Bên cạnh lợi thế về nguồn nhân lực trẻ và dồi dào, ba trụ cột chính tạo nên sức hút của ASEAN trong tương lai gần bao gồm: sự hài hòa chính sách xuyên biên giới ngày càng sâu sắc; quá trình hội nhập kinh tế đa ngành ngày một khăng khít giữa các quốc gia thành viên và môi trường hòa bình và ổn định chính trị nội bộ.

Thêm vào đó, xu hướng tái cơ cấu chuỗi cung ứng toàn cầu và chiến lược đa dạng hóa rủi ro trước bối cảnh phân mảnh địa kinh tế đang và sẽ tiếp tục thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư cũng như thương mại vào khu vực ASEAN.

Nhìn về tương lai, bức tranh thương mại và đầu tư của ASEAN vẫn rực rỡ sắc màu với dự báo tăng trưởng bền vững trong những năm sắp tới. Cụ thể, dòng vốn FDI đổ vào ASEAN đã đạt ngưỡng 226 tỷ USD trong năm 2023, và dự kiến sẽ tăng vọt 38% lên mức 312 tỷ USD vào năm 2027, trước khi cán mốc 373 tỷ USD vào năm 2030. Đáng chú ý không kém, tổng kim ngạch thương mại của khối được kỳ vọng sẽ tăng tốc mạnh mẽ, chạm ngưỡng 4.7 nghìn tỷ USD vào năm 2027, đánh dấu mức tăng trưởng ấn tượng 34% so với con số 3.5 nghìn tỷ USD ghi nhận trong năm 2023.

Triển vọng tươi sáng cho dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào khu vực ASEAN

ASEAN - Vùng đất của cơ hội 

Bất chấp bối cảnh đầy thách thức với lãi suất leo thang, căng thẳng địa chính trị và sự phân mảnh địa kinh tế, ASEAN vẫn khẳng định sức hấp dẫn bền bỉ đối với giới đầu tư và doanh nghiệp toàn cầu. Điều này được minh chứng qua những con số ấn tượng trong những năm gần đây:

• Với quy mô kinh tế 3.8 nghìn tỷ USD, ASEAN hiện đang giữ vị trí thứ năm trên bản đồ kinh tế thế giới năm 2023. Đáng chú ý, khối này được kỳ vọng sẽ thăng hạng lên vị trí thứ tư vào năm 2030 với tổng giá trị kinh tế dự kiến đạt 6.1 nghìn tỷ USD.
• Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo tốc độ tăng trưởng GDP thực tế trung bình hàng năm của ASEAN trong giai đoạn 2024-2029 sẽ đạt 4.6%. Con số này vượt trội so với mức trung bình 4.1% của các thị trường mới nổi, 3.8% của Trung Quốc và 3.1% của toàn cầu, dù vẫn thấp hơn Ấn Độ (6.5%). Đáng lưu ý, các chuyên gia từ UOB còn đưa ra dự báo lạc quan hơn với mức tăng trưởng khoảng 5.0% cho năm 2024 và 2025.
• ASEAN đã duy trì vị thế là điểm đến đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lớn thứ hai thế giới trong ba năm liên tiếp (2021-2023). Đặc biệt, trong năm 2023, dòng vốn FDI đổ vào khu vực này đạt 226.3 tỷ USD, tăng 1.2% so với mức 223.5 tỷ USD của năm 2022. Thành tích này càng trở nên ấn tượng hơn trong bối cảnh dòng vốn FDI toàn cầu sụt giảm 1.8% trong cùng năm.
• Về mặt thương mại, ASEAN tiếp tục ghi dấu ấn khi đạt tổng kim ngạch cao thứ hai trong lịch sử vào năm 2023, với con số 3,5 nghìn tỷ USD, chiếm hơn 7% tổng kim ngạch toàn cầu.
• Về nhân khẩu học, ASEAN tự hào sở hữu nguồn nhân lực dồi dào đứng thứ ba thế giới sau Ấn Độ và Trung Quốc, với dân số 670 triệu người trong năm 2023. Đáng chú ý, hơn một nửa dân số này là những công dân trẻ dưới 35 tuổi, hứa hẹn một nguồn lao động năng động và sáng tạo.

