Lạm phát vẫn ở mức cao, nhưng thị trường cho rằng điều này sẽ không duy trì trong thời gian dài. Trên thực tế, sự tăng giá bất thường đang khiến giới phân tích kinh tế và thị trường tài chính phải lo lắng. Lời giải thích cho tình trạng lạm phát kể trên có thể đến từ sự kết hợp của cả yếu tố cung và cầu.

Về phía cầu, Fed tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ mở rộng. Về phía nguồn cung, sự tắc nghẽn của sản xuất vẫn kéo dài do ảnh hưởng của đại dịch. Cả hai yếu tố này kết hợp và không ngừng đẩy giá cả leo thang.

Đứng từ quan điểm cá nhân, hoàn toàn có cơ sở để tin rằng các yếu tố từ phía cầu hiện đang chi phối thị trường. Chúng ta không thể nhận định về sự nới lỏng của tiền tệ chỉ dựa vào các giao dịch mua tài sản của Fed. Tiền tệ đang được thắt chặt hay mở rộng cần phải căn cứ từ lượng cung tiền so với cầu tiền. Vận tốc lưu chuyển của tiền tệ đang ở mức thấp, có nghĩa là lượng cầu tiền vẫn đang tăng. Do đó, các hành động mở rộng chính sách tiền tệ của Fed vẫn được xem là phù hợp.

Với các yếu tố từ nguồn cung, chính việc lượng tiền dồi dào phải “chạy” theo sự khan hiếm của hàng hóa đã gây ra tình trạng lạm phát. Sự giảm tốc của nền kinh tế thực, thứ mà chúng ta sẽ phải tập làm quen dần trong một khoảng thời gian dài, đã giải thích một cách hợp lý mọi thứ. Với những người hiếm khi đồng tình với quan điểm của Fed, trong đó có cả chính tác giả, lần này có thể là một ngoại lệ.

Tuy nhiên, chúng ta cần phải làm sáng tỏ một “điểm mù” nguy hiểm. Rất nhiều học giả đang lo lắng về tổn thất phúc lợi xã hội do lạm phát, điều này có nghĩa là toàn xã hội sẽ phải hứng chịu những tổn thất gì khi giá cả tăng cao. Liệu tình hình có đang bị thổi phồng quá mức?

Chắc chắn là có những tổn thất phúc lợi xã hội hiện hữu. Nhưng chúng là kết quả đến từ tác động của sự khan hiếm nguồn cung, không phải do lạm phát. Xã hội bị tổn thất bởi vì sản xuất và tiêu thụ hàng hóa dịch vụ trở nên khó khăn hơn trong thời kỳ đại dịch. Lạm phát chỉ là một hệ quả của vấn đề này.

Điều này không có nghĩa rằng lạm phát không ảnh hưởng đến phúc lợi xã hội. Chúng ta phải vất vả hơn nhiều khi tiền lương không bắt kịp với tốc độ của lạm phát. Khả năng tiêu thụ của toàn xã hội giảm xuống. Và cuối cùng thì chính sức mạnh tiêu thụ này mới là vấn đề quan trọng đối với phúc lợi xã hội.

Còn điều gì khác quyết định sức mạnh tiêu dùng? Câu trả lời chính là sự sẵn có của hàng hóa! Người tiêu dùng chật vật để tìm kiếm một chiếc xe mới không phải vì xe hơi ngày càng đắt hơn. Nguyên nhân chính đến từ tình trạng khan hiếm chip của xe đã làm giảm đáng kể lượng ô tô được cung ra thị trường. Giá ô tô tăng chỉ phản ánh lại chứ không phải là nguyên nhân gây ra tình trạng khan hiếm.

Chúng ta không nên hiểu sai chức năng kinh tế vi mô cơ bản của giá cả. Tyler Cowen và Alex Tabarrok đã diễn đạt điều này rất tốt: giá cả là một tín hiệu được bao bọc trong một động lực kích thích. Nó là một "tín hiệu" mà hầu hết mọi người đều xem nhẹ. Mức giá tăng sau một cú sốc cung bất lợi chỉ báo cho chúng ta biết rằng hàng hóa và dịch vụ đang gặp nhiều khó khăn trong khâu sản xuất.

Thu nhập danh nghĩa của chúng ta không đổi. Nhưng sức mua thực tế của thu nhập đó đã giảm. Sản xuất khó khăn hơn dẫn đến lượng tiêu dùng giảm và hàng hóa đắt hơn.

Lạm phát có thể làm giảm phúc lợi xã hội từ những nguyên nhân độc lập với các vấn đề về của cung ứng hàng hóa. Nhưng thông thường là do chính lạm phát đã gây ra một vấn đề về nguồn cung. Lạm phát tăng ngoài khả năng dự đoán, tác động tiêu cực đến quá trình định giá sản phẩm của các công ty, doanh nghiệp. Nhà sản xuất có thể bị nhầm lẫn, khi cung ra thị trường quá nhiều hoặc quá ít sản phẩm bởi vì các "tín hiệu" thông tin lỗi mà họ nhận được.

Có lẽ những điều này đang diễn ra ngay tại thời điểm hiện tại. Nhưng những ảnh hưởng có lẽ là khá nhỏ. Chúng ta biết rằng nền kinh tế đang phải đối mặt với tình trạng giá cả tăng cao, và đồng thời, sự kỳ vọng của thị trường cho rằng tình trạng này sẽ lắng xuống, ngay khi những nút thắt về nguồn cung liên quan đến đại dịch được tháo gỡ.

Hãy hướng sự quan tâm về các yếu tố của phía cung. Trong hoàn cảnh này, sự nỗ lực và các chính sách khôn ngoan là điều cần thiết để giảm bớt các hạn chế về sản xuất và trao đổi hàng hóa. Và điều đó sẽ giúp ích không chỉ trong ngắn hạn mà còn cả dài hạn.