Trump đang muốn đạt được điều gì với chương trình thuế quan mới?
Kiều Hồng Minh
Junior Analyst
Tổng thống Donald Trump đã có một bước đi mạnh mẽ trong vấn đề thuế quan khi đã ký các sắc lệnh áp đặt mức thuế quan 25% trên diện rộng đối với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico và 10% từ Trung Quốc, bắt đầu từ ngày 04/02
Cách tiếp cận của Trump cấp tiến như thế nào?
Mức thuế quan của Hoa Kỳ đối với một vài hàng hóa từ ba quốc gia này đã gần hoặc thậm chí vượt quá mức do Trump quy định. Nhưng những điều này chỉ áp dụng cho một số loại hàng hóa được chọn.
Hiện tại, đối với hàng công nghiệp nhập khẩu, chiếm 94% giá trị hàng hóa nhập khẩu của Hoa Kỳ, Hoa Kỳ có mức thuế suất trung bình theo trọng số thương mại là 2%, theo Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ. Một nửa số hàng công nghiệp được miễn thuế.
Trump đang cố gắng đạt được điều gì?
Scott Bessent, bộ trưởng tài chính của Trump, đã cung cấp manh mối về cách Trump có thể sử dụng thuế quan trong phiên điều trần vào đầu tháng Giêng. Bessent đã nói với các thượng nghị sĩ rằng mọi người nên mong đợi Trump sử dụng thuế quan theo ba cách: để khắc phục các hành vi gian lận thương mại (mà Trump đã hứa hẹn rằng sẽ hồi sinh ngành công nghiệp Mỹ), để tăng nguồn thu cho ngân sách liên bang và sử dụng như một công cụ trong các cuộc đàm phán với các cường quốc khác thay cho các biện pháp trừng phạt, mà Trump tin rằng đã bị lạm dụng.
Thúc đẩy ngành sản xuất của Mỹ: Trump đã nói về việc sử dụng thuế quan để hồi sinh ngành sản xuất và ngăn chặn việc Hoa Kỳ bị "lừa đảo" bởi các quốc gia khác. Ông đã đưa ra ý tưởng sử dụng kết hợp thuế quan và các ưu đãi như phê duyệt cấp phép nhanh chóng như một cách để lôi kéo các doanh nghiệp sản xuất của họ trở lại Hoa Kỳ.
"Chúng tôi sẽ đưa các công ty trở lại", ông nói trong một cuộc phỏng vấn với Tổng biên tập Bloomberg John Micklethwait tại Câu lạc bộ Kinh tế Chicago vào tháng 10. "Chúng tôi sẽ giảm thuế hơn nữa cho các công ty sản xuất sản phẩm của họ tại Hoa Kỳ. Chúng tôi sẽ bảo vệ những công ty đó bằng chính sách thuế quan mạnh mẽ."
Trump đã áp đặt một số vòng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình và cho biết ông chỉ mới bắt đầu sử dụng chúng để tái tạo lại nền kinh tế Hoa Kỳ thì đại dịch Covid-19 tấn công và làm xáo trộn kế hoạch của ông. Người được ông đề cử làm bộ trưởng thương mại, Howard Lutnick, đã xác định kế hoạch thuế quan như một phương tiện để lấy lại sự tôn trọng của thế giới đối với Hoa Kỳ trong phiên điều trần của mình, cho rằng các đồng minh và kẻ thù của Hoa Kỳ đều "đang lợi dụng nước Mỹ, họ đang không tôn trọng chúng tôi và tôi muốn thấy điều đó chấm dứt. "
Tăng nguồn thu ngân sách: Thu nhập từ thuế quan có thể giúp chi trả cho các ưu đãi về thuế do Trump hứa hẹn. Ông muốn gia hạn việc giảm thuế thu nhập đã được phê duyệt vào năm 2017 trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của mình mà đa phần sẽ hết hạn vào cuối năm 2025. Ông thậm chí còn đưa ra đề xuất tăng cường các khoản giảm thuế này, ví dụ như miễn thuế tiền tip và thu nhập an sinh xã hội. Ông cũng đặt mục tiêu cắt giảm thuế suất doanh nghiệp xuống 15% từ 21%.
Các biện pháp này dự kiến sẽ dẫn đến khoản thất thu ngân sách của chính phủ là 4,600 tỷ USD trong 10 năm. Theo Bessent, kế hoạch tổng thể của Trump về việc tăng thuế quan, nếu được thực hiện đầy đủ, có thể mang lại tới 2,500 đến 3,000 tỷ USD trong cùng khoảng thời gian đó.
Sử dụng vũ khí ngoại giao: Trump đã trở nên hoài nghi về các biện pháp trừng phạt vì chúng khiến các quốc gia khác xa lánh đồng USD và coi thuế quan như một cách để đạt được đòn bẩy trong các cuộc đàm phán, theo Bessent.
