Trong cuốn sách mới của mình, Casey Mulligan đưa ra lời giải thích hấp dẫn về lý do tại sao Tổng thống Donald Trump lại hay đưa ra những tuyên bố kinh tế kỳ quặc. Ông Mulligan, nhà kinh tế trưởng trong Hội đồng Cố vấn Kinh tế của tổng thống, gợi ý rằng ông Trump biết mình đang cường điệu hóa khi nói rằng Mỹ tận hưởng “nền kinh tế vĩ đại nhất trong lịch sử thế giới”. Đó là một chiến lược nhằm để báo chí đưa tin về một "sự thật mới", tức là phóng đại nó lên để báo chí có thể “sửa gáy” ông ta và vô tình phổ biến chính các thông tin đó. Theo ông Mulligan, việc các nhà báo không thích ông Trump, khiến họ mù quáng trước nhiều thành công kinh tế thực sự của chính quyền. Ông có thể có lý.

Việc đánh giá hồ sơ kinh tế của các nhà lãnh đạo gặp rất nhiều khó khăn. Các tổng thống thường được tung hô khi nền kinh tế đang hoạt động tốt và bị đổ lỗi khi nền kinh tế yếu kém - nhưng kết quả kinh tế ngắn hạn thường bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi các ngân hàng trung ương, nhân khẩu học và những gì đang xảy ra ở phần còn lại của thế giới, cùng hàng loạt yếu tố khác. Ngay cả ngày nay, các nhà khoa học chính trị vẫn tiếp tục tranh cãi về việc nền kinh tế trong thế kỷ 20 đã hoạt động tốt hơn dưới các chính quyền Dân chủ hay Cộng hòa. Tất cả những điều này chẳng có ích gì đối với công chúng Mỹ, những người mà lá phiếu bầu chọn tổng thống một phần phải dựa trên đánh giá thời gian thực về năng lực kinh tế.

Ông Trump lên nắm quyền với những lời hứa không thực tế là tạo ra 25 triệu việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đồng thời cắt giảm thuế và thúc đẩy chi tiêu, làm gia tăng thâm hụt tài khóa (xem biểu đồ 1). Các nhà kinh tế sẽ tiếp tục cân nhắc các chi phí và lợi ích cụ thể của các chính sách đó. Một đánh giá đúng sẽ mất nhiều thời gian. Tuy nhiên hiện tại, việc đánh giá chung nền kinh tế Mỹ tốt hơn hay tệ hơn dưới thời ông Trump vẫn khả thi. Điều đó liên quan đến việc so sánh hiệu quả kinh tế thực của Mỹ, mặt khác, với những gì mà một khán giả khách quan có thể mong đợi một cách hợp lý. Để đạt được mục tiêu đó, The Economist đã thu thập một loạt dữ liệu kinh tế, từ đầu tư kinh doanh đến tăng trưởng tiền lương, nếu có thể so sánh hiệu quả kinh tế của Mỹ với của các nước giàu có khác.

Phần lớn các phân tích bao gồm khoảng thời gian bắt đầu từ năm 2017, khi ông Trump nhậm chức, đến cuối năm 2019. Chúng tôi dừng lại vào năm 2019 một phần vì một số dữ liệu chỉ được công bố hàng năm và một phần vì đại dịch đã khiến các nền kinh tế trên toàn thế giới đảo lộn. Kết luận của chúng tôi là, trong giai đoạn 2017-19, nền kinh tế Mỹ hoạt động tốt hơn một chút so với dự kiến. (Kết luận đó vẫn đúng nếu chúng ta phỏng theo công trình của một số nhà kinh tế chính trị, những người cho rằng ảnh hưởng của các tổng thống đối với nền kinh tế có thể được nhận thấy rõ ràng chỉ sau một năm tại vị và giới hạn phân tích của chúng tôi trong giai đoạn 2018-19.)

Lấy tổng sản phẩm quốc nội (GDP), thước đo sản lượng là thước đo phổ biến nhất của hoạt động kinh tế. Theo dữ liệu chính thức, tốc độ tăng trưởng GDP trong năm 2017-19 có phần nhanh hơn so với trong nhiệm kỳ đầu tiên hoặc thứ hai của Barack Obama. Mỹ cũng làm tốt so với các nước khác. Nền kinh tế thế giới đạt đỉnh vào năm 2017. Năm 2018 kinh tế thế giới chậm lại nhưng Mỹ tăng tốc. Trong năm 2019, kinh tế Mỹ cũng chậm lại, nhưng vẫn dẫn trước các nước khác.

