Động thái với ngôn từ mơ hồ đã đánh động tới các loại tài sản vào thứ Sáu ở châu Á - ngay cả sau khi những tin đồn về một động thái như vậy đã làm náo động các sàn giao dịch vào chiều hôm trước ở New York. Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2014, trong khi đồng yên dao động giữa lãi và lỗ khi các nhà đầu tư suy đoán liệu sự điều chỉnh này có phải là điềm báo trước cho những thay đổi mạnh mẽ hơn đối với chính sách tiền tệ cực kỳ nới lỏng của Nhật Bản hay không.

Sự biến động như vậy làm nổi bật thách thức mà Thống đốc BOJ Kazuo Ueda phải đối mặt, người đã nhậm chức vào đầu năm nay và được giao nhiệm vụ loại bỏ dần chính sách này mà không gây ra bất ổn thị trường. Rủi ro cao với tác động quan trọng đối với dòng vốn toàn cầu. Các nhà đầu tư Nhật Bản là những người nắm giữ nợ nước ngoài lớn nhất của chính phủ Hoa Kỳ và sở hữu một lượng lớn trái phiếu châu Âu.
Đây là cách hoạt động của chính sách đường cong lợi suất của BOJ và cách nó được thay đổi.

1. Đường cong lợi suất là gì và YCC hoạt động như thế nào?
Lợi suất trái phiếu, được biểu thị bằng tỷ lệ phần trăm hàng năm, cho biết tỷ suất lợi nhuận mà bạn mong muốn nhận được đối với một tài sản tài chính có thu nhập cố định cụ thể. Khoảng cách giữa lợi suất của các công cụ đáo hạn khác nhau được gọi là đường cong lợi suất. Thông thường, các nhà đầu tư sẽ yêu cầu mức lợi suất cao hơn đối với các trái phiếu kì hạn dài nhằm bù đắp những rủi ro nó mang lại. Do đó, các đường cong lợi suất thường dốc lên.
YCC được giới thiệu lần đầu tiên vào năm 2016 sau nhiều năm mua nhiều trái phiếu dưới chính sách nới lỏng định lượng. BOJ muốn giữ lãi suất ngắn hạn và trung hạn ở mức thấp trong khi cho phép lãi suất dài hạn tăng cao hơn. Mục tiêu là để khuyến khích người tiêu dùng chi tiêu và tránh rủi ro giảm phát, mà không làm giảm lợi nhuận cho các tổ chức tài chính bao gồm cả các công ty bảo hiểm nhân thọ.
Mục tiêu cho lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm được đặt ở mức 0%, trong khi lãi suất ngắn hạn được đặt ở mức -0.1%. Ban đầu, không có biên độ giao dịch rõ ràng xung quanh, mặc dù theo thời gian, người ta hiểu rằng ngân hàng trung ương đã cho phép biên độ khoảng 0.1 điểm phần trăm theo cả hai hướng. Vào năm 2018, BOJ đã mở rộng biên độ, cho biết lợi suất 10 năm sẽ được phép thay đổi gấp đôi so với giới hạn ban đầu. Trong khi những người tham gia thị trường kết luận giới hạn mới là 0.2 điểm phần trăm, BOJ đã làm rõ rằng biên độ này là 0.25 điểm phần trăm theo cả hai hướng vào năm 2021. Tháng 12 năm ngoái, BOJ đã điều chỉnh thêm để cho phép lợi suất dài hạn tăng 0.5% theo cả hai hướng.

2. BOJ đã làm gi?
Thay vì công bố một biên độ mới, BOJ cho biết họ sẽ kiểm soát lợi suất 10 năm một cách “linh hoạt”. Nó sẽ cho phép chúng tăng lên trên mức 0.5% hiện là tỷ lệ tham chiếu, trong khi “nhanh chóng” sử dụng việc mua trái phiếu để định hướng lợi suất. Ngân hàng trung ương cũng sẽ cung cấp trên cơ sở hàng ngày để mua trái phiếu chính phủ kì hạn 10 năm ở mức 1%, nâng trần lãi suất lên mức đó một cách hiệu quả từ 0.5%. Bằng cách giữ nguyên mục tiêu 0.5%, BOJ dường như đang cố gắng kiềm chế suy đoán về việc thắt chặt chính sách hơn nữa trong thời gian tới.

