Làm thế nào để được Trump tuyển dụng?
Thái Linh
Junior Editor
Sau chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 - khi còn là một ngôi sao truyền hình thay vì một cựu tổng thống – ông Donald Trump đã điều hành quá trình chuyển giao Nhà Trắng như thể đó là một tập phim gay cấn của "The Apprentice".
Sau chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 - khi còn là một ngôi sao truyền hình thay vì một cựu tổng thống – ông Donald Trump đã điều hành quá trình chuyển giao Nhà Trắng như thể đó là một tập phim gay cấn của "The Apprentice". Các ứng viên nội các đã đến tháp Trump ở New York và đi qua các máy quay truyền hình để phỏng vấn với tổng thống đắc cử. Thậm chí Kanye West cũng xuất hiện. Lần này, Susie Wiles, quản lý chiến dịch của ông Trump và là chánh văn phòng tương lai, đã tổ chức một quy trình có trật tự và kín đáo hơn. Các cuộc thảo luận của ông Trump tại Mar-a-Lago ở Florida thỉnh thoảng cũng được công bố trên mạng xã hội. Các ứng viên thường tỏ ra e ngại khi thảo luận công khai về việc “tìm kiếm công việc mới”. Tính đến ngày 12/11, nhiều tờ báo đưa tin Marco Rubio (trong ảnh, với ông Trump) sẽ trở thành Ngoại Trưởng Mỹ. Vậy làm thế nào để được ông Trump tuyển dụng?
Vấn đề nhân sự trong quá trình chuyển giao được dẫn dắt bởi ông Howard Lutnick, một chuyên gia ngân hàng đầu tư có những xung đột lợi ích tiềm tàng khiến một số người trong giới Trump lo ngại. Brian Hook, người từng giám sát chính sách Iran trong nhiệm kỳ đầu, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc bổ nhiệm nhân sự cho Bộ Ngoại giao. Robert Lighthizer, người đã được ông Trump chỉ định làm đại diện thương mại, có ảnh hưởng lớn trong chính sách thương mại và kinh tế rộng lớn hơn. Tom Homan, cựu giám đốc Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan, đã được chọn làm "người đứng đầu biên giới". Stephen Miller, một người theo đường lối cứng rắn về biên giới, sẽ là phó chánh văn phòng phụ trách chính sách. Lee Zeldin, cựu nghị sĩ, đã được đề cử lãnh đạo Cơ quan Bảo vệ Môi trường, với nhiệm vụ "đưa ra các quyết định bãi bỏ quy định một cách nhanh chóng". Michael Waltz, một nghị sĩ và đồng tác giả một bài viết gần đây về chính sách đối ngoại cho The Economist, được đưa tin là sẽ trở thành cố vấn an ninh quốc gia.
Khó có thể dự đoán được tiêu chí tuyển dụng của ông Trump. Yêu cầu đầu tiên của ông là lòng trung thành. Mọi tổng thống đều kỳ vọng điều này, nhưng nhóm của ông Trump đặc biệt coi trọng sự trung thành cá nhân với tổng tư lệnh. Ông đã bị chỉ trích nặng nề từ những quan chức trong nhiệm kỳ đầu tiền. Mặc dù hầu hết các thành viên nội các ban đầu của ông Trump ủng hộ chiến dịch tranh cử Nhà Trắng lần thứ ba, nhiều nhân vật nổi bật lại cho rằng việc tổng thống đắc cử là mối đe dọa đối với dân chủ và an ninh quốc gia. Ông Trump rất muốn tránh tuyển dụng những người có thể công khai chống lại ông, như cựu cố vấn an ninh quốc gia, chánh văn phòng và bộ trưởng quốc phòng đã từng làm.
