“Một người lên tiếng, “từ khi nào mà lái xe không bằng lái lại kết án tử hình?' Những người khác nói về sự phân biệt đối xử dai dẳng mà họ phải đối mặt từ cảnh sát,” Nora Hamadi, người đã dẫn dắt các hội thảo báo chí ở banlieues, tên gọi của các vùng ngoại ô thiếu thốn, cho biết. trong 15 năm qua.

Nhiều người tham gia là thanh niên da đen hoặc Ả Rập có cha mẹ hoặc ông bà nhập cư vào Pháp từ các thuộc địa cũ của nước này. “Tự do, bình đẳng và tình anh em: họ biết câu nói này không áp dụng cho họ,” cô cho biết.

Đêm hôm sau, những người biểu tình tức giận về cái chết của Nahel, người bị cảnh sát bắn chết khi đang dừng tại một chốt giao thông ở Nanterre, đã đốt cháy trung tâm thanh niên nơi tổ chức hội thảo, khiến nơi đây trở thành một tro tàn.

Những hành động bạo lực tương tự đã gây chấn động Paris cũng như các thị trấn và thành phố khác trong 5 ngày kể từ khi cái chết của Nahel được ghi lại trong một video lan truyền. Theo Bộ Nội vụ, khoảng 250 đồn cảnh sát đã bị tấn công, ngoài ra còn có các phòng khám y tế, tòa thị chính và thư viện, được coi là biểu tượng của nhà nước.

Người biểu tình chạy theo sau bởi các sĩ quan cảnh sát trong cuộc bạo loạn trên đại lộ Champs Elysées ở Paris vào thứ Bảy © Nacho Doce / Reuters

Chính phủ đã tìm cách dập tắt cuộc nổi dậy vừa bằng những chia sẻ mang tính đồng cảm - Tổng thống Emmanuel Macron gọi vụ nổ súng là “không thể giải thích và không thể tha thứ được” - vừa bằng một cuộc đàn áp an ninh. Khoảng 45,000 cảnh sát đã được triển khai trong những đêm gần đây, bao gồm cả các lữ đoàn với xe bọc thép.

Một trong những sĩ quan liên quan đến vụ xả súng đã bị bỏ tù trong khi các cáo buộc sơ bộ về tội cố ý giết người đang được điều tra. Anh ta phủ nhận hành vi sai trái và các nhà điều tra đã không tiết lộ bất kỳ động cơ phân biệt chủng tộc nào cho vụ nổ súng.

Nhưng người ta cũng lắng nghe những lời nói cứng rắn, đáng chú ý là từ Bộ trưởng Nội vụ hiếu chiến của Macron, Gérald Darmanin. Ông nói: “Không phải Cộng hòa sẽ không lùi bước mà phe biểu tình phải như vậy”.

Đối với nhiều người ở Pháp, cảm giác déjà vu sâu sắc đang bao trùm, với cái chết của Nahel và những phản ứng hoàn toàn khác biệt đối với nó làm nổi bật sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội, căng thẳng giữa thanh niên và cảnh sát, và sự bất lực của các chính phủ liên tiếp trong việc cải thiện điều kiện bất chấp 40 năm kế hoạch cho khu ngoại ô.

Người biểu tình chặn một con phố bằng thùng rác ở Colombes, ngoại ô Paris, vào Thứ Bảy © Lewis Joly/AP

Pháp đã từng trải qua giai đoạn tương tự. Năm 2005, hai thiếu niên Zyed Benna và Bouna Traoré chết khi chạy trốn cảnh sát ở Clichy-sous-Bois, châm ngòi cho biểu tình 3 tuần. Sau khi bình tĩnh trở lại, Tổng thống Jacques Chirac cam kết chiến đấu chống lại cái mà ông gọi là “thuốc độc” của sự phân biệt đối xử.

Nhưng lời hứa của Chirac đã không được giữ. Một báo cáo năm 2017 cho thấy nam thanh niên được coi là người Ả Rập hoặc da đen có khả năng bị chặn lại để kiểm tra danh tính cao gấp 20 lần so với phần còn lại của dân số. Sự phân cực trong xã hội ngày càng trở nên tồi tệ khi phe cực hữu của Marine Le Pen đã nâng lên một tầm cao mới và tâm lý phản đối nhập cư của công chúng ngày càng cứng rắn.

Mặc dù các cuộc biểu tình luôn đóng một vai trò quan trọng trong chính trị Pháp, nhưng sự bất mãn đã tăng lên trong những năm gần đây khi các tổ chức và cuộc bầu cử gặp khó khăn trong việc giải quyết chúng. Macron đã phải đối mặt với ba giai đoạn kể từ năm 2017: phong trào dân túy gilets jaunes, các cuộc biểu tình năm nay chống lại cải cách lương hưu và giờ là bạo loạn và cướp bóc liên quan đến cái chết của Nahel.

