Bây giờ khi đại dịch tàn phá nền kinh tế thế giới, với hơn một phần tư số người thiệt mạng trên thế giới là tại Mỹ, Donald Trump đang ngày càng quay lưng với Trung Quốc. Tổng thống Mỹ đã tán thành ý tưởng rằng coronavirus có nguồn gốc từ Viện Virus học ở Vũ Hán. Ông cũng đã suy đoán rằng nó có thể đã được sản xuất có chủ ý - một ý tưởng mà các cơ quan tình báo của chính ông đã phủ nhận. Nhà Trắng cũng được cho là quan tâm đến việc cố gắng vô hiệu hóa quyền miễn trừ quốc gia (quyền này bảo vệ Trung Quốc khỏi bị kiện vì thiệt hại tại tòa án Mỹ).

Trung Quốc cũng đã góp phần rất lớn vào sự gia tăng căng thẳng. Phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Zhao Lijian, đã đưa ra ý tưởng không có bằng chứng rằng coronavirus có thể có nguồn gốc từ Mỹ. Bắc Kinh cũng đã đáp trả bằng sự gây hấn vô lý để kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về thảm họa toàn cầu này. Khi thủ tướng Úc, Scott Morrison, kêu gọi một cuộc điều tra như vậy, đại sứ Trung Quốc tại Úc đã đưa ra gợi ý rằng người tiêu dùng Trung Quốc có thể tẩy chay hàng hóa Úc để trả đũa.

Các quan chức Trung Quốc dường như đang được định hướng để cố gắng mở rộng chế độ kiểm duyệt với các phương tiện truyền thông nước ngoài và thậm chí cả chính phủ nước ngoài, kiểm soát những gì có thể nói, và đe dọa trả thù những người không tuân thủ.

Đại sứ Trung Quốc tại Pháp đã tấn công vào nhóm Malevolence của truyền thông Pháp và nói rằng người dân phương  tây đang mất niềm tin vào nền dân chủ. Những người theo chủ nghĩa dân tộc thẳng thắn - như ông Zhao, phát ngôn viên bộ ngoại giao - đã được khen thưởng bằng việc thăng chức. Nhưng những nỗ lực này là phản tác dụng và đang thúc đẩy tâm lý chống Trung Quốc trên toàn cầu, hiện tượng mà họ tuyên bố là chẳng đáng kể.

Nếu Bắc Kinh thực hiện một cách tiếp cận tinh tế hơn trong việc bảo vệ hình ảnh Trung Quốc, họ sẽ đồng ý với một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của virus. Một cuộc điều tra như vậy - nếu nó được thực hiện bởi các nhà khoa học đáng kính từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm cả Trung Quốc và Hoa Kỳ - sẽ giúp xoa dịu một số thuyết âm mưu vô lý và mâu thuẫn lưu hành ở cả hai nước. Trên hết, một cuộc điều tra độc lập có thể cung cấp những bài học quý giá để ngăn chặn đại dịch tiếp theo.

Tất nhiên, Bắc Kinh rất khó chấp nhận bất kỳ cuộc điều tra nào như vậy. Đồng ý để người nước ngoài điều tra các sự kiện ở Trung Quốc sẽ bị những người theo chủ nghĩa dân tộc miêu tả là một sự sỉ nhục. Chính phủ Trung Quốc cũng cực đoan trong việc bảo vệ hình ảnh của cả Đảng Cộng sản và Chủ tịch Tập Cận Bình. Một thông tin trung thực về giai đoạn đầu của đại dịch - và sự đàn áp các bác sĩ đã cố gắng đưa ra cảnh báo - sẽ làm xấu mặt tất cả. Cũng có thể đúng là Trung Quốc có những bí mật tai hại khác để che giấu.

Trung Quốc cũng có lý do chính đáng để nghi ngờ suy nghĩ của ông Trump, người đã liên tục lao vào các lý thuyết âm mưu và lặp đi lặp lại từ “tin tức giả” trong các tuyên bố tố cáo. Hành vi này có thể sẽ còn tồi tệ hơn nữa khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11 đang đến gần. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc chấp nhận lời kêu gọi cho một cuộc điều tra quốc tế, thì ông Trump không phải là người đưa ra các điều khoản tham chiếu. Các bên khác, bao gồm Liên Hợp Quốc và EU (có chủ tịch ủy ban cũng đã kêu gọi điều tra) có thể giúp đảm bảo tính khách quan của quy trình.

Tôi có mong đợi cuộc điều tra như vậy xảy ra không? Không hẳn. Nhưng trong trường hợp không có một cuộc điều tra độc lập, trò chơi đổ lỗi giữa Mỹ và Trung Quốc có thể sẽ leo thang và trở nên nguy hiểm hơn.

Ngay cả trước đại dịch, phương tây đã tăng cường đường lối cứng rắn với Trung Quốc về một loạt các vấn đề, từ Đài Loan đến Hồng Kông, và đầu tư vào các ngành công nghiệp chiến lược. Nhưng rủi ro bây giờ là việc mối quan hệ với Trung Quốc sẽ chuyển sang một trạng thái nguy hiểm hơn.

Có một hiện tượng không thể chối cãi của xu hướng bài Trung Quốc đang diễn ra ở phương tây, dẫn đến một loạt các cuộc tấn công bằng lời nói và hành động vào người Mỹ gốc Á ở Mỹ. Các chính trị gia cao cấp của Mỹ, như thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Tom Cotton, đang vận động để ngăn chặn sinh viên Trung Quốc đăng ký các khóa học kỹ thuật như trí tuệ nhân tạo và điện toán lượng tử trong các trường đại học Mỹ. Thậm chí có một số quan chức ở Washington đang kêu gọi Hoa Kỳ xù nợ Trung Quốc.

Trong khi đó, ở Trung Quốc, chủ nghĩa dân tộc được đưa vào sách giáo khoa giáo dục cách đây 30 năm, sau vụ thảm sát Thiên An Môn, đã đào tạo ra một thế hệ thường xuyên tức giận, nhanh chóng phản ứng với những lời cáo buộc của người nước ngoài và mong muốn thể hiện sức mạnh của Trung Quốc. Những tình cảm đó được nuôi dưỡng bởi một chính phủ muốn làm chệch hướng sự bất mãn ra khỏi chính đảng Cộng sản.

Tệ nhất, tất cả những cảm xúc tức giận ở cả hai phía sẽ dẫn đến không chỉ một cuộc chiến tranh lạnh, mà còn là một cuộc chiến nóng: một cuộc xung đột vũ trang thực sự. Cả Mỹ và Trung Quốc cần phải rời khỏi con đường nguy hiểm đó. Bước đầu tiên là đồng ý với một cuộc điều tra quốc tế độc lập về nguồn gốc của Covid-19.