Hướng tới cột mốc lịch sử 60 năm thành lập vào năm 2027, ASEAN tiếp tục khẳng định vị thế của mình trên bản đồ kinh tế toàn cầu. Chúng tôi vẫn giữ quan điểm lạc quan về triển vọng thương mại và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đổ vào khu vực. Sự tự tin này bắt nguồn từ những yếu tố then chốt sau đây, hứa hẹn sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho hoạt động kinh doanh và củng cố niềm tin của các nhà đầu tư:

1. Sự hài hòa và liên kết chính sách xuyên biên giới ngày càng sâu sắc:

• Khu Kinh tế Đặc biệt Johor-Singapore (JS-SEZ) nổi lên như một hình mẫu tiêu biểu cho sự phối hợp chính sách liền mạch giữa hai chính phủ Malaysia và Singapore.
• Theo các nguồn tin đáng tin cậy, chính phủ Malaysia đang tích cực đàm phán với Thái Lan nhằm tăng cường sự đồng bộ với các khu kinh tế đặc biệt (SEZ) hiện hữu.
• Dự án kênh đào Funan Techo tại Campuchia được chính phủ Việt Nam nhiệt liệt ủng hộ, minh chứng cho lợi ích chung của các quốc gia trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
• Xu hướng gia tăng áp dụng các phương thức thanh toán và chuyển tiền xuyên biên giới thông qua mã QR và các nền tảng số cũng phản ánh sự gắn kết chính sách ngày càng chặt chẽ giữa các quốc gia thành viên.

2. Tinh thần đoàn kết ASEAN và sự hội nhập kinh tế khu vực ngày càng sâu rộng. Bên cạnh JS-SEZ, sự hội nhập mạnh mẽ của khu vực còn được thể hiện qua nhiều sáng kiến và thành tựu đáng chú ý:

• Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) chính thức có hiệu lực từ năm 2022, mở ra chương mới cho hợp tác kinh tế đa phương.
• Dòng chảy thương mại và FDI nội khối ASEAN đạt quy mô ấn tượng, minh chứng cho sức mạnh nội tại của khu vực.
• Đàm phán Thỏa thuận Khung Kinh tế Số ASEAN (DEFA) được khởi động vào tháng 9/2023, với mục tiêu hoàn tất vào năm 2025. Thỏa thuận này hướng đến việc hoàn thiện các quy định số trong các lĩnh vực trọng yếu như tạo thuận lợi thương mại số, thanh toán, tiêu chuẩn và dữ liệu, đồng thời đề cập đến các vấn đề tiên phong như trí tuệ nhân tạo.

3. Hòa bình và ổn định chính trị:

Kể từ ngày đầu thành lập, ASEAN tự hào là minh chứng sống động cho sự hòa bình và ổn định khu vực. Trong khi nhiều nơi trên thế giới vẫn chìm trong xung đột, ASEAN đã kiên trì duy trì một môi trường không có chiến tranh giữa các quốc gia thành viên. Thành tựu này không chỉ tạo nên bầu không khí an ninh và thịnh vượng, mà còn là nền tảng vững chắc thu hút các nhà đầu tư, giảm thiểu rủi ro và bất ổn. Đáng chú ý, các cuộc bầu cử gần đây tại các quốc gia trọng điểm như Indonesia (2024), Malaysia (2023) và Thái Lan (2023/2024) đã diễn ra một cách suôn sẻ và ổn định. Sự chuyển giao quyền lực trơn tru này không chỉ minh chứng cho sự trưởng thành về mặt chính trị của các quốc gia, mà còn hứa hẹn một giai đoạn ổn định chính sách kéo dài ít nhất 3-5 năm tới, tạo điều kiện thuận lợi cho các kế hoạch đầu tư dài hạn.

4. Thị trường tiêu thụ khổng lồ:

Với quy mô dân số gần 700 triệu người vào năm 2023, ASEAN tự hào là cộng đồng dân cư lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Ấn Độ và Trung Quốc. Sự kết hợp giữa quy mô thị trường đồ sộ, tốc độ tăng trưởng ấn tượng và xu hướng gia tăng thu nhập bình quân đầu người đã biến ASEAN thành một điểm đến hấp dẫn không thể bỏ qua đối với các nhà đầu tư toàn cầu.