Một số kế hoạch đã được thực hiện ở các khu vực nghèo. Việc nâng cấp hệ thống giao thông đã bắt đầu để cải thiện kết nối với các khu vực ngoại ô, trong khi các cơ sở thể thao đang được xây dựng khi Paris chuẩn bị tổ chức Thế vận hội Olympic 2024. Theo một nghiên cứu của Viện Montaigne, khoảng 50 tỷ euro đã được chi trong hơn 15 năm để cải tạo nhà ở cộng đồng.

Nhưng Hakim El Karoui, tác giả của nghiên cứu, cho biết đầu tư vào cơ sở hạ tầng là không đủ. Ông nói, cũng cần có thêm nhiều giáo viên và nhân viên cảnh sát, cũng như các hoạt động dành cho thanh thiếu niên và đào tạo nghiệp vụ cho người lớn để làm việc với họ. Ông nói thêm: “Rất nhiều nỗ lực đã được đưa vào việc cải tạo các tòa nhà và rất ít để giúp đỡ những người sống trong đó.

Một vấn đề phức tạp hơn nữa là, khi cư dân của các khu vực ngoại ô bắt đầu phát triển cao hơn trên nấc thang kinh tế, những người nhập cư mới nghèo hơn lại thay thế, và chu kỳ mới lại bắt đầu.

Những người chỉ trích Macron nói rằng ông có thành tích đặc biệt yếu kém trong khu vực ngoại ô mặc dù đã được bầu với những lời hứa về nhiều cơ hội kinh tế và hòa nhập hơn. “Macron đã làm được rất ít . . . chính phủ của ông thậm trí còn không tìm ra được mấu chốt vấn đề,” El Karoui nói.

Những thách thức có thể được nhìn thấy ở Clichy-Sous-Bois, tâm điểm của cuộc bạo loạn năm 2005, nơi tỷ lệ nghèo đói đã đình trệ ở mức khoảng ba lần so với mức trung bình quốc gia. Tình trạng phân biệt chủng tộc ngày càng trở nên tồi tệ: 59% cư dân là người nhập cư, tăng từ 40% vào năm 1990 và ba trong số bốn trẻ em có cha hoặc mẹ không phải là người Pháp.

Nhân viên cấp cứu khảo sát hiện trường một tòa nhà bị cháy — nơi đặt một hiệu thuốc — ở Montargis, cách Paris 100km về phía nam, vào Thứ Bảy © Mathieu Rabechault/AFP qua Getty Images

Thư viện thành phố được khai trương vào năm 2016 như một phần trong nỗ lực cải thiện các dịch vụ công do chính phủ tài trợ đã bị rào chắn đóng cửa vào thứ Bảy sau khi nó bị hư hại do hỏa hoạn trong cuộc nổi dậy tuần này. Những chiếc xe bị cháy nằm rải rác ở các bãi đậu xe gần đó.

“Ai được lợi gì từ việc thư viện bị đóng cửa và lũ trẻ không thể làm bài tập về nhà?” Bộ trưởng nhà ở Olivier Klein, người từng là thị trưởng của Clichy-sous-Bois, cho biết trên đài phát thanh France Inter.

Nhưng ông bác bỏ ý kiến cho rằng có rất ít thay đổi kể từ năm 2005 và bảo vệ các hành động của Macron. “Chúng tôi đang làm rất nhiều nhưng vẫn còn sự oán giận vì mọi thứ diễn ra không đủ nhanh và những người sống ở những khu vực này cảm thấy bị phân biệt đối xử.”

Nabil, một tài xế taxi 43 tuổi đang mua sắm tại một khu chợ ngoài trời nhộn nhịp ở Clichy-sous-Bois vào thứ Bảy, cho biết “Hãy nhìn những khu dân cư này, chúng bị bỏ hoang như thế nào. Ở những nơi như thế này, sẽ không có chuyện gì xảy ra ngoài việc phạm pháp.”

Ông ấy lập luận rằng chủ nghĩa phân biệt chủng tộc cố thủ, đặc biệt là chống lại người Hồi giáo, có nghĩa là “là cha mẹ, chúng tôi biết rằng nếu con cái mình gặp rắc rối, chúng sẽ có nguy cơ tử vong”.

Malik, ở độ tuổi 20, lớn lên khi nghe những người họ hàng lớn tuổi của mình thảo luận về các cuộc bạo loạn năm 2005. “Bây giờ mọi người đang nói về [bạo lực của cảnh sát], nhưng không có gì thay đổi,” anh nói.

“Mọi chuyện sẽ qua, và chúng ta sẽ về tới nhà an toàn,” anh nói về những cảnh bạo lực một lần nữa thu hút giới truyền thông về khu phố của mình.