Cuộc đối đầu ngắn ngủi hồi tháng 1 của Trump với Colombia — trong đó ông đe dọa sẽ áp đặt thuế quan đối với các chuyến bay hồi hương cho những người di cư không có giấy tờ — đã cung cấp một cái nhìn thoáng qua về chiến lược của Trump. Trong vài giờ, dường như một cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và một trong những đồng minh thân cận nhất của họ ở Mỹ Latinh là điều không thể tránh khỏi. Sau đó, Trump đã rút lại lời đe dọa của mình sau khi đạt được thỏa thuận giữa hai nước. Nhà Trắng cho biết Colombia đã "đồng ý với tất cả các điều khoản của Tổng thống Trump" và sẽ chấp nhận những người bị trục xuất trên máy bay quân sự của Hoa Kỳ. Tổng thống Gustavo Petro cho biết ông đã cử một máy bay quân sự của Colombia đến Hoa Kỳ để đón 91 công dân.
Các lệnh thuế quan của Trump đối với Canada, Mexico và Trung Quốc nhằm giải quyết những gì ông gọi là "mối đe dọa đối với sự an toàn và an ninh của người Mỹ, bao gồm cả cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng về các trường hợp tử vong do sử dụng fentanyl."
Cách tiếp cận của Trump có mới hay không?
Hoa Kỳ đã đánh thuế nặng đối với hàng nhập khẩu trong phần lớn chiều dài lịch sử của mình trước khi phần lớn từ bỏ chính sách này bắt đầu từ những năm 1930, khi các nhà lãnh đạo chính phủ nắm bắt ý tưởng về tự do thương mại.
Một lý do lớn cho điều đó là phản ứng đối với Đạo luật Smoot-Hawley năm 1930, dẫn đến mức tăng ước tính khoảng 20% thuế nhập khẩu trung bình. Đạo luật này đã gây ra các biện pháp trả đũa thuế quan từ các chính phủ các nước, dẫn đến sự sụt giảm thương mại toàn cầu và làm trầm trọng thêm cuộc Đại khủng hoảng. Thảm họa đó đã khởi động một giai đoạn kéo dài nhiều thập kỷ chứng kiến sự trỗi dậy của tự do thương mại, đỉnh điểm là việc thành lập Tổ chức Thương mại Thế giới vào năm 1995. Trong thời gian đó, thuế quan trở thành điều cấm kỵ đối với Đảng Cộng hòa.
Chúng đã trở lại nhiệm kỳ tổng thống 2017-2021 của Trump, khi ông chuyển sang sử dụng chúng trong nỗ lực hồi sinh ngành công nghiệp Mỹ và chống lại những gì Hoa Kỳ coi là hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc. Tổng thống Joe Biden đã tiếp tục xu hướng này.
Trung Quốc đóng vai trò gì?
Trong nhiều thập kỷ, niềm tin vào tự do thương mại đã được ủng hộ bởi sự đồng thuận lưỡng đảng tại Hoa Kỳ và bởi các tập đoàn đa quốc gia muốn tiếp cận các chuỗi cung ứng rẻ và hiệu quả ở nước ngoài. Sự trỗi dậy của Trung Quốc như một cường quốc kinh tế toàn cầu đã phá vỡ sự đồng thuận đó. Được kết nạp vào WTO vào năm 2001, Trung Quốc đã tiếp cận thị trường toàn cầu nhiều hơn ngay cả khi các nhà phê bình cho rằng nước này đã vi phạm nguyên tắc và tinh thần của các quy tắc tự do thương mại, ví dụ như bằng cách trợ cấp cho các ngành công nghiệp của mình và buộc các công ty nước ngoài hoạt động tại Trung Quốc phải chia sẻ bí quyết của họ. Một số nhà nghiên cứu đã kết luận rằng sự cạnh tranh từ Trung Quốc đã gây ra sự suy giảm việc làm ở Hoa Kỳ trong số các nhà sản xuất phải đối mặt với sự gia tăng nhập khẩu.
Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Trump, chính quyền của ông đã áp đặt thuế quan mới đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc trị giá khoảng 380 tỷ USD vào năm 2018 và 2019. Chính quyền Biden đã duy trì các khoản thuế này và tăng thêm vào năm 2024 đối với hàng hóa trị giá thêm 18 tỷ USD. Sự nhiệt tình đối với thuế quan đã lan sang Liên minh Châu Âu. Họ đã bỏ phiếu vào đầu tháng 10 để áp đặt thuế suất tới 45% đối với xe điện từ Trung Quốc, do đó đã đe dọa sẽ trả đũa đối với các sản phẩm của Châu Âu.
