Mặc dù lạm phát nhìn chung đã biến động rất ổn định kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008 đến nay, trong bài viết này tôi muốn nhìn nó dưới một góc độ khác. Tôi sẽ so sánh độ lệch chuẩn của của lạm phát so với mức trung bình 10 năm của chính nó. Rõ ràng rằng tỷ lệ lạm phát 5% ở hiện tại sẽ có ý nghĩa hoàn toàn khác so với một thời điểm khác trong quá khứ. Kể từ năm 2009 đến nay, chúng ta chưa từng thấy tỷ lệ lạm phát biến động quá khỏi biên độ +-2 độ lệch chuẩn so với mức trung bình 10 năm - khoảng thời gian dài thứ 3 trong 1 thế kỷ trở lại đây.Trên thực tế, bạn sẽ phải trở lại những năm 1950 và 1960 mới có thể thấy được lạm phát biến động ở mức thấp hơn giai đoạn - dưới 1 độ lệch chuẩn

Tiếp đó, như chúng ta cũng đã nhận thấy, có một mối quan hệ giữa mức độ biến động cũng như mặt bằng lạm phát và việc định giá cổ phiếu. Tất nhiên lạm phát không phải là yếu tố duy nhất, nhưng nó chắc chắn là một yếu tố quan trọng cần xem xét tới. Tôi sẽ đào sâu hơn mối tương quan trên bằng việc nhìn vào diễn biến của chỉ số S&P 500 qua các giai đoạn khác nhau. Biến động lạm phát so với mức trung bình 10 năm sẽ được chia làm 6 nhóm: Lớn hơn +-2 độ lệch chuẩn; trong khoảng +-1 đến +-2 độ lệch chuẩn; trong khoảng 0 đến +-1 độ lệch chuẩn. Sau đó tôi sẽ tính toán lợi suất một năm cho mỗi tháng sau đó. Kết quả cho ra là khá đáng chú ý:

Có 2 xu hướng rõ rệt thể hiện qua biểu đồ trên. Thứ nhất, lợi suất của thi thị trường chứng khoán bị xói mòn đáng kể khi tỷ lệ lạm phát biến động mạnh so với mức trung bình 10 năm và điều này càng trầm trọng khi mức độ biến động càng lớn. Thứ hai, xu hướng này ngày càng rõ rệt qua thời gian.

Đáng chú ý đó là kể từ Tháng 8/2020 đến nay chúng ta đã chứng kiến lạm phát biến động ở mức khá thấp, khoảng 0-1 độ lệch chuẩn dưới mức trung bình. Lợi suất cổ phiếu thực tế thể hiện tốt hơn khi lạm phát biến động thấp hơn 1-2 độ lệch chuẩn so với mức trung bình. 

Dẫu vậy, chúng ta sẽ vượt qua giai đoạn này trong tuần tới. Lạm phát được dự báo sẽ tăng lên mức 2.5%, tức cao hơn khoảng 0.9 độ lệch chuẩn so với trung bình. Điều này một phần là do mặt bằng lạm phát rất thấp của cùng kỳ năm ngoái, tuy nhiên đây không phải nguyên nhân duy nhất. Mức độ tăng của chỉ số giá tiêu dùng CPI so với cùng kỳ năm trước của 3 tháng gần nhất là cao hơn khoảng 2.8% so với 3 tháng liền trước đó dù không hề có tác động từ cú sụt giảm của giá năng lượng vào mùa xuân năm ngoái.

Biểu đồ trên chỉ ra rằng kể từ năm 1990, lợi suất của cổ phiếu ở mức âm nếu tỷ lệ lạm phát cao hơn trên 1 độ lệch chuẩn so với mức trung bình. Đó có thể là điều chúng ta phải đối mặt khi số liệu lạm phát tháng 4 và 5 được công bố. Tác động trên đã ngày một mạnh mẽ trong vài thập kỷ trở lại đây, một phần do môi trường lãi suất thấp và kỳ hạn hoàn vốn của các nhà đầu tư cổ phiếu ngày một tăng.

Mọi chuyện có thể sẽ khác đi trong lần này khi các nhà đầu tư hiểu rằng họ không có gì phải sợ hãi từ Fed. Và một lần nữa, nếu như lợi suất TPCP dài hạn quay trở lại xu hướng tăng, các mức lãi suất ngắn hạn có thể cũng sẽ không còn được để ý quá nhiều. Ít nhất tới lúc này, hoàn toàn có căn cứ để cho rằng lạm phát sẽ bước vào một giai đoạn biến động mạnh mẽ hơn trong thời gian tới và đây sẽ vẫn sẽ là vấn đề quan tâm trọng yếu đối với thị trường chứng khoán.