3. Tại sao phải điều chỉnh biên độ lợi suất?
Chương trình kích thích tiền tệ của BOJ, do người tiền nhiệm của Ueda, ông Haruhiko Kuroda triển khai, đã biến ngân hàng này thành chủ sở hữu cổ phiếu và trái phiếu chính phủ lớn nhất tại Nhật Bản. Tuy nhiên, chính sách này đã thất bại trong việc thúc đẩy nền kinh tế lớn thứ ba thế giới một cách bền vững. Nó cũng làm suy yếu giá trị của đồng yên, đẩy chi phí nhập khẩu và giá tiêu dùng lên cao. Hơn nữa, đã có những dấu hiệu cho thấy thị trường nợ của Nhật Bản, thị trường nợ lớn thứ hai thế giới, không còn hoạt động như bình thường. Với hơn một nửa số trái phiếu chính phủ hiện là tài sản của ngân hàng trung ương, việc giao dịch những thứ lẽ ra là một tài sản dễ dàng có được đã giảm đi.
BOJ cho biết các điều chỉnh đối với biên độ YCC nhằm mục đích cải thiện hoạt động của thị trường, một quan điểm mà họ đã nhắc lại vào thứ Sáu trong bài trình bày dưới đây.

4. Đây có phải là sự kết thúc của kỷ nguyên “easy money” ở Nhật Bản?
BOJ nói rằng không phải vậy. Ông Ueda, giống như ông Kuroda cho biết vào tháng 12, đã phủ nhận việc đây là dấu hiệu báo trước cho một chính sách thắt chặt hơn.
“Động thái này không phải là một bước tiến tới bình thường hóa,” ông nói trong một cuộc họp báo vào thứ Sáu. “Như chúng tôi đã nhiều lần nói, những động thái này nhằm củng cố tính bền vững của YCC.”
Nhưng nhiều nhà kinh tế giải thích sự điều chỉnh này là đặt nền tảng sơ bộ cho việc thoát khỏi một thập kỷ chính sách kích thích bất thường.

5. Tác động đến thị trường toàn cầu là gì?
BOJ là mỏ neo chính cuối cùng của thế giới về lãi suất thấp nhất, và các nhà đầu tư Nhật Bản đã chi hơn 3 nghìn tỷ đô la ra nước ngoài để tìm kiếm lợi suất cao hơn. Các nhà kinh tế cảnh báo rằng ngay cả một sự thay đổi nhỏ đối với việc bình thường hóa chính sách cũng có thể khiến tiền mặt của Nhật Bản tràn ra khỏi thị trường toàn cầu và quay trở lại. Ngoài việc là chủ nợ nước ngoài lớn nhất của chính phủ Hoa Kỳ, các quỹ của Nhật Bản còn đầu tư lớn vào mọi thứ, từ nợ có chủ quyền của Brazil đến các nhà máy điện châu Âu và các khoản vay rủi ro cao.
Suy đoán về một sự thay đổi quan trọng hơn, chẳng hạn như việc từ bỏ YCC, có thể sẽ hỗ trợ đồng yên và giáng một đòn mạnh vào thị trường trái phiếu nơi các nhà đầu tư Nhật Bản nắm giữ đáng kể. Điều này có thể bao gồm trái phiếu ở Úc - nơi lợi suất chuẩn đã tăng tới 20 điểm cơ bản vào thứ Sáu - Pháp và Mỹ.
Tại Nhật Bản, những kỳ vọng về việc thắt chặt cuối cùng đã thúc đẩy cổ phiếu của các ngân hàng, vốn đã chứng kiến ​​​​thu nhập từ lãi của họ bị giảm sút sau nhiều năm lãi suất thấp. Cổ phiếu của công ty cho vay lớn nhất quốc gia Mitsubishi UFJ Financial Group Inc. tăng tới 5.6%, trong khi Mizuho Financial Group Inc. và Sumitomo Mitsui Financial Group Inc. cũng tăng. Ngân hàng và công ty bảo hiểm nằm trong số ít nhóm ngành tăng trên Topix, vốn giảm 1.4%.

6. Nhược điểm của hành động này là gì?
BOJ muốn tránh suy đoán quá sớm về việc tăng lãi suất. Vẫn chưa chắc Ueda sẽ thành công như thế nào trong việc nới lỏng quyền kiểm soát đối với lợi suất mà không gây ra biến động lớn trên thị trường. Điều chỉnh hôm thứ Sáu, được báo cáo trước bởi Nikkei, cũng có thể đặt ra câu hỏi về độ tin cậy của anh ấy.
Cách diễn đạt của BOJ cũng có nguy cơ làm suy yếu sự rõ ràng trong các thông tin liên lạc về chính sách của họ. Sự biến động của đồng yên sau thông báo có thể phản ánh điều này.