Vào tháng 12/1989, quốc hội New Zealand biểu quyết tán thành mức lạm phát mục tiêu đối với NHTW nước này là 2%, không có một nhà làm luật nào đưa ra ý kiến phản đối, có thể bởi họ đang nóng lòng trở về nhà để đón lễ Giáng sinh cùng gia đình. Thay vì phải trải qua những phiên tranh luận căng thẳng, con số 2% trên chỉ đơn giản tới từ bài phát biểu của một cựu bộ trưởng Bộ Tài chính khi cho rằng các ngân hàng trung ương nên đặt mục tiêu lạm phát ở mức 0 hoặc 1%. Và đây chính là điểm khởi đầu giúp thống đốc NHTW và bộ trưởng Tài chính đương nhiệm của New Zealand đưa ra được con số mục tiêu 2%. Theo thời gian, 2% đã trở thành mục tiêu lạm phát chung của hầu hết các NHTW tại các nước phát triển.

Liệu rằng mục tiêu lạm phát trên có nên được thay đổi hay không? Câu hỏi này dường như đã chạm đúng vấn đề khi trên thực tế các ngân hàng trung ương đang chật vật để đạt được mục tiêu này. Thử nghiệm của cục Dự trữ Liên bang với mục tiêu lạm phát trung bình đồng nghĩa với việc cơ quan này đã bắt đầu cho phép lạm pháp vượt khỏi tầm kiểm soát trong ngắn hạn. Tuy nhiên, việc nâng mức lạm phát mục tiêu có thể giúp ngăn các quốc gia phát triển rơi vào tình trạng lạm phát và tăng trưởng thấp kéo dài hàng thập kỷ sau cuộc Khủng hoảng tài chính toàn cầu. Do vậy, ý tưởng này thực sự đáng được xem xét tới.

Lạm phát cao gây ra rất nhiều hệ lụy. Ngay cả khi lương tăng kịp với mức tăng của giá cả hàng hóa, và giúp bảo toàn thu nhập thực của người lao động thì chức năng lưu trữ giá trị của tiền cũng bị suy yếu. Các hợp đồng sẽ mất giá trị nhanh chóng, phân phối lại thu nhập không còn hợp lý giữa người đi vay và người cho vay. Các quyết định đầu tư dài hạn và tiết kiệm trở nên rủi ro hơn, như trường hợp của Thổ Nhĩ Kì - quốc gia có lạm phát lên đến 80%.

Tuy nhiên, giảm phát cũng có nhược điểm riêng. Nó đáng lo ngại với những người nắm giữ các khoản thế chấp và chính phủ, giảm phát làm giá trị thực các khoản nợ tăng, điều này có thể gây ra suy thoái do thu nhập liên tục giảm so với khoản nợ phải trả ngày một tăng. Như vậy, có thể hiểu lí do tại sao ngân hàng trung ương hướng đến một tỷ lệ lạm phát thấp nhưng vẫn ở mức dương.

Việc quyết định mức lạm phát nào là hợp lý lại là một nhiệm vụ khó khăn. Lạm phát mục tiêu 2% có thực sự tốt hơn 3% hoặc 4% hay không? Chúng ra có thể dễ dàng nhận thấy thiệt hại tương đối do giá cả leo thang, tuy nhiên ngay cả các nhà kinh tế cũng rất khó có thể xác định sự khác biệt về tác động giữa các mức lạm phát trên.

Trong khi chi phí của việc tăng nhẹ lạm phát là không đáng kể, thì lợi ích tiềm năng của nó đem lại sẽ rất lớn. Về cơ bản, lạm phát có thể giúp ngân hàng trung ương tránh cho lãi suất danh nghĩa thấp hơn hoặc bằng 0. Lãi suất không thể âm quá lớn, bởi khi đó sẽ gây mất ổn định hệ thống ngân hàng: người dân sẽ lựa chọn nắm giữ tiền mặt thay vì đem đi gửi trong tài khoản khi lãi suất bằng 0. Sau khủng hoảng tài chính, một số ngân hàng trung ương đặt mức dự trữ âm đối với ngân hàng thương mại. Sự hạn chế của công cụ lãi suất âm đã thúc đẩy các ngân hàng trung ương phải áp dụng các chính sách khác như nới lỏng định lượng.

Mục tiêu lạm phát cao hơn là một giải pháp khác cho vấn đề lãi suất. Nếu công chúng kì vọng ngân hàng trung ương tạo ra nhiều lạm phát hơn trong tương lai thì lãi suất thực vẫn có thể âm và làm nhiệm vụ kích thích nền kinh tế mà không phải đưa lãi suất danh nghĩa xuống dưới 0. Như vậy, cho phép lạm phát cao vừa phải trong những giai đoạn thông thường giúp ngân hàng trung ương dễ dàng can thiệp khi nền kinh tế gặp khó khăn.

Mặc dù chính sách tiền tệ đang được thu hẹp nhanh chóng, rủi ro lãi suất tiếp tục duy trì ở mức thấp trong dài hạn là vẫn hiện hữu. Những yếu tố dài hạn đè nặng lên lãi suất trước đại dịch Covid-19 như già hóa dân số và tăng trưởng năng suất lao động thấp vẫn chưa được giải quyết. Trong ngắn hạn, việc nâng mục tiêu lạm phát cũng mang tới những lợi ích đáng kể. Để kiềm chế được lạm phát sẽ yêu cầu phải làm hạ nhiệt nền kinh tế, thường đi kèm xu hướng tăng của tỷ lệ thất nghiệp. Mục tiêu lạm phát càng thấp đồng nghĩa các NHTW sẽ càng phải tác động mạnh tới thị trường lao động để đạt được mục tiêu.

Bất chấp những lợi ích kể trên, việc phá bỏ mục tiêu đã tồn tại hơn 30 năm cũng có thể mang tới những hậu quả. Những gì diễn ra trong 1 năm qua đã cho thấy rõ rằng người dân thực sự ghét lạm phát và các NHTW đã cố gắng hết sức trong cuộc chiến chống lạm phát. Việc thay đổi mục tiêu có thể sẽ được hiểu như một tín hiệu đầu hàng của các nhà điều hành. Mục tiêu lạm phát được đưa ra nhằm neo giữ kỳ vọng của công chúng đối với mức tăng giá cả, do vậy việc thay đổi có thể sẽ khiến chức năng này không hoạt động.