Trong chuyên mục này, tôi đã từng viết về hiệu suất cổ phiếu của Berkshire trong hai thập kỷ qua, gần như tương đồng với S&P 500. Thực tế là với quy mô hiện tại của Berkshire, quan điểm rằng sẽ rất khó để Quỹ vượt trội hơn chỉ số chứng khoán thị trường đã được thừa nhận rộng rãi, kể cả có là Warren Buffett. Điểm thú vị và đáng tranh luận hơn là tuyên bố của Buffett và những người hâm mộ ông rằng tập đoàn này dù sao cũng là một khoản đầu tư vượt trội vì nó ít rủi ro hơn chỉ số vốn hóa toàn thị trường.

Việc xác định rủi ro là quan trọng. Buffett và các nhà đầu tư dài hạn khác đã bác bỏ quan điểm cho rằng rủi ro có thể được phân tích dưới dạng biến động. Nhưng sử dụng định nghĩa thay thế chính – rủi ro thua lỗ vĩnh viễn – thì không rõ Berkshire ít rủi ro hơn chỉ số S&P đa dạng và năng động theo nghĩa nào. Tuyên bố có mức độ rủi ro thấp hơn thường được giải thích theo nghĩa Berkshire theo kịp thị trường trong những thời điểm thuận lợi nhưng lại hoạt động tốt hơn trong thời điểm khó khăn. Nhưng Berkshire đã không thể giữ lợi nhuận của Quỹ vượt trên S&P trong những năm trước và sau cuộc đại khủng hoảng tài chính. Thành tích vượt trội của nó trong những năm khủng hoảng được bù lại bằng thành tích kém cỏi trong những năm trước và sau đó.

Một số độc giả đã gửi email ngày hôm qua để đưa ra tuyên bố rằng Berkshire-tốt-vì-rủi ro thấp hơn khi Berkshire nắm giữ lượng tiền mặt lớn. Họ chỉ ra rằng Quỹ đã tăng trưởng theo sát chỉ số trong khi vẫn nắm giữ một lượng tiền mặt dự trữ lớn. Nhưng nắm giữ tiền mặt không mang lại cho các công ty một ngôi sao. Công ty phải chứng tỏ rằng, vào đúng thời điểm, họ có thể sử dụng lượng tiền mặt dư thừa theo cách có lợi cho mình.

Điều này đưa chúng ta đến câu hỏi liệu Berkshire – dù dưới thời Buffett hay thế hệ lãnh đạo tiếp theo – có thể làm gì để đưa ra giá trị đặc biệt cho các nhà đầu tư trong tương lai, ngoài lợi nhuận tương tự như chỉ số S&P và tuyên bố vô định về an toàn tốt hơn. Tất nhiên hiện nay công ty đã có một lượng lớn người theo dõi trung thành trong số các nhà đầu tư. Nhưng đến một lúc nào đó, phép màu trong quan hệ công chúng của Buffett sẽ mờ dần và Berkshire sẽ được đánh giá là một tập đoàn đa dạng hóa có thể bị thay thế bằng một quỹ chỉ số.

Lượng tiền mặt của Berkshire đang tăng nhanh so với tổng tài sản của công ty, một phần vì trong quý vừa qua, công ty này đã bán ròng cổ phiếu, bao gồm cả cổ phiếu mà công ty nắm giữ lớn nhất, Apple:

Biểu đồ đường của Berkshire Hathaway, tiền mặt tính theo % tổng tài sản

Berkshire có thể triển khai số tiền mặt này như thế nào hoặc quan trọng hơn là thay đổi cấu trúc của nó? Công ty chưa bao giờ dừng mua bán trong thời gian dài. Việc bổ sung các doanh nghiệp tạo nên Berkshire Hathaway Energy trong 25 năm qua và Burlington Northern vào năm 2009, thể hiện một sự thay đổi lớn hướng tới các doanh nghiệp cần đầu tư có thể hấp thụ một lượng lớn nguồn vốn của Berkshire, đồng thời kiếm được lợi nhuận có thể chấp nhận được. Tương tự, vụ đặt cược khổng lồ vào Apple (tỷ lệ nắm giữ của Quỹ này đạt đỉnh gần 180 tỷ USD vào năm ngoái) thể hiện sự thay đổi lớn trong quan điểm của Berkshire về công nghệ.

Về phần tôi, có thể là do tôi thiếu trí tưởng tượng, nhưng tôi chỉ có thể nghĩ ra một vài lựa chọn rõ ràng mà nếu không giúp Berkshire vượt trội hơn chỉ số S&P thì ít nhất cũng trở thành một lựa chọn thay thế khác biệt hơn:

Nhiều hơn các vụ đặt cược vào cổ phiếu hoặc mua lại công ty giống như Apple hoặc Burlington Northern. Tôi ngạc nhiên khi xem qua hồ sơ 13-F của Berkshire, có bao nhiêu trạng thái cổ phiếu không lớn mà nó có ở các công ty lớn. Ý tôi là, tôi cũng thích Ally Financial, nhưng 1 tỷ đô la cổ phiếu của nó bằng 1/1000 tài sản của Berkshire; Tôi không chắc tại sao họ lại bận tâm. Phải thừa nhận rằng số lượng lựa chọn là không nhiều về phía cổ phiếu. Chỉ có khoảng 40 công ty trên thế giới có vốn hóa thị trường từ 250 tỷ USD trở lên, đó là mức vốn hóa thị trường của một công ty để Berkshire đặt cược lớn vào mà Quỹ sẽ không bị buộc trở thành chủ sở hữu trên thực tế. Nhưng có những lựa chọn. Chẳng hạn, một cuộc chơi lớn trên JPMorgan Chase? Costco? Nestlé? Điều đó có thể xảy ra.

Vứt bỏ một cái gì đó lớn lao. Ứng cử viên rõ ràng là ngành kinh doanh năng lượng, vốn đang phải đối mặt với một số trở ngại nghiêm trọng về cơ cấu, như Myles McCormick và Eric Platt gần đây đã giải thích trên tờ FT. Vấn đề là mô hình của Berkshire (có thể tóm tắt bằng ba từ “tổ hợp, tổ hợp, tổ hợp”) đòi hỏi phải có sự ổn định của các doanh nghiệp rất cần vốn như lĩnh vực tiện ích để hoạt động. Loại bỏ ngành tiện ích và Berkshire thoát khỏi một số rủi ro pháp lý và rủi ro môi trường khủng khiếp, nhưng đổi lại sẽ chịu rủi ro tái đầu tư lớn (mặc dù bạn biết ngành nào đòi hỏi nhiều vốn không? Chất bán dẫn).

Berkshire sẽ rất kiên nhẫn như mọi khi, và Quỹ phải như vậy. Nhưng tôi nghĩ, khi năm tháng trôi qua, áp lực thay đổi từ các nhà đầu tư có thể sẽ trở nên gay gắt hơn, đặc biệt là sau khi Buffett ra đi.