Đã đến lúc Anh Quốc phải học tập các nền kinh tế mới nổi
Nguyễn Thu Thủy
Junior Analyst
Để cải thiện tình hình kinh tế lúc này, các nhà hoạch định chính sách của Anh Quốc cần phải có những quyết sách và hành động trên tâm thế của một quốc gia đang khao khát phát triển vượt bậc.
Gọi Vương quốc Anh là nền kinh tế mới nổi đã trở thành một biệt danh mang tính châm biếm được giới đầu tư sử dụng trong thời kỳ biến động kinh tế và chính trị gần đây. Nhưng không phải đột nhiên giới đầu tư lại có thời gian rảnh rỗi châm biếm như vậy. Tình hình kinh tế vĩ mô toàn cầu giờ đây chứng kiến tốc độ thay đổi chóng mặt, trong khi Anh Quốc dường như đang mất phương hướng trong việc thích nghi với tình trạng tăng trưởng chậm kéo dài từ năm 2008. Brexit đã làm tình hình thêm trầm trọng và Vương quốc Anh hiện đang gặp rắc rối lớn. Tăng trưởng tín dụng tại Anh Quốc không thể hiện rõ bức tranh xám xịt về nền kinh tế bởi nó không thể dừng đột ngột, nhưng giờ đây các nhà lập pháp nên tham khảo các chính sách ổn định kinh tế quốc gia do IMF tự đề xuất.
Anh Quốc đã không còn là nền kinh tế lớn nhất trong quá khứ, giờ đây những lỗi sai về hoạch định chính sách sẽ phải trả cái giá đắt đỏ hơn, đồng nghĩa với việc các quan chức phải cân nhắc kỹ lưỡng hơn để lựa chọn được số ít quyết định thực sự tốt. Do đó, để xây một ngôi nhà kinh tế đứng vững trước những cơn bão suy thoái mạnh mẽ hơn nữa trong tương lai, bộ nền móng kinh tế phải thật chắc chắn. Thực tế là, một sự phối hợp chính sách kinh tế tài khóa thu hẹp nhất quán sẽ không nên bao gồm các biện pháp không có trách nhiệm như cắt giảm thuế không có lý do, cứu hộ cho ngành bất động sản hay các dự án công nghiệp không hiệu quả. Thay vào đó, chương trình thắt lưng buộc bụng cần có một kế hoạch dài hạn, phân bổ lại gánh nặng kinh tế và giảm lạm phát.
Những quan điểm sai lầm khác về nền kinh tế Anh Quốc là không cần thiết và chúng ta có thể bỏ qua. Điển hình như việc đổ lỗi hoàn toàn cho Brexit là không đúng. Sự kiện Brexit không phải nguyên nhân tạo ra tất cả những khó khăn hiện tại của Vương quốc Anh, nhưng quyết định rời bỏ châu Âu đã làm tình hình thêm trầm trọng hơn. Cú sốc lạm phát thực sự đã diễn ra trên toàn cầu và trở thành xu hướng ngay cả tại Anh Quốc. Tại thời điểm này, thắt chặt chính sách là điều cần thiết và việc nâng lãi suất cơ bản chắc chắn không gây ra thêm lạm phát cao hơn. Để thu nhập của các hộ gia đình có thể theo kịp với đà tăng của lạm phát, dòng tiền trong hệ thống kinh tế cần được phân bổ lại một cách có định hướng.
Trong bối cảnh hiện nay, một chiến lược ổn định kinh tế của Chính phủ nên có sáu tiêu chí. Đầu tiên, cần ưu tiên phân bổ cho chính sách tài khóa. Trong hai năm tới, những người lao động trong ngành y tế, giáo dục, hoặc vận hành giao thông công cộng nên được ưu tiên tăng lương cao bản (nhưng không nên được tăng bằng với mức lạm phát toàn phần). Để làm được điều đó, cần tăng thu thuế đối với người lao động có thu nhập cao, trong ngành tài chính - ngân hàng - bất động sản.
Tương tự, chi tiêu của chính phủ cho mạng lưới năng lượng, giao thông công cộng và cơ sở hạ tầng quan trọng nên được tăng cường trong khi các chương trình trợ cấp khác nên được giảm đi. Đây không phải là sự chấp thuận để Vương quốc Anh tham gia cuộc đua trợ cấp tự đánh bại mình giữa Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu và Trung Quốc.
Tất nhiên, tất cả những điều này sẽ bị bác bỏ nếu không có sự ổn định về mặt chính trị. Khó có một quốc gia nào có năm đời chuyển giao chính phủ trong vòng 7 năm lại có thể duy trì các cam kết như vậy. Tuy nhiên, so với các nền kinh tế nhỏ và mỏng manh hơn, họ sẽ phải đối với mặt những rào cản đó khi tham gia vào các chương trình hỗ trợ của IMF. Những loại cam kết này để nhằm củng cố lại sự tín nhiệm. Vương quốc Anh có quyền làm như vậy theo cách riêng của mình, khi tình hình mới chỉ ở mức xấu và chưa nghiêm trọng.
