Khi Fed chuẩn bị họp vào thứ Tư tuần này, dữ liệu từ Đại học Michigan cho thấy kỳ vọng lạm phát dài hạn đã nhảy vọt lên mức cao nhất kể từ đầu thập niên 1990, gây lo ngại về nguy cơ nền kinh tế rơi vào tình trạng đình lạm – tăng trưởng trì trệ kết hợp với lạm phát cao.

Khảo sát từ Đại học Michigan, chỉ ra rằng các hộ gia đình Mỹ hiện kỳ vọng lạm phát sẽ đạt 3.9% trong những năm tới, tăng mạnh so với mức 3% được ghi nhận vào tháng 12 năm ngoái. Đáng chú ý, mức tăng đột biến này diễn ra trong bối cảnh chính quyền Trump đẩy mạnh áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt từ các đối tác thương mại lớn như Trung Quốc và Liên minh châu Âu. Tâm lý lo ngại về giá cả leo thang đã trở thành một yếu tố quan trọng trong hành vi chi tiêu và đầu tư, làm suy yếu những nỗ lực của Fed nhằm thuyết phục công chúng rằng lạm phát sẽ quay trở lại mức mục tiêu 2%.

Vincent Reinhart, cựu nhà kinh tế học của Fed, hiện là chuyên gia kinh tế tại Mellon Investments, nhận định: "Mọi thứ vận hành trơn tru khi kỳ vọng lạm phát được neo chặt. Nhưng nếu điều đó thay đổi, Fed sẽ buộc phải điều chỉnh chiến lược." Ông cũng nhấn mạnh rằng mức kỳ vọng lạm phát hiện tại phản ánh niềm tin của công chúng vào khả năng Fed kiểm soát giá cả và điều hành chính sách tiền tệ hiệu quả.

Trong cuộc họp tháng 3 này, Fed được kỳ vọng sẽ giữ nguyên lãi suất sau khi đã tạm dừng chu kỳ cắt giảm hồi tháng Một. Hiện tại, lãi suất quỹ liên bang dao động trong khoảng 4.25% - 4.5%, sau khi Fed đã thực hiện ba lần cắt giảm lãi suất liên tiếp kể từ mùa hè năm ngoái. Mặc dù các quan chức Fed liên tục khẳng định rằng họ "không vội vàng" giảm lãi suất, thị trường tài chính vẫn đang định giá khả năng có từ hai đến ba lần giảm trước cuối năm 2025.

Kỳ vọng lạm phát của người tiêu dùng Mỹ tăng vọt theo khảo sát Đại học Michigan

Tuy nhiên, sự gia tăng kỳ vọng lạm phát từ cuộc khảo sát Michigan có thể làm thay đổi hoàn toàn triển vọng này. Claudia Sahm, cựu chuyên gia kinh tế của Fed, hiện là kinh tế trưởng tại New Century Advisors, cho rằng: "Chỉ riêng khảo sát Michigan không quyết định được đường hướng chính sách của Fed. Nhưng nó chắc chắn là một yếu tố quan trọng trong bức tranh tổng thể."

Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) sẽ công bố biểu đồ "dot-plots" cập nhật trong tuần này, thể hiện quan điểm của các quan chức về số lần điều chỉnh lãi suất trong năm 2025, cũng như triển vọng tăng trưởng và lạm phát. Dữ liệu này sẽ là cơ sở quan trọng để giới đầu tư và các nhà hoạch định chính sách đánh giá liệu nền kinh tế Mỹ có đang trượt vào một giai đoạn đình lạm hay không.

Dự báo lãi suất của Fed: Giảm tốc độ cắt giảm từ tháng 12/2024

Bên cạnh khảo sát Michigan, một số chỉ báo khác như cuộc khảo sát kỳ vọng lạm phát của Fed New York vẫn cho thấy mức tăng vừa phải, nhưng điều đó không làm giảm đi tầm quan trọng của vấn đề. Lou Crandall, chuyên gia từ Wrightson ICAP, nhận xét: "Câu hỏi thực sự là liệu khảo sát của Fed New York vào tháng tới có xác nhận xu hướng tăng vọt này không. Nếu có, thì rõ ràng kỳ vọng lạm phát đang mất kiểm soát." Báo cáo này dự kiến sẽ được công bố vào ngày 14 tháng 4, và có thể có tác động đáng kể đến quyết sách của Fed trong những tháng tới.

Kỳ vọng lạm phát tại New York: Tăng trưởng nhẹ nhưng vẫn ổn định

Các ngân hàng trung ương trên thế giới đều coi việc giữ kỳ vọng lạm phát "neo chặt" là một yếu tố quan trọng trong quá trình điều hành chính sách tiền tệ. Nếu người tiêu dùng và doanh nghiệp mất niềm tin vào khả năng kiểm soát lạm phát của Fed, vòng xoáy lạm phát có thể tăng tốc, khi người lao động đòi hỏi mức lương cao hơn và các doanh nghiệp tiếp tục đẩy giá lên để bù đắp chi phí.

Isabella Weber, chuyên gia kinh tế tại Đại học Massachusetts Amherst, nhận định rằng sự gia tăng kỳ vọng lạm phát hiện nay có những điểm tương đồng với giai đoạn sốc giá trong đại dịch COVID-19. "Các công ty đang vội vàng nâng giá, ngay cả khi họ vẫn còn lượng hàng tồn kho nhập khẩu từ trước khi thuế quan được áp dụng. Điều này phản ánh tâm lý phòng thủ trước những bất ổn trong chính sách thương mại của chính quyền Trump," bà cho biết.

Thực tế, chỉ số lạm phát mục tiêu của Fed – chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE) – hiện vẫn đang ở mức 2,5%, cao hơn ngưỡng 2% mà ngân hàng trung ương đặt ra. Dù con số này đã giảm so với mức đỉnh hơn 7% vào mùa hè năm 2022, nhưng vẫn phản ánh một xu hướng lạm phát dai dẳng. Sự kết hợp giữa chính sách tiền tệ chặt chẽ của Fed và các biện pháp thuế quan của Trump đang tạo ra một môi trường đầy bất ổn, với nguy cơ đình lạm ngày càng hiện hữu.

Như Crandall đã chỉ ra: "Việc kết quả khảo sát tại Đại học Michigan tăng vọt là một tín hiệu quan trọng. Nó cho thấy rằng, sau những biến động trong những năm gần đây, chúng ta không còn ở trong một thế giới nơi kỳ vọng lạm phát được 'neo chặt' như trước." Điều này có thể buộc Fed phải đánh giá lại toàn bộ chiến lược của mình – và có thể là cả cách tiếp cận của chính quyền Trump đối với nền kinh tế.

Với những diễn biến hiện tại, câu hỏi lớn đặt ra là: Fed có thể giữ được kiểm soát trước áp lực lạm phát ngày càng gia tăng hay không? Và liệu nền kinh tế Mỹ có thể tránh được viễn cảnh đình lạm khi phải đối mặt với các chính sách kinh tế đầy biến động của chính quyền Trump?