Cục Dự trữ Liên bang đang kẹt trong tình thế khó xử. Sớm muộn gì họ cũng sẽ phải đưa ra quyết định của mình, và câu hỏi là, Fed muốn tập trung vào điều gì với những quyết định này, thị trường chứng khoán hay đồng đô la?

Vấn đề có vẻ liên quan tới việc Fed đã làm quá tốt để phản ứng với đại dịch Covid và cuộc suy thoái kinh tế sau đó. Fed ngay lập tức đổ tiền vào các ngân hàng để giữ hệ thống tài chính ổn định, sau đó mạnh dạn hỗ trợ nền kinh tế, tạo đà giúp nước Mỹ vực dậy.

Tuy nhiên, kinh tế tăng trưởng quá nhanh đang dấy lên lo ngại lạm phát sẽ tăng cao và làm gián đoạn công cuộc hồi phục, khiến Fed buộc phải thắt chặt chính sách. Điều Fed cần quan tâm sẽ là có thể tiếp tục bơm vào nền kinh tế bao nhiêu tiền.

Triết lý của Fed

Để hồi phục nền kinh tế, Fed trước hết muốn tăng tốc thị trường chứng khoán, một phương pháp được đưa ra bởi cựu chủ tịch Ben Bernanke. Điều này sẽ cải thiện sự giàu có của người tiêu dùng, tăng chi tiêu và tạo đà cho phát triển kinh tế.

Đây chính là cách tiếp cận đã đưa Mỹ thoát khỏi đại suy thoái năm 2008, và cũng giúp Mỹ hồi phục hậu Thế chiến II. Tới giờ, hướng suy nghĩ này vẫn đang là chủ đạo với Fed, từ các đời chủ tịch Bernanke tới Janet Yellen, và hiện tại là Jerome Powell.

Điều quan trọng nhất là nó thực sự hiệu quả. Biểu đồ sau cho biết diễn biến của chỉ số S&P 500 từ lúc chủ tịch Powell lên nắm quyền. 

Nhìn chung, thị trường tăng trưởng ổn định cho đến tháng 2/2020, khi kinh tế Mỹ bắt đầu chững lại do đại dịch, và sau đó điều chỉnh mạnh vào tháng 3/2020.

Nhưng chủ tịch Powell đã vào việc ngay lập tức và bơm hàng tỷ đô la vào hệ thống ngân hàng. Thị trường chứng khoán bật tăng, và Fed tiếp tục các nỗ lực kích thích của mình. Có vẻ chủ tịch Powell yêu cầu sự nhất quán trong biện pháp để hạn chế tối đa những gián đoạn có thể đảo lộn cả hệ thống ngân hàng và nền kinh tế.

Cuối năm 2020, Fed tăng tốc chương trình nới lỏng định lượng (QE), công bố rằng sẽ mua vào 120 tỷ USD chứng khoán mỗi tháng đến khi nền kinh tế cân bằng, đạt được mục tiêu thất nghiệp và hoạt động kinh doanh hồi phục. Tới giờ, Fed vẫn đang giữ nguyên tốc độ QE.

Nỗi lo của nhà đầu tư

Những hành động của Fed đã đạt được mục đích của chủ tịch Powell, nhưng lại khiến giới đầu tư sợ rằng Fed đã làm quá tay. Thị trường lo ngại Fed đang thổi phồng nền kinh tế quá mức, khiến giá cả tăng mạnh trong tương lai.

Biểu đồ sau cho thấy tỷ giá EUR/USD kể từ khi chủ tịch Powell lên nắm quyền. Trong giai đoạn này, ông vẫn đang tiếp bước các cựu chủ tịch Bernanke và Yellen, hỗ trợ cho thị trường chứng khoán, qua đó tăng chi tiêu, giúp kinh tế phát triển.

Khi chủ tịch Powell nhậm chức, tỷ giá EUR/USD là 1.2381, sau đó giảm xuống còn 1.1082 vào tháng 2/2020, thời điểm kinh tế bước vào suy thoái. Giá trị của đô la đã tăng 12% trong khoảng thời gian này. Giới đầu tư đánh giá rất cao chính sách của Fed.

Tuy nhiên, kể từ đó, giá trị đô la đã giảm 6.5%, tỷ giá tăng lên 1.1850. Vài tháng gần đây, đô la đã ổn định dần, cho thấy lo ngại lạm phát có thể tăng vọt.

Chủ tịch Powell và Fed vẫn giữ nguyên lập trường mềm mỏng, cho rằng lạm phát chỉ là tạm thời và nguyên nhân cốt lõi là vấn đề trong chuỗi cung ứng, doanh nghiệp không thể thuê lao động, và dư âm từ cuộc khủng hoảng. Theo Fed, lạm phát sẽ tự điều chỉnh lại cuối năm nay.

Đây lại chính là vấn đề. Fed nói không thay đổi chính sách, nhưng giới đầu tư lại đang tính đến việc thắt chặt. Lúc này, cả đô la và thị trường chứng khoán đều đang giảm.

Và đây là tình huống khó xử của Fed

Sớm muộn gì Fed cũng sẽ phải thắt chặt chính sách. Các nhà đầu tư đã phụ thuộc vào những gói kích thích của Fed vào thị trường chứng khoán suốt 12 năm nay. Và ngay cả khi kinh tế suy thoái và thất nghiệp trầm trọng, việc Fed mua 120 tỷ trái phiếu hàng tháng vẫn giúp thị trường liên tục lập đỉnh. Chỉ cần giới đầu tư tin vào Fed, chứng khoán vẫn sẽ tăng.

Vậy điều gì sẽ xảy ra khi Fed thắt chặt? Nỗi lo chính sẽ là thị trường sập mạnh, và sẽ rất khó để đối diện với việc này, nhất là khi chính quyền tổng thống Biden đang đẩy mạnh các chính sách tài khóa.

Mặt khác, nếu Fed tiếp tục mềm mỏng, đô la sẽ tiếp tục giảm, và cho cả thế giới thấy nước Mỹ không thể điều hành một nền kinh tế ổn định. Lúc này, một đồng đô la liên tục suy yếu sẽ không thể giữ được uy tín toàn cầu.

Nhiều khả năng Fed sẽ tiếp tục hỗ trợ thị trường chứng khoán lâu nhất có thể, do lúc này, chính quyền tổng thống Biden đang liên tục đưa ra những kế hoạch tài khóa để kích thích kinh tế thông qua các chương trình hạ tầng.

Chủ tịch Powell và các quan chức Fed vẫn cho thấy cam kết với các chính sách của tổng thống Biden. Có vẻ như họ muốn tiếp tục lập trường mềm mỏng để ủng hộ cho nỗ lực kích thích kinh tế của tổng thống.

Nhưng giới đầu tư đang muốn nói rằng, có quá nhiều gói kích thích tại Mỹ, và điều này không giúp gì được cho giá trị đồng đô la. Vậy Fed có hai lựa chọn: để đồng tiền của mình suy yếu nhằm kích thích thị trường chứng khoán, hoặc đánh đổi chứng khoán để lấy lại vị thế của đồng đô la. Tuy nhiên, không có một lựa chọn tốt nào cả.