Bên cạnh những triển vọng tươi sáng, ASEAN cũng đối mặt với một số thách thức đáng lưu tâm:

1. Bối cảnh địa chính trị phức tạp: Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị toàn cầu ngày càng leo thang, cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc về lãnh thổ, công nghệ, tài nguyên và các lĩnh vực khác dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng. Trước tình hình này, ASEAN đứng trước thách thức phải duy trì sự đoàn kết nội bộ để bảo vệ lợi ích chung và đứng vững trước áp lực từ các thế lực bên ngoài. Sự chia rẽ trong nội bộ khối có thể dẫn đến bất ổn và làm suy giảm niềm tin của các nhà đầu tư quốc tế.
2. Áp lực toàn cầu về việc đáp ứng các mục tiêu môi trường và phát triển bền vững, cùng với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI) và số hóa có thể ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của một số ngành công nghiệp và quốc gia thành viên.
3. Những thách thức chính trị và vấn đề nội bộ như tình hình Myanmar có thể thử thách quyết tâm và sự đoàn kết của ASEAN, tiềm ẩn nguy cơ gây bất đồng giữa các thành viên, từ đó ảnh hưởng đến hợp tác kinh tế và môi trường kinh doanh.

Hội nghị ASEAN 2024: Tại Hội nghị ASEAN lần thứ 8 năm 2024 (diễn ra vào ngày 29/8/2024), các nhà lãnh đạo chính phủ và doanh nghiệp đã đưa ra đánh giá cập nhật về tiến trình phát triển trong khu vực, bày tỏ cái nhìn tích cực và lạc quan về triển vọng kinh doanh. Những quan điểm này được củng cố thêm bởi các số liệu và xu hướng đang diễn ra.

Phó Thủ tướng Singapore Gan Kim Yong đã bày tỏ niềm tin mạnh mẽ và cái nhìn đầy hứa hẹn về tương lai của ASEAN. Ông nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của khu vực này, mô tả ASEAN như một điểm sáng trong một thế giới đầy biến động. Theo ông Gan, sự hợp tác ngày càng sâu rộng giữa các quốc gia thành viên là yếu tố then chốt, với Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) đóng vai trò nền tảng cho sự phát triển của khối.

Trên phương diện đối ngoại, các Hiệp định ASEAN+ đã góp phần mở rộng tầm ảnh hưởng và củng cố mối quan hệ hợp tác với các đối tác bên ngoài. Điển hình là Khu vực Thương mại Tự do ASEAN-Trung Quốc và quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Ấn Độ. Trong nội bộ ASEAN, các mối quan hệ song phương cũng được thắt chặt, với sáng kiến Khu Kinh tế Đặc biệt Johor-Singapore (JS-SEZ) là minh chứng tiêu biểu. Phó Thủ tướng Gan đã ca ngợi dự án này như một biểu tượng của tinh thần cùng nhau phát triển mạnh mẽ hơn và mô hình "một nền kinh tế, hai hệ sinh thái".

Thủ hiến bang Johor, ông Onn Hafiz Ghazi, đã không tiếc lời ca ngợi JS-SEZ, xem đây là "bước ngoặt lịch sử", "chất xúc tác" và "động lực tăng trưởng" không chỉ cho Malaysia mà còn cho cả bang Johor. Với tham vọng đưa Johor trở thành bang phát triển vào năm 2030 (chiến lược Maju Johor 2030) và duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng 7% mỗi năm, dự án này được kỳ vọng sẽ là đòn bẩy quan trọng. JS-SEZ không chỉ minh chứng cho mức độ hội nhập sâu rộng trong ASEAN mà còn hứa hẹn mở ra vô vàn cơ hội đầu tư mới, tạo điều kiện thuận lợi cho sự lưu thông xuyên biên giới của hàng hóa và con người, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh và năng suất của toàn khu vực.

Dựa trên phân tích kỹ lưỡng các yếu tố nền tảng, cùng với việc theo dõi sát sao các dòng chảy dữ liệu và xu hướng thị trường, kết hợp cả phương pháp tiếp cận từ dưới lên và từ trên xuống, đội ngũ chuyên gia kinh tế của UOB trên khắp khu vực đã đưa ra những dự báo đầy lạc quan: Dòng vốn FDI vào ASEAN dự kiến sẽ tăng vọt từ mức 226 tỷ USD năm 2023 lên 312 tỷ USD vào năm 2027, và tiếp tục đạt đỉnh 373 tỷ USD vào năm 2030; tổng kim ngạch thương mại của ASEAN được kỳ vọng sẽ bứt phá mạnh mẽ, chạm mốc 4.7 nghìn tỷ USD vào năm 2027, tăng ấn tượng 34% so với con số 3.5 nghìn tỷ USD ghi nhận trong năm 2023.

Đáng chú ý, Việt Nam được dự đoán sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong bức tranh tăng trưởng chung của khu vực, khẳng định vị thế nổi bật so với các quốc gia thành viên ASEAN khác.

