bất kỳ diễn đàn BRICS rộng lớn nào. Điều này sẽ khiến Thượng Hải trở thành địa điểm khả dĩ nhất cho một ngân hàng trung ương của BRICS. Tuy nhiên, Ấn Độ sẽ khó hài lòng với điều này, nhất là khi hai quốc gia tỷ dân có những tranh chấp biên giới. Việc thay thế một loại tiền tệ được nền dân chủ tự do hậu thuẫn bằng một khái niệm do một nhà nước toàn trị thống trị với các biện pháp kiểm soát vốn sẽ không dễ dàng.
Tham vọng này còn đối mặt thêm một thách thức. Việc Tổ chức các nước Xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) còn chưa thể tạo ra đồng tiền riêng thì việc một nhóm các quốc gia ngẫu nhiên, có nhiều khác biệt như BRICS muốn làm điều tương tự sẽ không phải điều dễ dàng. Một loại tiền tệ thương mại của Nam Mỹ được gọi là "sur" đang gặp khó khăn vì lợi ích của các nước nhỏ hơn sẽ bị nền kinh tế lớn hơn nhiều của Brazil bóp nghẹt.
Chỉ một số quốc gia BRICS giàu tài nguyên, số còn lại hầu hết đều không có lợi thế này. Không ai, riêng lẻ hay kết hợp, có thể tạo ra một loại tiền tệ thay thế. Tiến bộ đáng kể về thương mại cơ bản giữa nhóm phải được đặt lên hàng đầu. Sự thống trị của đồng đô la có thể gây khó chịu nhưng không có giải pháp thay thế nào là khả thi tại thời điểm hiện tại. Cơn thịnh nộ chống lại cỗ máy đô la rất khó nhận được hồi đáp!
Bloomberg