Những ứng viên đủ điều kiện nhưng đã từng xúc phạm ông Trump có thể bị loại khỏi danh sách tuyển dụng. Ngày 9/11, ông Trump tuyên bố sẽ không đưa ra đề nghị công việc đối với bà Nikki Haley, cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, hoặc ông Mike Pompeo, cựu Ngoại Trưởng. Việc loại bỏ bà Haley dường như đã được định trước. Với tư cách là người về nhì trong cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống Đảng Cộng hòa năm 2024, bà đã chỉ trích ông Trump gay gắt trước khi rút lui và đưa ra sự ủng hộ muộn màng - và tiếp tục chỉ trích trước ngày bầu cử. Ông đã thể hiện sự khinh thường một cách công khai đối với cựu đại sứ trong suốt chiến dịch.
Ông Trump có lẽ không thể bổ nhiệm một nội các đáng tin cậy nếu chỉ tuyển dụng những quan chức chưa từng chỉ trích ông. Trong quá khứ, ông sẵn sàng tha thứ cho những lời chỉ trích gay gắt - sau khi được nịnh bợ đủ. J.D. Vance, phó tổng thống đắc cử, từng gọi ông Trump một cách riêng tư rằng ông có thể là "Hitler của nước Mỹ". Nhiều năm sau tại một cuộc vận động, ông Trump đã làm ông Vance bẽ mặt khi ông tranh cử vào Thượng viện Hoa Kỳ: "JD bây giờ lại muốn được tôi ủng hộ bằng cách nịnh bợ tôi." Elise Stefanik, hiện là một trong những người bảo vệ trung thành nhất của ông Trump tại Capitol Hill, đã được chọn làm đại sứ tại Liên Hợp Quốc mặc dù đã chỉ trích ông Trump trong lần tranh cử tổng thống đầu tiên. Những đối thủ sơ bộ khác, như Doug Burgum, thống đốc North Dakota, và Vivek Ramaswamy, một doanh nhân công nghệ sinh học, đã nhanh chóng ủng hộ ông Trump, trở thành những người đại diện nổi bật và có thể sẽ phục vụ trong chính quyền.
Các ứng viên cũng phải đối mặt với những thử thách đặc trưng kiểu Trump. Cựu tổng thống thích những quan chức có thể bảo vệ ông một cách khéo léo trên truyền hình cáp. Ông Vance có tỷ lệ ủng hộ đặc biệt thấp với tư cách là ứng viên phó tổng thống nhưng vẫn được ông Trump ưu ái vì phong cách đấu khẩu trong các cuộc phỏng vấn. "Ông ấy là một người khá quyết đoán, phải không?" ông Trump nói trong đêm bầu cử. "Ông ấy chỉ việc đi và hoàn toàn nghiền nát họ." Những lần xuất hiện thành công trên các địa hạt thân thiện hơn như Fox News và Tucker Carlson cũng có thể giúp xây dựng hồ sơ của ứng viên. Elbridge Colby, cựu quan chức quốc phòng trong chính quyền Trump, gần đây đã lên án những người ủng hộ an ninh quốc gia trong chương trình của ông Carlson.
Mặc dù ông Trump có rất nhiều tiêu chuẩn, hơn 1,000 vị trí vẫn cần được Thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát phê chuẩn. Đảng này đang trên đà giành được 53 ghế, vì vậy chỉ cần bốn người bất đồng là có thể phá hỏng các đề cử nếu họ được tất cả các đảng viên Dân chủ ủng hộ. Và với hai phần ba số thượng nghị sĩ không phải tái tranh cử cho đến năm 2028 hoặc 2030, họ không bị áp lực đè nặng nhiều như các thành viên Hạ viện. Một ứng viên gây tranh cãi cao như Robert F. Kennedy Jr., chẳng hạn, có thể gặp khó khăn trong việc giành được sự ủng hộ của đa số cho một vị trí nội các quan trọng.
Điều đó có thể không cần thiết. "Bất kỳ Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa nào muốn giành được vị trí lãnh đạo trong Thượng viện phải đồng ý với việc thực hiện các bổ nhiệm trong thời gian Quốc hội nghỉ," theo bài đăng của ông Trump vào chủ nhật, đề cập đến một quy trình đôi khi được các tổng thống Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa sử dụng để phê duyệt các ứng cử viên cho một nhiệm kỳ cố định mà không cần thông qua bỏ phiếu tại Thượng viện. Cả ba ứng viên cho vị trí Lãnh đạo Đa số Thượng viện đều bày tỏ ủng hộ ý tưởng này. Cùng với ông Rubio, một thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa khác, Bill Hagerty, đã được đồn đoán là ứng viên cho vị trí Ngoại Trưởng Mỹ.
