Khi các công ty công nghệ lớn nhất thế giới đang được cho là định giá quá cao, tôi nhớ lại những cuộc trò chuyện từ đầu năm 2020, khi các thuật ngữ như "phong tỏa" và "giãn cách xã hội" chưa từng được biết đến.

Cuộc họp của tôi với giám đốc đầu tư sắp kết thúc. Chúng tôi đang thảo luận về Tesla. Triển vọng của công ty cuối cùng cũng được thị trường công nhận và được đền đáp bằng sự tăng trưởng vượt bậc trong giá cổ phiếu. Cuối giờ, ông nghiêng mình về phía tôi và thì thầm: "Hãy nói với tôi rằng anh đã bán cổ phiếu của Tesla."

Điều gây ấn tượng với tôi không phải là niềm tin của anh ấy rằng chúng ta nên bán cổ phiếu, mà quan điểm bán của anh ấy rất chắc chắn. Lời khẳng định này không liên quan tới nội tại của công ty, mà đó là niềm tin căn cố của anh ấy rằng khi giá cổ phiếu tăng nhiều, bạn nên chốt lời. Đây là lẽ thường tình. Hành động trái ngược sẽ được coi là ngu ngok, tham lam và vô kỷ luật.

Sự khôn ngoan thông thường này tràn ngập trên thị trường tài chính. Như một câu nói nổi tiếng: "Chốt lời không bao giờ là sai." Khách hàng không thực sự hài lòng nếu bạn bán 1 cổ phiếu và sau đó giá tăng đáng kể. Phần giá tăng bị bỏ qua đó không hề được ghi nhận trong dữ liệu về hiệu suất. Có lẽ nó cần được điều chỉnh lại.

Mặt khác nếu người quản lý quỹ tiếp tục nắm giữ cổ phiếu và giá của nó bắt đầu suy giảm, sự sụt giảm này sẽ được ghi nhận rõ ràng trong dữ liệu về hiệu suất đầu tư. Và họ sẽ bị tra hỏi, thậm chí trừng phạt vì điều đó. Đó là lý do tại sao, theo quan điểm của các nhà quản lý quỹ, chốt lời không bao giờ là sai.

Còn đối với khách hàng thì sao? Đối với khách hàng, nắm giữ cổ phiếu hay bán chúng đi có vị trí ưu tiên bất cân xứng - ưu tiên cho của việc không bán gần như là không giới hạn, trong khi ưu tiên cho quyết định bán lại có giới hạn nhất định. Đối với khách hàng, việc chốt lời có thể là sai lầm. Đáng buồn, có quá ít nhà quản lý quỹ cố gắng tạo ra những khoản đầu tư đúng đắn cho khách hàng của mình. Hầu hết các quy ước và thông lệ tồn tại để phục vụ, bảo vệ và làm phong phú thêm lợi ích của các nhà quản lý quỹ đầu tư.

Trên thực tế, việc chốt lời không chỉ sai mà còn có thể là sai lầm chết người

Nghiên cứu của Hendrik Bessembinder, giáo sư tại Đại học Bang Arizona, đã phát hiện ra rằng gần 60% cổ phiếu toàn cầu trong 28 năm qua không hoạt động tốt hơn tín phiếu kho bạc kỳ hạn một tháng. Ví dụ này có thể đang không khuyến khích mọi người đầu tư vào cổ phiếu.

Nhưng rất may, lý do khiến việc đầu tư cổ phiếu nói chung vẫn có giá trị là do một số ít các công ty siêu sao. Bessembinder tính toán rằng khoảng 1% các công ty tạo ra tất cả của cải ròng toàn cầu. 99% các công ty khác không tập trung vào nhiệm vụ kiếm tiền.

Điều này sẽ làm lung lay nền tảng của ngành đầu tư. Toàn bộ ngành quản lý tài sản đang hoạt động nên cố gắng xác định những công ty siêu sao này vì không có gì khác thực sự quan trọng.

Tuy nhiên, để làm được điều đó đòi hỏi một tâm lý hoàn toàn khác so với tâm lý được thể hiện bởi ngành tài chính ngày nay. Nó đòi hỏi sự tập trung vào khả năng tăng giá vượt trội, chứ không phải nỗi sợ hãi tê liệt của việc giảm giá được giới hạn.

Nghiên cứu của Bessembinder cho thấy rõ ràng giá cổ phiếu tổng hợp của các công ty siêu sao trong dài hạn mới là vấn đề quan trọng. Quá trình đầu tư đòi hỏi sự kiên nhẫn để đối phó với những thăng trầm không thể tránh khỏi mà các công ty đó trải qua cũng như khả năng trì hoãn sự hài lòng đáng kể.

Đáng buồn thay, những hành vi như vậy không phù hợp với các ưu đãi và tiền thưởng hàng năm của tài chính truyền thống. Tuy nhiên, chúng là điều kiện tiên quyết. Xét cho cùng, quan điểm của các công ty siêu sao là họ có thể tăng gấp 5 lần và sau đó tăng gấp 5 lần nữa.

Hãy lấy một ví dụ thực tế. Năm 1999, Goldman Sachs đầu tư vào công ty thương mại điện tử Alibaba của Trung Quốc. Shirley Lin, người từng làm việc cho quỹ đầu tư tư nhân của nó, cho biết cô đã được cung cấp cơ hội đầu tư 5 triệu đô la cho 50% cổ phần. Thật không may, cô ấy nói rằng các đồng nghiệp của cô ấy coi 5 triệu đô la quá rủi ro và vì vậy họ đã chọn đầu tư 3 triệu đô la “an toàn hơn”.

5 năm sau, cổ phiếu của họ trị giá 22 triệu đô la, lợi nhuận gấp bảy lần. Tại thời điểm này, quyết định đã được thực hiện để bán. Theo nhiều cách, đây là một khoản đầu tư thành công đáng kể cho đến khi bạn nhận ra rằng ngày nay những cổ phiếu đó sẽ có giá trị hơn 200 tỷ đô la trước khi tính đến việc pha loãng. Chỉ riêng khoản đầu tư đó, nếu được nắm giữ, đã có giá trị gần gấp đôi giá trị của toàn bộ Goldman Sachs hiện nay.

Khi được hỏi tại sao Goldman Sachs lại bán, Lin đã đưa ra một câu trả lời có thể đoán trước được: “họ muốn có kết quả nhanh hơn”. Mặc dù ví dụ này là cực đoan, nhưng điểm rõ ràng là: trong đầu tư, nó thường không chỉ sai đối với lợi nhuận ngân hàng mà nó có thể là sai lầm tồi tệ nhất mà bạn mắc phải.

Mặc dù vậy, trong hầu hết các cuộc họp với khách hàng, chúng tôi luôn được hỏi về kỷ luật bán. Chưa ai hỏi tôi phải giữ kỷ luật khi nắm giữ cổ phiếu. Đó là sự xấu hổ, bởi vì chi phí lớn hơn lợi nhuận rất nhiều khi không thể nắm giữ cổ phiếu của các công ty siêu sao khi lợi nhuận của họ tăng dần.