Tỷ lệ hàng hóa được xuất khẩu vào Mỹ trên tổng giá trị xuất khẩu của các quốc gia
Trump có thể tăng thuế mà không cần sự chấp thuận của Quốc hội không?
hông qua một số đạo luật, Quốc hội đã trao quyền cho tổng thống Hoa Kỳ sửa đổi thuế quan để giải quyết nhiều lo ngại khác nhau. Chúng bao gồm mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, chiến tranh hoặc tình trạng khẩn cấp, tác hại hoặc tác hại tiềm ẩn đối với một ngành công nghiệp của Hoa Kỳ và các hành vi thương mại không công bằng của một quốc gia nước ngoài. Mặc dù các công ty có thể cố gắng chống lại mức thuế quan cao hơn tại tòa án, nhưng do sự tôn trọng trước đây đối với quyền lực của tổng thống, những thách thức như vậy “sẽ phải đối mặt với một chặng đường khó khăn”, theo một bài báo được đăng bởi Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược & Quốc tế và Warren Maruyama, cựu cố vấn của Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ.
Thuế quan hoạt động như thế nào?
Thuế quan, còn được gọi là thuế hoặc levy, thường được tính bằng tỷ lệ phần trăm giá trị của hàng hóa (như được khai báo trong quá trình thông quan hải quan.) Nó cũng có thể được thu theo số tiền cố định cho mỗi mặt hàng. Hàng hóa qua biên giới được cấp mã số theo danh pháp tiêu chuẩn hóa được gọi là “hệ thống hài hòa toàn cầu”. Thuế quan có thể được gán cho các mã sản phẩm cụ thể liên quan đến, ví dụ, khung gầm xe tải hoặc các loại khung gầmrộng, chẳng hạn như xe điện. Các cơ quan hải quan thu thuế thay mặt chính phủ.
Ai là người phải trả thuế quan?
Thuế quan do nhà nhập khẩu hoặc một bên trung gian thay mặt nhà nhập khẩu trả, mặc dù chi phí thường được chuyển giao vào hàng hóa. Trump lập luận rằng, cuối cùng, chính nhà xuất khẩu sẽ gánh chịu chi phí thuế quan. Công ty nước ngoài sản xuất sản phẩm có thể quyết định hạ giá như một sự nhượng bộ đối với nhà nhập khẩu. Hoặc các nhà xuất khẩu có thể chi một khoản tiền đáng kể để xây dựng một nhà máy ở đâu đó để tránh thuế quan. Hoặc một nhà nhập khẩu — Walmart và Target nằm trong số những nhà nhập khẩu lớn nhất ở Hoa Kỳ — có thể tăng giá mặt hàng khi nó được bán ra. Trong trường hợp này, người tiêu dùng gián tiếp gánh chịu chi phí thuế quan.
Thuế quan ảnh hưởng đến nền kinh tế như thế nào?
Có thể khó phân loại các tác động kinh tế của thuế quan. Chúng có thể kích thích việc làm bằng cách thu hút đầu tư khi các công ty cố gắng tránh thuế quan bằng cách chuyển nhà máy đến quốc gia đánh thuế. Đồng thời, chúng có thể gây ra các biện pháp trả đũa thuế quan khiến mất việc làm ở các khu vực khác của nền kinh tế. Canada, Mexico và Trung Quốc cho biết họ sẽ trả đũa việc Trump tăng thuế quan.
Ngoài ra, các nhà sản xuất địa phương không phải lúc nào cũng nhảy vào sản xuất các sản phẩm bị đánh thuế. Nếu quốc gia áp đặt thuế quan không có nguồn cung cấp nội địa thay thế cho hàng hóa có liên quan, thì giá của những hàng hóa đó có thể tăng lên.
Vào tháng 2 năm 2019, Fed San Francisco ước tính rằng thuế quan đã tăng khiến lạm phát giá tiêu dùng tăng 0.1 điểm phần trăm vào và chi phí đầu tư của doanh nghiệp tăng 0.4 điểm phần trăm. Erica York, nhà kinh tế cấp cao tại Tổ chức Thuế phi đảng phái, ước tính rằng mức thuế quan cao hơn do Trump và Biden áp đặt đã làm tăng chi phí hàng năm cho hộ gia đình trung bình của Hoa Kỳ thêm 625 USD.
Ngoài ra, York ước tính rằng việc tăng giá sẽ loại bỏ 142,000 việc làm toàn thời gian và về lâu dài, sẽ làm giảm GDP trung bình 0.2% trong dài hạn. Những người chỉ trích việc Trump tăng thuế quan hơn nữa nói rằng chúng sẽ có tác động tương tự ở quy mô lớn hơn.
Bloomberg