Nguyên là một quân nhân, đáng lẽ ra Prayuth Chan-ocha phải sớm nhận ra một cuộc chiến chắc-chắn-thua. Nhưng không, vị thủ tướng này đang ném tất cả những gì ông có và cả chính phủ của ông vào một cuộc chiến đầu cơ tiền tệ.

Năm 2019, đồng Baht tăng giá 9%, trở thành đồng tiền mạnh nhất Châu Á. Đây là một vinh dự có lẽ là không hợp lý lắm với một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và du lịch như Thái Lan. Động cơ để Ngân hàng Trung ương Thái Lan thao túng nhằm giảm giá đồng tiền là rất rõ ràng.

Kể từ đầu năm 2020, có vẻ như tác động đã được nhìn thấy: đồng tiền giảm 4.7%. Thống đốc Veerathai Santiprabhob thực hiện liên tiếp các bước để nới lỏng quy định giới hạn về số lượng tiền người Thái được chuyển ra nước ngoài và cho phép nhà xuất khẩu giữ lại lợi nhuận ở nước ngoài nhiều hơn. Chúng tôi tự hỏi liệu can thiệp của NHTW còn có thể đi xa tới đâu.

Tuy nhiên, có vẻ như Bangkok đang chiến đấu nhầm mặt trận và phạm sai lầm ở mặt trận lớn hơn.

Việc điều tiết đồng Baht là dễ hiểu. Bất kể bạn có đồng tình với cuộc đảo chính 2014 của Prayuth hay không, bạn vẫn phải thừa nhận điều đó đã khôi phục sự ổn định cho Bangkok. Sau cuộc đảo chính gần nhất trước đó năm 2006, Thái Lan đã có 8 chính phủ khác nhau, mỗi lần lại tệ hơn lần trước, cho tới Prayuth. Sự ổn định kể từ 2014 thu hút đầu tư nước ngoài trở lại.

Và thực tế có lẽ là quá nhiều, tới mức khiến Baht tăng vọt ngoài mong muốn. Đồng Baht mạnh đe doạ tới du lịch và xuất khẩu, chiếm 70% GDP.

Những rủi ro đó còn tăng lên nhiều hơn khi Vũ Hán phát dịch, khi mà người Trung Quốc chiếm 30% chi tiêu du lịch tại Thái Lan trong năm 2019. Tất cả giải thích cho việc tại sao chính phủ Thái tập trung vào tỷ giá.

Mặc dù vậy, việc điều tiết này đã bỏ qua những nguyên nhân sâu xa (và hợp lý) để dòng vốn đổ vào nền kinh tế lớn thứ 2 ĐNA. Thặng dư tài khoản vãng lai lớn khiến các nước thâm hụt nặng xung quanh ghen tị, bao gồm Ấn Độ, Indonesia và Philipines. Trong khi nợ công trên GDP duy trì ở mức 40% bất chấp những biến động về chính phủ cầm quyền, so sánh với 60% của Malaysia và Việt Nam.

Dòng vốn nước ngoài thúc đẩy đồng tiền nhìn chung là điều tốt, tất nhiên, trừ ngoại lệ dòng tiền nóng ngập tràn Thái lan năm 1997. Quá nhiều tiền theo đuổi quá ít dự án hiệu quả là công thức cho thảm hoạ. Dòng vốn hiện tại có thể đầu tư vào các dự án hạ tầng khổng lồ bao gồm hành lang kinh tế phương đông 45 tỷ USD nhằm nâng cao vai trò của Thái Lan trong cuộc chơi công nghệ cao và khởi nghiệp.

Điểm số thuận lợi cho đầu tư doanh nghiệp tại Thái tăng lặng lẽ từ thứ 26 lên 21, đứng trên cả Đức, Canada và Ireland. Lạm phát ổn định, tăng không đáng kể. Dự trữ ngoại hối dồi dào lên tới 228 tỷ USD để phòng vệ các biến động bất ngờ.

Và với tất cả các yếu tô đó, người Thái nên tự tin. Năm 1997, giới đầu cơ tiền tệ tấn công vào sự yếu đuối của Thái Lan. Giờ đây, họ đang coi Thái Lan là nơi trú ẩn an toàn. Tại sao không nâng cấp để ngày càng hấp dẫn đầu tư nước ngoài hơn?

Các quan chức Thái Lan nên tập trung đa dạng hoá sự phụ thuộc không cân xứng vào xuất khẩu và du lịch, điều chỉnh quy định và ưu đãi thuế để tăng cường đổi mới, và đầu tư mạnh vào giáo dục. Họ cũng nên nuôi dưỡng một hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ hơn để cho ra kỳ lân công nghệ, fintech và các công việc lương cao hơn. Từ lâu nơi đây đã giống như Detroit của châu Á: Honda, Mitsubishi và Toyota ở đây, BMW, Ford, General Motors cũng ở đây.

Các đối thủ cạnh tranh đương nhiên rất muốn thu hút những gã khổng lồ. Chennai, Ấn Độ muốn tự phong là thành phố động cơ của Châu Á. Philipines muốn sản xuất lắp ráp quy mô lớn, và cả Việt Nam cũng vậy. Thái Lan không thể tự mãn.

Một trong những vấn đề nhức nhối: tham nhũng. Kể từ 2014, xếp hạng về nhận thức tham nhũng của tổ chức minh bạch quốc tế đã giảm từ 85 xuống 101. Tham nhũng làm lãng phí thành quả của mức tăng trưởng dự báo 2.7% trong năm nay mà WB dự báo. Nó gia tăng chênh lệch xã hội và tăng khả năng bị bẫy thu nhập trung bình. Về danh nghĩa, thu nhập bình quân 10k USD, thực tế, 69 triệu người Thái thu nhập dưới 7.8k USD.

Đồng tiền yếu hơn không giải quyết được các vấn đề cấu trúc, đồng thời có thể khiến Trump tức giận. Liệu Trump có để yên cho một quốc gia thặng dư 20 tỷ USD với Mỹ lại tìm cách thao túng tiền tệ?

Mặt trận thực sự nên là thúc đẩy nền kinh tế để thu hút nhiều hơn vốn nước ngoài, chứ không phải là hạn chế nó. Những hành động đi ngược xu hướng ngày hôm nay có thể giảm giá đồng tiền và xoa dịu nỗi lo ngắn hạn, nhưng sẽ phải trả giá về lâu dài.