Dòng chảy thương mại vào khu vực ASEAN sẽ tiếp tục tăng với Việt Nam đóng vai trò ngày càng lớn

Việt Nam

Kinh tế: Đà tăng trưởng chững lại trước thách thức của thiên tai

Siêu bão Yagi, một cơn bão mạnh tương đương cấp 5, đã quét qua châu Á từ ngày 31/8 đến 8/9. Tại Việt Nam, cơn bão để lại hậu quả nặng nề với thiệt hại ước tính lên đến 40 nghìn tỷ đồng (tương đương 1.63 tỷ USD) tại các tỉnh phía Bắc. Theo đánh giá của giới chức, điều này có thể khiến tăng trưởng GDP năm 2024 của Việt Nam sụt giảm 0.15 điểm phần trăm. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết cơn bão đã tác động đến 26 địa phương, chiếm tới 41% GDP và 40% dân số cả nước.

Trên phạm vi châu Á, siêu bão Yagi đã cướp đi sinh mạng của hơn 8 người, gây thương tích cho 2,100 người khác, với tổng thiệt hại ước tính vượt quá 14 tỷ USD. Con số này đưa Yagi trở thành một trong những cơn bão gây tổn thất kinh tế nặng nề nhất trong lịch sử.

Trước khi cơn bão đổ bộ, các chỉ số kinh tế của Việt Nam tính đến tháng 8 cho thấy đà tăng trưởng đầy hứa hẹn. Chỉ số PMI của Việt Nam đã vượt trội so với các quốc gia ASEAN lân cận kể từ tháng 6 năm 2024. Ngành sản xuất ghi nhận bốn tháng liên tiếp tăng trưởng hai con số so với cùng kỳ năm trước, kéo dài từ tháng 5 đến tháng 8. Hoạt động xuất khẩu cũng ấn tượng không kém khi đạt mức tăng trưởng hai con số trong 7 trên 8 tháng của năm nay. Thặng dư thương mại đạt 18.5 tỷ USD từ đầu năm, hứa hẹn sẽ vượt qua hoặc ít nhất cũng ngang bằng con số kỷ lục 28.4 tỷ USD của năm 2023. Đáng chú ý, doanh số bán lẻ vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng ấn tượng, đạt mức trung bình 8.8% mỗi tháng so với cùng kỳ năm trước, bất chấp mức nền cao của năm 2023.

Dòng vốn FDI tiếp tục phản ánh niềm tin mạnh mẽ của các nhà đầu tư quốc tế. Từ đầu năm đến nay, vốn FDI giải ngân đã tăng trưởng ấn tượng 8%, đạt mức 14.2 tỷ USD. Nếu đà này được duy trì, tổng vốn FDI cả năm có triển vọng vượt ngưỡng 20 tỷ USD trong năm thứ ba liên tiếp, tiếp nối thành tích 23.2 tỷ USD của năm 2023. Đáng chú ý, nguồn vốn FDI tiềm năng cũng đang ở mức dồi dào, với tổng vốn đăng ký đạt 20.5 tỷ USD tính đến tháng 8, vượt 7% so với cùng kỳ năm trước (19.2 tỷ USD). Trong đó, gần 70% vốn đăng ký tập trung vào lĩnh vực sản xuất. Singapore dẫn đầu về nguồn vốn với 33% tổng vốn FDI đăng ký, tiếp theo là Nhật Bản với 12%.

Singapore vẫn là điểm đến hàng đầu của dòng vốn FDI trong ASEAN

Về triển vọng tăng trưởng năm 2024, tác động từ siêu bão Yagi dự kiến sẽ thể hiện rõ nét vào cuối quý III và đầu quý IV, đặc biệt tại các tỉnh phía Bắc. Hậu quả của cơn bão sẽ biểu hiện qua sự sụt giảm sản lượng và thiệt hại cơ sở vật chất trong các ngành sản xuất, nông nghiệp và dịch vụ. Tuy nhiên, bất chấp những gián đoạn tạm thời này, nền tảng kinh tế dài hạn của Việt Nam vẫn được đánh giá là vững chắc.

Mặc dù Việt Nam đã ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 6.93% trong quý II/2024 - tốc độ cao nhất trong gần 2 năm qua, song đà tăng trưởng này khó có thể duy trì trong nửa cuối năm. Sau khi cân nhắc các yếu tố như gián đoạn do bão Yagi, nỗ lực tái thiết, cùng với mức nền cao của nửa cuối năm 2023, chúng tôi buộc phải điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng cho Việt Nam. Cụ thể, tăng trưởng quý III/2024 được dự báo ở mức 5.7% (giảm từ mức 6% trước đó), và quý IV/2024 ở mức 5.2% (giảm từ 5.4%).