Cách hệ tư tưởng ảnh hưởng đến quá trình tuyển dụng của ông Trump cũng rất khó lý giải. Mike Pence, cựu phó tổng thống của ông, đã giúp lấp đầy nội các đầu tiên với những đảng viên Cộng hòa theo tư tưởng Reagan. Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, những đảng viên Cộng hòa truyền thống đã tranh giành tầm ảnh hưởng với những người theo MAGA - những người chế giễu các nguyên tắc bảo thủ về chính phủ nhỏ, chủ nghĩa quốc tế mạnh mẽ và thương mại tự do. Ranh giới của cuộc chiến này thường mờ nhạt, và mỗi bên đều ghi nhận một số chiến thắng nhất định. Một cựu cố vấn của ông Trump đã mô tả tổng thống đắc cử là một người ôn hòa trong phong trào MAGA. Tuy nhiên, lần này, những người tin vào phong trào này đã bắt đầu chiếm ưu thế hơn.
Họ đã phá hủy triển vọng của ông Pompeo. Ông là một người còn “sống sót” hiếm hoi trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, dành bốn năm phục vụ tổng thống với tư cách là giám đốc CIA và sau đó là nhà ngoại giao hàng đầu của đất nước. Ông đã chọn không thách thức ông Trump trong cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống nhưng vẫn có một số lời chỉ trích bóng gió, từng cảnh báo về "các nhà lãnh đạo nổi tiếng với bản sắc chính trị riêng". Nhưng những nỗ lực trở lại vị trí Bộ trưởng Quốc phòng của ông đã thất bại, nguyên nhân có thể là vì hệ tư tưởng của ông Trump. Một người có ảnh hưởng theo chủ nghĩa biệt lập đã phản hồi về việc ông Trump từ chối bà Haley và ông Pompeo tham gia chính quyền mới rằng: "Phong trào ‘ngăn chặn Pompeo’ rất tốt nhưng vẫn chưa đủ. Ngay bây giờ chúng ta cần tạo áp lực tối đa để loại bỏ những người theo chủ nghĩa bảo thủ mới và những người ủng hộ chiến tranh ra khỏi chính quyền Trump." Con trai ông Trump, Donald Jr., đã đáp lại rằng "Tôi đồng ý với điều này, và tôi sẽ xử lý chuyện đó."
Trump Jr. cũng có thể đang muốn ngăn chặn sự xuất hiện của những đối thủ đáng gờm đối với ông Vance cho đề cử tổng thống năm 2028. Điều này có thể giải thích cách một số nhân vật có xu hướng “hawkish” nhưng không có tham vọng làm tổng thống có thể gia nhập chính quyền.
Đôi khi việc quen biết với những người quan trọng là rất có lợi. Những người theo chủ nghĩa bảo thủ đang kêu gọi sự hỗ trợ từ những người bạn cũ trong suốt thời gian chuyển giao chính quyền. "Gửi những người muốn làm việc cho ông Trump: Đã lâu không gặp," một ứng viên được đồn đoán cho vị trí Bộ trưởng Tư pháp gần đây đã viết rằng: "Tôi sẽ yêu cầu mọi người cung cấp bằng chứng cụ thể và rõ ràng về lòng trung thành đối với ông Trump. Nếu mọi người không thể cung cấp một số lượng lớn bằng chứng cho điều này, hãy ngừng hỏi tôi về cơ hội việc làm."
Cập nhật (13/11): Ông Vivek Ramaswamy đã được chọn để đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), với nhiệm vụ "phá bỏ bộ máy hành chính quan liêu" và "cắt giảm các quy định dư thừa", theo phát biểu của ông Trump. Ông Vivek sẽ làm việc phối hợp với Elon Musk, một tỷ phú công nghệ và là người ủng hộ nhiệt thành của ông Trump.
The Economist