Thuật ngữ "những kẻ cảnh giác trên thị trường chứng khoán" chỉ mới xuất hiện gần đây và có lẽ cũng nên sớm biến mất.

Khái niệm này dựa trên giả định rằng nếu thị trường chứng khoán Mỹ lao dốc, Donald Trump sẽ chú ý và điều chỉnh các chính sách cứng rắn của mình. Thông thường, đây là vai trò của thị trường trái phiếu, nhưng Trump từng tận hưởng hào quang từ đà tăng của chứng khoán trong nhiệm kỳ đầu. Liệu điều đó có nghĩa là ông sẽ phản ứng khi thị trường giảm? Nhiều nhà đầu tư và chuyên gia phân tích đã tin như vậy—trong đó có cả tôi.

Lần thử nghiệm đầu tiên của lý thuyết này trong nhiệm kỳ Trump 2.0 diễn ra vào tháng 2, khi ông tuyên bố sẽ áp thuế thương mại nặng lên Canada và Mexico, những đối tác thân cận của Mỹ. Tuy nhiên, "những kẻ cảnh giác" trên thị trường chứng khoán đã không đủ sức gây áp lực. Chứng khoán có giảm, nhưng mức giảm không đủ lớn để khiến Nhà Trắng lo lắng. Kết quả là chính quyền Trump tiếp tục thúc đẩy chính sách thay vì điều chỉnh. Hóa ra, cần một cú sốc mạnh hơn nữa để thị trường có thể gây ảnh hưởng.

Một tháng sau, thị trường rơi vào biến động nghiêm trọng hơn, với chứng khoán Mỹ thoáng chạm ngưỡng điều chỉnh, giảm 10% so với đỉnh gần nhất. Liệu đà giảm có còn tiếp tục hay không vẫn là câu hỏi chưa có đáp án rõ ràng. Hỏi hai chuyên gia, có khi nhận được ba quan điểm khác nhau.

Dù vậy, mức độ thay đổi quan điểm của giới đầu tư về Mỹ đã trở nên rõ rệt. Theo khảo sát hàng tháng mới nhất của Bank of America, xu hướng rút vốn khỏi thị trường Mỹ đã đạt mức kỷ lục. Khoảng 25% nhà quản lý quỹ hiện đang giảm tỷ trọng cổ phiếu Mỹ trong danh mục, mức giảm mạnh nhất từng ghi nhận, với gần 70% tin rằng "chủ nghĩa ngoại lệ Mỹ" đã đạt đỉnh.

Tâm lý bi quan đang bao trùm. Đây là lần thứ hai trong lịch sử khảo sát của ngân hàng ghi nhận mức gia tăng mạnh về số lượng nhà đầu tư tin rằng nền kinh tế toàn cầu sẽ suy yếu, lần duy nhất có mức tăng cao hơn là trong giai đoạn đỉnh điểm của đại dịch Covid cách đây năm năm.

Thông điệp từ Phố Wall gửi đến Nhà Trắng lúc này rất rõ ràng: Sự thiếu nhất quán trong chính sách thuế quan và những điều chỉnh địa chính trị khó đoán đang làm tổn hại vị thế của thị trường chứng khoán Mỹ, thị trường vốn là đầu tàu của thế giới trong nhiều thập kỷ.

Thế nhưng, chính quyền Trump vẫn tỏ ra bình thản. Họ thậm chí còn tuyên bố đây là điều mong muốn, một đợt điều chỉnh cần thiết để "làm nước Mỹ vĩ đại trở lại." Tôi không nhớ điều này từng được đề cập trong các bài phát biểu tranh cử.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, người từng dự đoán rằng "Kamala Harris sẽ bắt đầu với một cú sụp đổ trên thị trường chứng khoán, và sau đó sẽ là cú sụp đổ của nền kinh tế" giờ đây lại khẳng định ông "hoàn toàn không" lo lắng về đợt điều chỉnh "lành mạnh" gần đây. Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cũng nhấn mạnh rằng diễn biến thị trường chứng khoán không phải là yếu tố quyết định chính sách thuế quan của tổng thống.

Như Barclays nhận xét khéo léo, "Trump và chính quyền của ông ấy tỏ ra sẵn sàng chấp nhận tác động tiêu cực từ thuế quan hơn so với kỳ vọng ban đầu của chúng tôi."

Những nhà đầu tư từng kỳ vọng một "điểm đảo chiều" thời điểm tổng thống nhận thấy rủi ro và thay đổi chính sách, đang dần nhận ra rằng họ đã nhầm. "Điểm đảo chiều đã biến mất?" nhóm nghiên cứu tại HSBC đặt câu hỏi.

Theo HSBC, để điều này quay trở lại, một trong ba kịch bản sau cần xảy ra: Dòng vốn vào trái phiếu và cổ phiếu bị đình trệ nghiêm trọng, hệ thống tài chính xuất hiện dấu hiệu căng thẳng nghiêm trọng, hoặc tài sản rủi ro trên toàn cầu sụp đổ một cách hỗn loạn. Hiện tại, chưa điều nào trong số này xảy ra, dù chứng khoán Mỹ giảm nhưng chưa ảnh hưởng đến châu Âu, và thị trường vẫn vận hành có trật tự.

Một yếu tố có thể thay đổi cuộc chơi là một cú sốc trên thị trường trái phiếu. Hiện tại, thị trường trái phiếu Kho bạc Mỹ vẫn khá ổn định, được hỗ trợ bởi kỳ vọng nền kinh tế Mỹ sẽ chậm lại, nhưng đồng thời bị kìm hãm bởi lo ngại về chính sách tài khóa và vị thế của đồng USD. Nếu một biến động lớn xảy ra, chính quyền có thể sẽ buộc phải phản ứng.

Xét cho cùng, những "kẻ cảnh giác" trên thị trường trái phiếu - những người chơi lâu đời và dày dạn kinh nghiệm vẫn chứng tỏ ưu thế hơn so với những "lính mới" trên thị trường chứng khoán.