Kết quả là, dự báo tăng trưởng cho cả năm 2024 được điều chỉnh xuống còn 5.9%, giảm khoảng 0.1 điểm phần trăm so với dự báo ban đầu là 6%. Tuy nhiên, đây vẫn là sự phục hồi đáng kể so với mức tăng trưởng 5% của năm 2023. Đáng lưu ý, dự báo tăng trưởng GDP cho năm 2025 được điều chỉnh tăng khoảng 0.2 điểm phần trăm, lên mức 6.6%. Sự điều chỉnh này phản ánh kỳ vọng về việc đẩy mạnh sản xuất nhằm bù đắp cho những tổn thất trước đó, hứa hẹn một giai đoạn phục hồi mạnh mẽ cho nền kinh tế Việt Nam.

Chính sách tiền tệ

Ngân hàng Nhà nước: Duy trì ổn định lãi suất điều hành trong năm 2024

Bất chấp tác động từ cơn bão và sự hồi phục đáng kể của đồng Việt Nam kể từ tháng 7, chúng tôi vẫn duy trì quan điểm rằng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) sẽ giữ nguyên các mức lãi suất chính sách chủ chốt trong những tháng còn lại của năm 2024. NHNN sẽ tiếp tục theo dõi sát sao các rủi ro về áp lực lạm phát. Chỉ số CPI toàn phần đã tăng 4% so với cùng kỳ năm trước tính đến tháng 8, chỉ thấp hơn một chút so với mục tiêu 4.5%. Áp lực giá cả có thể sẽ gia tăng sau những gián đoạn trong sản xuất nông nghiệp, do thực phẩm chiếm tỷ trọng đáng kể 34% trong rổ tính CPI.

NHNN dự kiến sẽ áp dụng phương pháp tiếp cận có trọng tâm hơn, nhằm hỗ trợ các cá nhân và doanh nghiệp bị ảnh hưởng tại các khu vực cụ thể, thay vì triển khai các công cụ chính sách rộng khắp như cắt giảm lãi suất trên toàn quốc. Do đó, chúng tôi dự báo NHNN sẽ duy trì lãi suất tái cấp vốn ở mức hiện tại 4.50%, đồng thời tập trung vào việc thúc đẩy tăng trưởng tín dụng và các biện pháp hỗ trợ mục tiêu khác.

Tuy nhiên, việc Fed bất ngờ công bố cắt giảm lãi suất 50 bps tại cuộc họp tháng 9 có thể làm tăng kỳ vọng và áp lực lên NHNN trong việc xem xét nới lỏng chính sách tiền tệ tương tự.

Diễn biến thị trường ngoại hối

Đồng Việt Nam hồi phục mạnh mẽ từ mức thấp kỷ lục trong quý III/2024

Đồng bước cùng xu hướng của các đồng tiền trong khu vực, VND đã ghi nhận mức tăng quý ấn tượng nhất kể từ năm 1993, với mức hồi phục 3.2%, đưa tỷ giá USD/VND xuống mức 24,630. Áp lực từ bên ngoài do đồng USD mạnh đang dần suy giảm khi Fed bắt đầu chu kỳ nới lỏng tiền tệ được mong đợi từ lâu. Đồng thời, các yếu tố nội tại cũng cho thấy triển vọng ổn định hơn nữa của VND.

Mặc dù chịu ảnh hưởng từ cơn bão, động lực tăng trưởng mạnh mẽ của Việt Nam, được thúc đẩy bởi cả lĩnh vực sản xuất và thương mại, dự kiến sẽ tiếp tục kéo dài đến năm 2025. Kỳ vọng về chính sách tiền tệ ổn định từ NHNN, với trọng tâm là thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, cũng là một yếu tố hỗ trợ tích cực cho VND.

Tuy nhiên, khả năng VND tiếp tục tăng giá từ mức hiện tại có thể sẽ không diễn ra với tốc độ mạnh mẽ như trong quý III/2024. Tổng hợp các yếu tố, chúng tôi cập nhật dự báo tỷ giá USD/VND như sau: 24,500 trong quý IV/2024, 24,300 trong quý I/2025, 24,100 trong quý II/2025 và 23,900 trong quý III/2025.