Một cách khác để xem xét câu hỏi này là đánh giá xem liệu nước Mỹ trong giai đoạn 2017-19 có vượt qua kỳ vọng của các nhà kinh tế hay không (xem biểu đồ 2). Vào tháng 10 năm 2012, IMF dự báo rằng trong bốn năm tiếp theo (trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Obama), nền kinh tế Mỹ sẽ tăng trưởng trung bình hàng năm là 3%. Trong thực tế, điều đó đã được chứng minh là quá lạc quan; nền kinh tế thực sự chỉ tăng gần 2% một năm. Nhưng IMF đã quá bi quan trong các dự báo của mình cho giai đoạn 2017-19, được đưa ra ngay trước cuộc bầu cử năm 2016. Trong những năm đó, Mỹ đã vượt qua các dự báo.

Nền kinh tế Mỹ hoạt động tốt hơn mong đợi ở một số khía cạnh, tuy nhiên vẫn có những khía cạnh gây thất vọng. Chẳng hạn, lĩnh vực doanh nghiệp mà ông Trump đã giúp đỡ với các khoản thuế nhẹ hơn. Việc cắt giảm thuế doanh nghiệp đã làm tăng thu nhập sau thuế, một lý do tại sao thị trường chứng khoán Mỹ hoạt động tương đối tốt kể từ khi ông Trump lên nắm quyền (xem biểu đồ 3). Mỹ cũng trở thành điểm đến được ưa chuộng hơn đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài (xem biểu đồ 4). Nhưng có rất ít triển vọng bùng nổ đầu tư-kinh doanh (xem biểu đồ 5).

Hiệu suất thị trường lao động của Mỹ cũng có sắc thái tương tự. Mặc dù ông Trump đặc biệt thích khoe khoang về số liệu việc làm hàng tháng, nhưng sự thật khác xa trong giai đoạn 2017-19. Tăng trưởng việc làm chậm hơn so với trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Obama. Trong năm 2009-16, tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ giảm so với mức trung bình của các nền kinh tế G7 khác (xem biểu đồ 6). Dưới thời ông Trump, tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ những năm 1960, nhưng diễn biến này không chỉ xảy ra tại Hoa Kỳ. Việc làm ở Mỹ đã không cải thiện so với các nước khác dưới thời ông Trump.

Tuy nhiên, rất nhiều người Mỹ thuộc nhiều tầng lớp lao động chắc chắn đã cải thiện thu nhập trong giai đoạn 2017-19. So sánh thu nhập hộ gia đình giữa các quốc gia là rất khó, đặc biệt là  trong những năm gần đây. Nhưng mặc dù có một số tranh cãi về độ tin cậy của dữ liệu thu thập được vào năm 2020, nơi đại dịch gây khó khăn cho các nhà nghiên cứu trong việc khảo sát, có bằng chứng rõ ràng về sự gia tăng trong tốc độ tăng thu nhập trung bình của hộ gia đình Mỹ từ năm 2017 trở đi (xem biểu đồ 7). Thị trường lao động thắt chặt cũng giúp tăng mức lương cho tầng lớp hạ lưu của Mỹ, ở mức độ chưa từng thấy kể từ thời tổng thống Bill Clinton (xem biểu đồ 8).

Và chuyện gì đã xảy ra với nền kinh tế Mỹ năm 2020? Chính sách tài khóa lỏng lẻo của ông Trump trước đại dịch đã khiến nước Mỹ phải gánh khoản nợ lớn hơn nhiều khi rơi vào khủng hoảng. Ngoài ra, năm nay Mỹ đã thực hiện gói kích thích tài khóa lớn nhất thế giới (xem biểu đồ 9) trị giá lên tới 1,200 đô la cho mỗi người và tạm thời tăng các khoản chi trả bảo hiểm thất nghiệp lên 600 đô la một tuần. Ít khả năng Quốc hội sẽ thông qua các biện pháp kích thích mới trước cuộc bầu cử. Ngay cả khi không có gói kích thích mới, và đang phải chịu đựng một cuộc suy thoái sâu, Mỹ có thể sẽ là nền kinh tế G7 hoạt động tốt nhất vào năm 2020. Điều này có thể giúp Mỹ gia tăng khoảng cách so với các nước giàu có khác sau đại dịch.