Thứ hai, cần bỏ qua những lời kêu gọi viện trợ ngành bất động sản nói chung. Có thể thấy, có một sự bất công rõ ràng khi các ông chủ bất động sản được hưởng lợi nhất khi giá nhà bùng nổ trong môi trường lãi suất thấp, nhưng họ lại được ưu tiên giải cứu với các gói cứu trợ khi lãi suất tăng và giá nhà sụp đổ. Sự ổn định đòi hỏi những quyết định khó khăn. Cho phép giá nhà ở giảm xuống, tức là giảm phát, và buộc mọi hoạt động tái cấu trúc các khoản thế chấp phải thuộc về những người cho vay thuộc khu vực tư nhân, chứ không phải ngân sách công.
Thứ ba, triển khai những cải cách quy hoạch bị trì hoãn từ lâu để thúc đẩy sự bùng nổ trong lĩnh vực xây dựng. Làm cho nhà ở có giá cả phải chăng hơn và phổ biến rộng rãi trong khi thúc đẩy việc làm trong nước là điều dễ hiểu. Quan trọng hơn, điều này là việc bãi bỏ quy định và thúc đẩy nguồn cung tăng lên, chứ không phải làm cho việc mua hàng trở nên dễ dàng hơn.
Thứ tư, thực hiện những thay đổi rõ ràng về cấu trúc thị trường lao động để giải quyết sự chênh lệch rõ ràng giữa lượng người sẵn sàng làm việc và việc làm sẵn có, cũng như sự suy giảm tỷ lệ tham gia lực lượng lao động. Như các nhà kinh tế Anh đã chỉ ra, sự thiếu hụt trong lợi ích tạo ra động lực to lớn khiến bạn không thể tiếp tục thất nghiệp, thay vào đó là tìm việc làm hoặc nhận trợ cấp tàn tật, đồng thời cũng là sự đầu tư cho y tế và đào tạo lại người lao động chưa đầy đủ.
Thứ năm, trở thành nước Anh thời hậu Brexit như một nước Anh toàn cầu. Hãy suy nghĩ như một quốc gia nhỏ bé và chuyên môn hóa thay vì cố gắng cạnh tranh với những quốc gia lớn hơn. Vì vậy, hãy tiếp tục chính sách ủng hộ người nhập cư vốn là nguồn phát triển duy nhất trong những năm gần đây và tập trung hơn nữa vào việc thu hút sinh viên nước ngoài. Trợ cấp cho nghiên cứu và phát triển hơn là sản xuất. Tham gia CPTPP và các hiệp định khác, đồng thời gây áp lực buộc Mỹ, EU và Trung Quốc phải mở cửa nói chung hơn là cố gắng gây bất lợi cho các thỏa thuận song phương.
Cuối cùng, chính sách tiền tệ phải được thắt chặt đáng kể. Không bao giờ hợp lý khi Ngân hàng Anh tiếp tục nói rằng họ sắp đạt đến mức lãi suất cuối cùng trong khi Cục Dự trữ Liên bang và Ngân hàng Trung ương Châu Âu đều nói rằng họ phải tiếp tục tăng, khi Vương quốc Anh gặp vấn đề về thị trường lao động của Hoa Kỳ (hoặc tệ hơn), giá xăng dầu của khu vực đồng euro tăng đột biến (hoặc tệ hơn). Kể từ cuối năm 2021, lẽ ra lạm phát phải lớn hơn và kéo dài hơn. Ngay cả đợt tăng lãi suất gần đây nhất của Ngân hàng Trung ương Anh cũng bị che đậy về việc liệu có cần tăng thêm hay không. Cần nhiều hơn, và ngân hàng nên tuyên bố điều này một cách rõ ràng.
Cách tiếp cận này có vẻ không khả thi về mặt chính trị. Có một lý do tại sao các nền kinh tế thường yêu cầu một lực lượng bên ngoài thực thi một chương trình trước khi nó có thể được thực hiện. Bất chấp những khó khăn về kinh tế, Vương quốc Anh không bị ràng buộc bởi tỷ giá hối đoái, không gặp phải tình trạng tháo chạy vốn và lãi suất trái phiếu dài hạn có thể tăng cao hơn nữa mà không gây ra thảm họa. Tuy nhiên, nền kinh tế của họ rõ ràng tương tự như một thị trường mới nổi đang chịu áp lực, điều đó có nghĩa là sự ổn định là con đường đáng tin cậy phía trước. Tình trạng lộn xộn hiện tại, khiến con đường giảm phát trở nên không rõ ràng, sẽ chỉ khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.
Financial Times