Bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao đồng Dollar Mỹ lại mạnh lên trong thời điểm nền kinh tế khó khăn và cả khi nền kinh tế đang bùng nổ, giống như giọng ca của Beyoncé?

Một đồng tiền có xu hướng giảm khi triển vọng trong nước của quốc gia đó xấu đi, nhưng vai trò đặc biệt của đồng Dollar Mỹ khiến nó trở nên đặc biệt, vì vậy khi nền kinh tế Hoa Kỳ xấu đi, USD vẫn có thể mạnh lên.

Một cách dễ hiểu để giải thích điều này là giả sử trên thế giới tồn tại 2 “loại” đồng Dollar.

Có một đồng USD “nội địa” hoạt động giống như bất kỳ loại tiền tệ nào khác. Nó được liên kết với triển vọng tương đối của nền kinh tế và lợi nhuận đầu tư tiềm năng.

Ngoài ra còn có một đồng USD “quốc tế” được sử dụng làm đồng tiền thanh toán chính trong thương mại toàn cầu và cũng được sử dụng để mua trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ được thèm muốn vì sự an toàn của chúng.

Đồng Dollar “quốc tế” này mạnh lên nếu tăng trưởng toàn cầu chậm lại, khiến các nhà đầu tư hướng đến các tài sản an toàn như trái phiếu Kho bạc Mỹ, họ sẽ mua Dollar để phục vụ cho việc mua trái phiếu. Do đó, khi có một "cú sốc" nào đó xảy ra, cho dù từ Hoa Kỳ hay nước ngoài, và nó đủ lớn để khiến các nhà đầu tư và nhà giao dịch hoảng sợ, sẽ khiến Dollar tăng giá.

Stephen Jen, một cựu nhà kinh tế học tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Morgan Stanley, hiện đang điều hành quỹ đầu cơ và công ty tư vấn Eurizon SLJ Capital ở London, đã đề xuất một lý thuyết và đặt tên cho nó là “Lý thuyết đồng Dollar cười” - Dollar Smile Theory.

Lý thuyết này được minh họa như hình dưới đây.

1. USD mạnh lên nhờ tâm lý lo ngại rủi ro

Phía bên tay trái của Dollar Slime Curve thể hiện đồng USD được hưởng lợi từ tâm lý ngại rủi ro, khiến dòng tiền của các nhà đầu tư chảy vào các loại tiền tệ trú ẩn an toàn như Dollar Mỹ và Yên Nhật.

Vì các nhà đầu tư cho rằng tình hình kinh tế toàn cầu đang lung lay, họ do dự theo đuổi các tài sản rủi ro và tìm kiếm đến các tài sản an toàn hơn như trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ, bởi điều kiện kinh tế của Mỹ là vô cùng lớn mạnh.

Tuy nhiên, để mua được trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ, bạn cần có USD, vì vậy nhu cầu về USD (để mua trái phiếu này) tăng lên khiến đồng USD mạnh lên.

2. USD suy yếu do nền kinh tế Mỹ suy yếu

Đáy của Dollar Smile Curve thể hiện đồng bạc xanh sẽ suy yếu khi nền kinh tế Mỹ gặp khó khăn.

Khi đó, Fed có khả năng cắt giảm lãi suất nhằm thúc đẩy nền kinh tế, điều này cũng khiến đồng USD giảm. Mặc dù các quốc gia khác cũng có thể ​​cắt giảm lãi suất, nhưng điều này có thể ít tác động tới thị trường hơn, vì sự chênh lệch lãi suất kỳ vọng giữa quốc gia đó và Mỹ sẽ là thứ tác động nhiều hơn tới thị trường.

Không chỉ có vậy, ngay cả khi Mỹ ghi nhận sự tăng trưởng trong GDP, nhưng nếu tăng trưởng kinh tế của Mỹ yếu hơn các nước khác, thì các nhà đầu tư sẽ có xu hướng bán USD để mua tiền tệ của quốc gia có nền kinh tế mạnh hơn. Điều đó có nghĩa, sức mạnh của đồng bạc xanh phụ thuộc vào sự tăng trưởng tương đối giữa Mỹ và các quốc gia khác.

3. USD mạnh lên do tăng trưởng kinh tế

Phía bên phải của Dollar Smile Curve thể hiện khi thị trường lạc quan và các dấu hiệu phục hồi kinh tế xuất hiện, đồng USD sẽ mạnh lên.

Nói cách khác, USD bắt đầu được ưa chuộng khi nền kinh tế Hoa Kỳ có mức tăng trưởng GDP mạnh hơn các nước khác và xuất hiện sự kỳ vọng Fed sẽ tăng lãi suất. Nhắc lại một ý quan trọng ở phần 2, sức mạnh của USD phụ thuộc vào tăng trưởng kinh tế tương đối của Mỹ, và trong trường hợp này, nền kinh tế Mỹ vượt trội hơn “phần còn lại của thế giới”, thúc đẩy đà tăng của đồng Dollar.

Hãy kiểm chứng lý thuyết đồng Dollar cười trong điều kiện thực tế.

Như bạn có thể thấy, do đại dịch COVID-19 toàn cầu đã khiến nhiều nền kinh tế trên toàn thế giới bị ảnh hưởng, đồng USD đang hoạt động như một loại tiền tệ trú ẩn an toàn. Tất cả các nền kinh tế đều bị thu hẹp, và đồng USD đã tăng rất mạnh trong nửa đầu tháng 3/2020. Hay nhìn vào quá khứ, đồng Dollar đã tăng gần như trong cả năm 2008, thời điểm xảy ra khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Trong năm 2020, chúng ta đã nói rất nhiều về việc Dollar lao dốc, do các chính sách nới lỏng mạnh tay của Fed cũng như Bộ Tài chính Hoa Kỳ, trong khi nền kinh tế chưa thể quay trở lại mạnh mẽ như nhiều quốc gia khác, bởi số ca nhiễm COVID-19 vẫn gia tăng. Đồng USD cũng giảm bởi lý do tương tự trong năm 2009 (hậu khủng hoảng tài chính, Fed lần đầu tiên tung ra gói QE) hay năm 2017, nền kinh tế kém tăng trưởng so với các nước khác.

Trong thời điểm giữa 2014 cho đến giữa năm 2015, nền kinh tế Hoa Kỳ bùng nổ mạnh mẽ, đồng USD mạnh lên khoảng 25% giá trị.

Vậy lý thuyết đồng Dollar cười có đúng không? Chỉ có thời gian mới có thể trả lời.

Tuy vậy, đây là một lý thuyết quan trọng bạn cần ghi nhớ. Để áp dụng chính xác lý thuyết này, bạn cần xác định nền kinh tế Hoa Kỳ đang ở đâu trong chu kỳ kinh tế, và so sánh nó với phần còn lại của thế giới.